TÜRKİYE’NİN TARIMSAL POTANSİYELİ VE TARIMA YATIRIM Teoman YAĞLI By international standards, Turkey is a major agricultural producer. In its seven geographic regions, there are nine different climatic conditions where about 700 types of agricultural crops are produced. In addition, highly heterogeneous geographic and climatic conditions permit growing diverse crop, vegetable and fruit species simultaneously. Turkey is competitive in so many agricultural markets of the world as in many other sectors. Turkish hazelnut, apricot, fig and grapes have been the world-wide trade marks. The target of Turkish agriculture in 21st century is to make so many other agricultural products a trade-mark in world markets. I strongly believe that the most important Turkish sectors, which their products are in a trend of becoming trademarks in global competition, are AGRICULTURE and agriculture based FOOD sectors. Teoman YAĞLI Strateji Geliştirme Başkanlığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı TÜRKİYE 14 Ekim 2010 - İSTANBUL 1

İÇİNEKİLER TARIMDA TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? TARIMSAL YATIRIM ALANLARI VE FIRSATLARI TÜRKİYE’DE TARIMSAL DESTEKLER VE TEŞVİKLER TARIMSAL YATIRIMLARDA KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ

Kaynak. TUİK, Trademap ve Eurostat TARIMDA TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Tarımsal Göstergeler (2009) Türkiye EU-27 Tarım arazisi (Mil Ha) 25 172 Sulanabilir arazi (Mil Ha) 5,1 16,9 Tarımsal işletme sayısı (000) 3 076 13 700 Ortalama işletme büyüklüğü (Ha) 6 13 Toplam tarımsal ticaret büyüklüğü (Milyar $ ) 20,8 487 Tarımda istihdam (Mil) 5,3 11,7 Tarımsal Gayri Safi Hasıla (Milyar $ ) 50,8 500 Kaynak. TUİK, Trademap ve Eurostat

NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ?

*IMF tahminlerine göre; NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? *IMF tahminlerine göre; 2010-2011 döneminde Avrupa’da % 5’in üzerinde büyüme beklentisi olan önemli bir ülke Türkiye… *World Economic Outlook, 2010

Son 6 Yılın 5 Yılında büyüme gösterdi…. NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? Son 6 Yılın 5 Yılında büyüme gösterdi…. Tarımsal GSYH (Milyon $) 2009 da % 3.6’lık büyüme OECD ülkeleri içinde 2. en hızlı büyüyen ülke…3 Genel Ekonomi Tarımsal Ekonomi; Dünya’da 16. Avrupa‘da 6. en büyük ekonomi.. Dünya’da 8. Avrupa’da 1. en büyük ekonomi..

Tarımın milli gelire katkısı % 20 NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? DÜNYA TARIMSAL ÜRETİMİNDE; En Büyük Fındık, Kayısı, İncir, Kuru üzüm, Kiraz 2.Büyük Nohut, Biber, Hıyar, Karpuz 3-5. Büyük Mercimek, Zeytin, Mandarin, Çay Vişne, Domates, Antep Fıstığı, Bal 6-10. Büyük Pamuk, Buğday, Arpa, Elma, Koyun eti, Badem, Ayçiçeği, Tütün 2005’de 43,4 Milyar $ 2009’da 50,9 Milyar $’a yükselmiştir. Tarımın milli gelire katkısı % 20 oranında arttı…

NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? 2009 yılında 11.2 milyar dolara ulaştı Türkiye’nin tarım ürünleri ihracatı 4 yılda % 30 artarak DÜNYA TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATINDA; En Büyük Fındık, Kuru Kayısı ve Üzüm, İncir, Nohut 2.Büyük Kiraz, Limon 3-5. Büyük Mercimek, Tütün, Zeytinyağı, Mandarin, Kestane 6-10. Büyük Biber, Zeytin, Antep Fıstığı, Portakal, Domates, Şeftali, Hıyar, Taze üzüm Dünya Tarım Ürünleri İhracatındaki payımız % 1.1 4,5 Milyar Dolar fazla verdi 2009’da Gıda Maddeleri Dış Ticareti 177 Ülkeye 1530 farklı Tarım ve Gıda ürünü ihraç ediyor. 1,6 Milyar Dolar fazla verdi 2009’da Tarım Ürünleri Dış Ticareti

Güven ve İstikrar Ortamı NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? Her Şeyden Önce Güven ve İstikrar Ortamı

NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? 2006- 2009 Mayıs döneminde imzalanan veya uygulanan anlaşma sayısına göre yatırımcı ve yatırımın gittiği hedef ülkeler

Türkiye bölgede yatırım alan 2.ülke konumundadır… NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? Türkiye bölgede yatırım alan 2.ülke konumundadır… Batı Asya’da en çok yatırım alan ilk 5 ülke sıralaması

