ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Prof.Dr. Hasan DEĞİRMENCİ KSÜ ADEK Başkanı/BEK Üyesi

YETERLİLİK Yeterlilik: Yükseköğretimin her kademesi (ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora) sonunda asgari olarak kazanılması gereken bilgi (knowledge), beceri (skill) ve yetkinlerdir (competences) veya bir kişinin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır.

Yeterlilikler Çerçevesi Yeterlilikler Çerçevesi ise bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır. Ulusal ve Uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen derecelerin verilebileceği sisteme ise Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi denmektedir.

Yeterlilikler Çerçevesi’nin amacı Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak (saydamlık), Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma) Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik) olarak tanımlanmaktadır.

Uluslararası Yeterlilikler Çerçevesi “Uluslararası Yeterlilikler Çerçevesi” yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası hareketliliği sağlayan, ulusal çerçevelerin geliştirilmesi için zemin hazırlayan ve oluşturulan alt gruplarda (Avrupa Yükseköğretim Alanı [AYA], gibi) tarif edilen yeterliliklerin bütün Dünyaca tanınması için kurgulanmış bir sistemdir.

Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi “Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi” ülkelerin toplumsal, kültürel ve ekonomik gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren, ülkelerin yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen derecelerin verilebileceği bir sistemdir.

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ)

TYUYÇ Oluşturma Aşamaları Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Oluşturma Aşamaları ve Aşamaların Öngörülen Tamamlanma Tarihleri TYUYÇ Oluşturma Aşamaları 1 Süreci başlatmak için karar alınması Nisan 2006 2 Çalışma takviminin oluşturulması 2006 3 Sürecin organizasyonu 2006- 2008 4 Çerçevenin tasarımı Kasım 2008 5 Paydaşlardan görüş alınması Ocak 2009 6 Çerçevenin onaylanması Mayıs 2009 7 İdari organizasyon Haziran 2009 8 Çerçevenin yükseköğretim programları düzeyinde uygulanması • Pilot Uygulama Aralık 2010 • Tüm Kurumlarda Uygulama Aralık 2012 9 Yeterliliklerin TYUYÇ’ne dahil edilmesi 2010 - 2015 10 Çerçevenin Avrupa Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi 2010 - 2012

SEViYE TANIMLAYICILARI 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu Ön lisans, Lisans, Yüksek lisans ve Doktora

BİLGİ, BECERİLER, KİŞİSEL ve MESLEKİ YETKİNLİKLER -Kuramsal -Uygulamalı BECERİLER -Kavramsal/Bilişsel KİŞİSEL ve MESLEKİ YETKİNLİKLER -Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği -Öğrenme Yetkinliği -İletişim ve Sosyal Yetkinlik -Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik

LİSANS BİLGİ (- Kuramsal, - Uygulamalı) Ortaöğretimde kazanılan yeterliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç – gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olmak

LİSANS BECERİLER (-Kavramsal/Bilişsel, -Uygulamalı) Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, Alanındaki kavram ve düşünceleri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek, verileri yorumlayabilmek ve değerlendirebilmek, sorunları tanımlayabilmek, analiz edebilmek, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek.

LİSANS KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER (Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği) Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilmek, Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayabilmek ve yönetebilmek

LİSANS KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER (Öğrenme Yetkinliği) Edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilmek, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilmek ve öğrenmesini yönlendirebilmek.

LİSANS KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER (İletişim ve Sosyal Yetkinlik) Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilmek; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilmek, Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilmek, Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilmek ve meslektaşları ile iletişim kurabilmek (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1) - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Advanced Level).

LİSANS KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER (Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik) Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ve uygulanması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerlere sahip olmak, Sosyal hakların evrenselliğine değer veren, sosyal adalet bilincini kazanmış, kalite yönetimi ve süreçleri ile çevre koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olmak.

