SAĞLIKSIZ KENTLEŞME (ÇARPIK KENTLEŞME)

TÜRKİYE’DE KENTSEL NÜFUSUN GELİŞİMİ Türkiye’de 1927 yılında 14 milyon nüfusun sadece % 24’ü ( 3,3 milyon kişi ) kentlerde yaşıyordu. 1950 yılında nüfusu 21 milyon olan ülke nüfusu içerisindeki oranı hala % 25 ( 5,2 milyon kişi ) olan kent nüfusu bu yıllardan sonra bir daha gerilememek üzere sürekli artmış ve günümüzde 73 milyon nüfusun %76’sını ( 56.2 milyon kişi ) oluşturmaktadır. Kentsel nüfus oranın 2020’de toplam nüfusun % 85’ini oluşturacağı tahmin edilmektedir.

2010 56.222.356 76,2 17.500.632 23,7

Kentsel nüfus nasıl bu kadar arttı? Kentlerdeki nüfusun bu denli artması normal yollarla gerçekleşmemiştir. 1927-2010 arasında kentsel nüfusun büyük artış göstermiş olmasına karşın, kentsel nüfusun büyük bölümü kırsal kökenlidir. Çünkü 1927'de 3,3 milyon olan kentsel nüfus, 1927-2010 arasında Türkiye nüfusu gibi 5,5 katına çıksaydı, 2010'da yalnızca 18 milyona ulaşabilirdi. Oysa 2010 yılında kentsel nüfus 56,2 milyondu, dolayısıyla da ancak % 32'sinin kent kökenli olduğu söylenebilir. Kentsel nüfusun doğurganlığının daha az olduğu düşünülürse, bu oran gerçekte daha da düşük olmalıdır. Kent nüfusunun bu kadar artmasına neden olan faktör göçlerdir.

Göç niçin bu denli artış gösterdi ? Kırsal anlarda nüfus artışı, Tarım tekniklerinin gelişmesi, Parçalanan tarımsal alanlar, Arazi kamulaştırma çalışmaları, Huzursuz ortam, ( savaş, kan davası v.s. gibi ) Doğal afetler, Kentlerde sanayi faaliyetlerinin gelişmeye başlaması, Ulaştırmanın gelişmesi v.s. gibi nedenler yüzünden kırsal alanlar kentlere hızlı bir şekilde göç vermeye başlamıştır.

Hızla şehirlere doğru akan göç nüfusu, böylece şehirlerde zaten var olan sorunların daha da artmasına sebep olmuştur. Bu sorunlar kısaca; İşsizlik, Alt yapı sorunları(elektrik, ulaşım, yol,), Doğal çevrenin bozulması, Sosyal düzensizlik, Çarpık kentleşme v.b. gibi önemli sorunlardır.

Çarpık Kentleşme Nedir ? Çarpık kentleşme; kentlerin nüfus patlaması sonucunda, plansız ve denetimsiz olarak, gelişigüzel, altyapısız, her türlü estetik kaygıdan uzak bir şekilde merkezden dışa doğru adeta bir ur gibi büyümesidir. Çarpık kentleşmenin oluşmasının asıl nedeni, kent planlamasının gereğince hazırlanıp uygulanmamasından ve bu konularda kamunun ortak bilinçten yoksun olmasından kaynaklanmaktadır.

Çarpık Kentleşme Niçin Oluşur ? Kırsal alandan çoğunlukla ekonomik sebeplerle gelen insanların göç ettikleri şehirlerde ev alacak ve kiralayacak paraları olmadığı için kendilerine şehrin dışında devlet arazisine veya satın aldıkları ucuz arsalarda ev yapmaları gecekondulaşmayı doğurmuştur. İmarsız arazilerde kurulan ve şehir planlarının dışında olan bu yerleşme yerlerinin sayısının artması çarpık kentleşmenin oluşmasına neden olmuştur.

Çarpık Kentleşmenin Oluşturduğu Sorunlar Plansız kurulan bölgelere eğitim ve sağlık hizmetlerinin yeteri kadar götürülememesi, Alt yapı hizmetlerinde (yol, su, elektrik, kanalizasyon vb.) yetersizlikler görülmesi, Doğal çevrenin tahribatı, Göç edenlerin kent yaşamına uyum sağlayamaması, Bu alanların suç yuvaları haline gelmesi (Asayişsizliğe ve güvensizliğe neden olması ), Gürültü, trafik yoğunluğu, çevre kirliliği gibi başlıca sorunlara yol açmaktadır.

Çarpık Kentleşme Önlenmezse Ne Olur? Asayişsizlik korkunç boyutlara ulaşacak, Ulaşım büsbütün kilitlenecek, bir yerden bir yere gidilemez olacak, Gecekondular 5-6 katlı apartmanlar haline gelecek, Devlet kontrolü, otoritesi büsbütün yok olacak, Sular akmayacak, çöpler toplanmayacak, hava ve çevre kirliliği korkunç boyutlara ulaşacaktır. *Kısacası, yaşanamaz şehirlerle baş başa kalacağız.

Kentleşme Kontrol Altına Alınmalı! Gelişmiş ülkelerde şehirlerin büyümesi kontrol altına alınmıştır. Dünyanın New York, Londra, Paris gibi metropolleri artık dünyanın en kalabalık şehirleri değildir, bundan böyle gelecekte de olmayacaklardır. Artık dünyanın en kalabalık şehirleri, gelişmekte olan (azgelişmiş) ülkelerin şehirleridir. 21. yüzyılın en büyük, daha doğrusu kalabalık şehirleri Mexico, Sao Paolo, Bombay, Şanghay ve İstanbul olacaktır. Buralarda sonuç; asayişsizliğin kolgezdiği, cinayetlerin, soygunların arttığı, şehir hayatıyla bütünleşmemiş insanlarla dolu, suyu, elektriği olmayan, trafiği tıkanmış, yaşanmaz hale gelmiş çevresiyle, adına şehir bile denmeyecek anormal büyüklükteki çarpık yerleşmeler olacaktır.

Çözüm Ve Öneriler

Kaynaklar