TARIMSAL AÇIDAN ÇOK ZENGİN ÇEŞİTLİLİK NEDEN TÜRKİYE’DE TARIMSAL YATIRIM ? Tüketim büyüklüğü Bölgesel pazar konumu Elverişli kara, hava ve deniz ulaşımı Dinamik ve genç nüfus yapısı Enerji ve kalifiye iş gücü Gelişmiş sanayi ve ticaret altyapısı Sektöre yönelik yaygın ve kuvvetli eğitim altyapısı TARIMSAL AÇIDAN ÇOK ZENGİN ÇEŞİTLİLİK İKLİM TOPRAK TOPOĞRAFYA SU KAYNAKLARI İNSAN KAYNAĞI

TARIMSAL YATIRIM ALANARI VE FIRSATLARI

TARIMSAL YATIRIM ALANARI VE FIRSATLARI Yaş Meyve Sebze Hayvancılık Seracılık Su Ürünleri Tohumculuk Organik Tarım

Dünya; Türkiye; Yaş Meyve Sebze Sektörü.. Ekolojik koşullar, sözleşmeli üretim, gıda işleme sektörüne kolay pazarlama ve ihracat olanakları ile fırsat Meyve Sebze Sektöründe… Dünya; Sebze Üretiminde 4. Meyve Üretiminde 8. 43 Milyon ton Meyve Sebze Üretimi 2 Milyar $ İhracat Türkiye; Rusya’nın toplam Meyve-Sebze İthalatı 7 Milyar $ AB’nin toplam Meyve-Sebze İthalatı 50 Milyar $ 64 Milyar $’lık pazarın tam ortasında TÜRKİYE Afrika’nın toplam Meyve-Sebze İthalatı 1,8 Milyar $ Ortadoğu Ülkelerinin toplam Meyve-Sebze İthalatı 5 Milyar $ Kaynak: Trademap,2009

Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık 2001 yılında 30 Milyar $ Dünya Toplam Et ithalatı % 233 2009 Yılında 70 Milyar $ AB’nin 42 Milyar $ Rusya’nın 6 Milyar $ Afrika’nın 2 Milyar $ Orta Doğu ülkelerin 5 Milyar $ et ithalatı vardır.. Sektöre Sağlanan hibe ve destekler Meralar Toplam desteklerin % 22 25 Yıla kadar Özel Sektöre kiralanabilmesi Genç nüfusun çokluğundan dolayı (Beslenme İhtiyacı) Refah düzeyinin artması Önemli Bir Yatırım Alanı Kaynak: Trademap,2009

Kanatlı Hayvan Sektörü Hayvancılık Kanatlı Hayvan Sektörü Üretim 1.3 Milyon ton İhracat 120 Bin ton (160 Milyon $) Dünya’da 205 Ülke içersinde 12. 4 Kg -1990 Tüketim hızla artıyor % 270 15 Kg 2008 İç Pazar Artan talep İhracat Rusya Federasyon’una 500 Bin ton ihracat imkanı … Etçi ve yumurtacı kanatlı damızlık materyalleri ithalat yolu ile karşılanan bu sektörde damızlık yatırımları fırsat sunmaktadır.

620 bin dekar örtü altı alanı ile Avrupa’da 2. sıradadır Seracılık Sektörü… 620 bin dekar örtü altı alanı ile Avrupa’da 2. sıradadır Büyük oranda ihracata yönelik bir yatırım alanı, İşletme ve pazarlama sorunları çözülmüş modern sera yatırımlarına olanak tanıyan Tarıma Dayalı İhtisaslaşmış Organize Sanayi Bölgeleri ile yeterli alt yapı, Teknolojik veya Jeotermal enerji kullanılarak inşa edilecek sera işletmeleri için hazine arazilerinin 49 yıllığına kiralanma olanağı ve kırsal kalkınma destekleri kapsamında %50 hibe imkanı, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi kooperatiflerince % 7,5 faizli 750.000 TL’ye kadar yatırım ve işletme kredileri kullandırılabilmektedir.

Su Ürünleri.. Doğal Kaynaklarımız Sayı Alan (ha) Doğal Göller 200 906.118 Baraj Gölleri 206 342.377 Göletler 952 27.032 Denizler (toplam yüzey alanı) 4 24.607.200 TOPLAM 1.362 26.000.000 177.000 km uzunluğunda 33 adet nehir ve 8.333 km kıyı uzunluğuna sahip ülkemizde 2009 yılında toplam 623.291 ton su ürünleri üretimi ve 350 Milyon $ ihracat gerçekleşmiştir. Dünyada sağlıklı beslenmenin temel öğeleri arasında gösterilen balıketi ve su ürünlerinin dünyadaki üretimi ve tüketimi ve ticareti sürekli artış göstermektedir. 159 Milyon Ton- Üretim Dünya Su Ürünleri 70 Milyar $ ihracat + İşlenmiş Su ürünleri İhracatı = 94 Milyar $ Su Ürünleri üretim ve avcılığına uygun ekolojik yapı ve AB’ne ihracat imkanları ile önemli bir yatırım alanıdır.