ÖN LİSANS 1. Genel/mesleki orta öğretimde kazanılan bilgiler, beceriler ve yetkinlikler üzerine kurulan ve orta öğretim düzeyi üzerindeki ders malzemeleri ile desteklenen bir alandaki bilgilere sahip olmak ve o alandaki kavramları belirlenen bir düzeyde kavradığını göstermek. 2. Alanında problem çözümü için gerekli olan verileri tanımlama, toplama ve kullanmayı etkin bir biçimde yapabilmek; pratik uygulamalarda gereken teorik bilgileri, el ve/veya düşünsel becerileri kullanabildiğini göstermek. 3. Meslekleri ile ilgili tasarımları ve uygulamaları çalışma arkadaşlarına, üstlerine ve servis sağladıkları kişi ve gruplara açık bir biçimde anlatabilmek. 4. Alanlarında, bağımsız olarak öğrenmeyi öğrendiklerini ve öğrendiklerini uygulayabildiklerini göstermek.

ÖN LİSANS 5. Çalışmalarında öngörülmeyen durumlarla ile ilgili sorunları çözme yeteneğini kazandığını göstermek. 6. Objektif olarak performans değerlendirmesi ve denetimi yapabilmek. 7. Alanlarındaki uygulamalarda yeterli olacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak. 8. Temel bilgisayar kullanımı bilgisi ile birlikte, mesleğinin gerektirdiği yazılım ve donanımı kullanabilme yetkinliğine sahip olmak. 9. Meslekleri ile ilgili toplumsal, bilimsel ve ahlaki değerleri gözetme bilincine sahip olmak. 10. İs güvenliği ve çevre koruma konusunda yeterli bilgi ve bilince sahip olmak.

YÜKSEK LİSANS 1. Lisans derecesi yeterliliklerine dayalı bir alanda, bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşabilme, bilgiyi değerlendirme, yorumlama ve uygulama yeterliliklerine sahip olmak. 2. Sınırlı ya da eksik verileri kullanarak bilimsel yöntemlerle bilgiyi tamamlayabilmek ve bu bilgileri bilimsel, toplumsal ve etik sorumluluk ile uygulayabilmek. 3. Çalışmalarının süreç ve sonuçlarını, o alandaki veya dışındaki gruplara sistematik ve açık bir şekilde yazılı ya da sözlü olarak aktarabilmek.

YÜKSEK LİSANS 4. Bağımsız olarak kendi basına, bir problemin kurgulanmasından başlayarak, çözüm yöntemi geliştirmek, çözmek, sonuçları uygulamak ve bunları yazılı ve sözlü olarak sunabilmek. 5. Mesleki faaliyet ve projelerdeki öngörülmeyen karmaşık durumlarda, yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm üretebilmek. 6. Çalışma gruplarının stratejik performanslarını değerlendirmek ve gelişmesine katkıda bulunabilmek. 7. En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim yeteneğine sahip olmak.

YÜKSEK LİSANS 8. Mesleğinin gerektirdiği bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme ve geliştirebilme yetkinliğine sahip olmak. 9. Kendi alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme, öğretme ve denetleme yeterliliğine sahip olmak. 10. Alanlarında, özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinler arası çalışmalarda uygulayabilmek.

DOKTORA 1. Genellikle yüksek lisans derecesi yeterliliklerine dayalı bir alanda, bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte özgün bir konuda araştırma sürecini bilimsel saygınlık içinde bağımsız olarak; algılama, tasarlama, uygulama ve sonuçlandırma yeterliliklerine sahip olmak. 2. Bir alanda en yeni bilgilere sistematik bir yaklaşımla sahip olmak ve kavramanın yanında bu alanla ilgili araştırmalarda, yöntem ve becerilerde üst düzeyde ustalık kazanmak.

DOKTORA 3. Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir yöntemi, bir alana uygulayan özgün bir çalışmanın en az bir bölümünü, ulusal ve/veya uluslararası hakemli saygın dergilerde yayınlayıp, alanındaki bilginin sınırlarını genişleterek bilime katkıda bulunmak 4. Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilmek

DOKTORA 5. En az bir yabancı dilde, ileri düzeyde yazılı sözlü ve görsel iletişim kurabilmek ve tartışabilmek (“European Language Portfolio Global Scale”, Level C1) 6. Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak

Sonuç Öğrenciye neler öğretildiği değil, onun neler öğrendiği önemli Bu nedenle onun öğretim sonunda neler kazandığı ölçülmeli Eldeki verilere dayalı olarak öğretim süreci geliştirilmeli güncellenmeli Ders müfredatları yeterlilikler çerçevesi kapsamında yeniden değerlendirilmelidir.