Tohumculuk.. Dünya tohum ticareti yaklaşık 37 milyar $’dır. 1- Uygun Ekoloji ve Biyolojik çeşitlilik: 2- Uluslararası Tohumculuk Sistemleri ile entegre: 3-Tarımsal Destekler: 4- Küresel Pazarlara Yakınlık: Dünya tohum ticareti yaklaşık 37 milyar $’dır. Türkiye toplam tohum ticareti yaklaşık 350 milyon $’dır. Hibrit sebze tohumlarının % 30’un üzerinde kısmı Türkiye’de üretilmektedir.

Organik Tarım 2008 yılında 52 Milyar $ Dünya Organik Gıda Pazarı değeri % 10,3 her yıl ortalama 2013 Yılında 85 Milyar $ ulaşması beklenmektedir. Sadece ABD’nin 2013 yılındaki Pazar Pazar büyüklüğünün 43 Milyar $ AB’nin ise 38 Milyar $ olması beklenmektedir. Türkiye’de 326 bin ha alanda, 212 çeşit üründen, 984 bin ton üretim gerçekleşmiştir. İhracat olarak ise 7.566 bin ton üründen 28 Milyon $ elde edilmiştir (2009 yılı). Bu büyük Pazar için önemli bir yatırım ortamı TÜRKİYE Organik tarıma uygun yeterli toprak ve teknik alt yapı Organik tarım mevzuatları AB mevzuatına uygunluğu AB pazarlarına yakınlık Organik tarıma sağlanan destekler Kaynak:Datamonitor

TÜRKİYE’DE TARIMSAL DESTEKLER VE TEŞVİKLER

TÜRKİYE’DE TARIMSAL DESTEKLER VE TEŞVİKLER Alan Bazlı Tarımsal Destekler Fark Ödemesi Destekleri Hayvancılık Destekleri Kırsal Kalkınma Destekleri Tarım Sigortası Destekleri Telafi Edici Ödemeler Kapsamındaki Tarımsal Destekler Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler Faiz İndirimli Tarımsal Krediler ayrıntılı bilgi için …. 2010 yılında 5 Milyar $ destek … 2003-2010 döneminde toplam 25 Milyar $ destek kullandırılmıştır…

TÜRKİYE’DE TARIMSAL DESTEKLER VE TEŞVİKLER Bölgesel Teşvik Sistemi Tarımda Bölgesel Teşvik Alanları Entegre Hayvancılık Gıda Ürünleri Seracılık Soğuk Hava Sistemleri (Depoları) Tarım Makineleri Sanayi Su Ürünleri

TÜRKİYE’DE TARIMSAL DESTEKLER VE TEŞVİKLER

TÜRKİYE’DE TARIMSAL DESTEKLER VE TEŞVİKLER Tarımda son 4 yılda; Toplam 748 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş.. 2,4 Milyar $ lık yatırım tutarına ulaşılmış.. Yaklaşık 25.000 kişinin istihdamı sağlanmıştır...

TARIMSAL YATIRIMLARDA KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ

TARIMSAL YATIRIMLARDA KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ TİGEM Tarımsal İşletmelerinin Coğrafi Dağılımı Türkgeldi Karaköy Gelemen İnanlı Sakarya Gökhöyük Tahirova Göle Kazova Gökçeada Atatürk Merkez K.Karabekir Kumkale Çiçekdağı Hafik Karacabey Anadolu Altındere Polatlı Bala Malya Ulaş Alparslan Altınova Manisa Koçaş Sultansuyu Gözlü K.Maraş Acıpayam Konuklar Dalaman Çukurova Boztepe Turunçgiller Ceylanpınar Hatay İşletme Arazi varlığı (ha) (%) Devlete ait işletmeler 24 350.325 94,2 Kiralanan işletmeler * 11 12.707 3,4 Ortak yatırım işletmeleri 2 8.924 2,4 TOPLAM 37 371.956 100,0 Toplam: 38 işletme Devlete ait işletme sayısı (24) Kiralanan işletme sayısı (11) Ortak yatırım işletme sayısı (2) 2929

TEŞEKKÜRLER.. Tarımsal Yatırımcılara Rehberlik Hizmeti… Tarım alanında yatırım yapmak isteyen ulusal ve uluslararası yatırımcılara, ülkemizdeki fırsat ve imkânlar hakkında bilgi vermek üzere Bakanlık bünyesinde Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi (TARYAT) kuruldu. www.tarim.gov.tr www.taryat.gov.tr Film