© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU İmtiyaz / PPP Projelerinin seçimi ve tasarlanması Martin Darcy "İmtiyazlar ve Kamu Özel Sektör Ortaklıkları" Ankara, Mart 2008 "İmtiyazlar ve Kamu Özel Sektör Ortaklıkları" Ankara, Mart 2008

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Başlangıçta düşünülmesi gereken hususlar l PPP bireysel proje şartlarına uyarlanabilen bir kavramdır l Hedeflerde net olmak şarttır l Aslında PPP projesi diye birşey yoktur, sadece PPP metodu ile alımı yapılabilen veya yapılamayan Kamu Yatırım Projeleri vardır l PPP kötü projeyi iyi yapamaz l PPP bir muhasebe hilesi olarak kullanılmamalı ancak Kamu Yatırım Projesini sunmak için etkin bir metot olabilir l Maliye Bakanlığı (MB) PPP projeleri ile ortaya çıkması muhtemel şarta bağlı borçları belirlemeye olanak sağlayacak beceriler geliştirmelidir l Gerçekçi olmayan beklentiler (düşük maliyetli, zamanlama, gelişme bütçesi) problemlere daha sonra ise hayal kırıklığına neden olacaktır

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU PPP proje döngüsü Stratejik Analiz İhale Operasyonun ilk dönemi Operasyon öncesi Uygulama Sözleşmenin tamamlanması Operasyonun ileri dönemi

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU İyi projeler seçmenin önemi l Sermaye yatırımı önemlidir l İyi projeler: Ekonomik fayda ve büyüme yaratır Ülkede güven yaratır Vergi tahsilatını azaltarak hesaplı (value for money) çözümler yaratır l Kötü projeler: Yıllarca devam eden borçlar yaratır büyük projeler = büyük riskler Yüksek profilli başarısızlık: ulusal ve uluslararası Ülkedeki yatırımcıların güvenini azaltabilir İyi projeleri yüksek maliyetli hale getirebilir

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Kalitesiz projeler nasıl oluşur l Kötü hedeflerin belirlenmesi l Seçeneklerin iyi değerlendirilememesi l Yetersiz Maliyet/Fayda Analizi (MFA) l Ekonomik kararlar yerine siyasi kararlar l Tekrar eden maliyetlerin iyi belirlenememesi l Sermaye maliyetlerinin düşük tahmin edilmesi l Uygun uzmanlık kiralayamama veya bu konuda istekli olmama l Emsal değerlendirme korkusu l Satın alma süreçlerinin şeffaf ve adil olmaması l Tüm bunları özetleyen ifade :‘kötü hazırlık’

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Düşünülmesi gereken hususlar 1 l Teklif edilen proje hükümetin mevcut politika ortamını yansıtıyor mu? l Siyasi destek var mı? l Teklif edilen projenin hedefleri açık ve kolay anlaşılır mı? l Proje yönetişim düzenlemeleri kabul edildi mi? l Beceriler ve kapasite (ve tümünü karşılayacak fon)

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Düşünülmesi gereken hususlar 2 l Hedefleri gerçekleştirmede kullanılacak tüm seçenekler tanımlandı ve değerlendirildi mi? l Sermaye maliyeti tahminleri nasıl test edilir? l Tekrarlayan maliyetleri nasıl belirlersiniz? l Teklif edilen proje Devlet/Bakanlık bütçesi açısından uygun maliyetli mi? l Milli borç üzerindeki muhtemel etkisi nedir?

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Düşünülmesi gereken hususlar 3 l Tüm Proje Riskleri belirlendi mi? l ‘En kötü durum’ maliyetleri değerlendirildi ve göz önünde bulunduruldu mu? l Sonucu etkileyebilecek diğer faktörler nelerdir? l Projedeki paydaşlar kimler? l Proje teslim tarihleri gerçekçi mi? l Sağlıklı satın alma süreçlerini sağlamak için rekabetçi piyasa olasılığı var mı?

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Stratejik Değerlendirme Hükümet Politikası Kamu Yatırım Programı Kamu Yatırım Projesi Geleneksel Satın Alma PPP / ÖFG / YİD vs Kamu Yatırım Projesi Kamu Yatırım Projesi Çıktı Belirlenmesi Seçenek Değerlendirme ÖFG: Özel Finansman Girişimi

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU PPP fırsatlarının değerlendirilmesinde ortak zorluklar l Teklif edilen yatırım için piyasa talebinin olmasını sağlamak l Yatırımcı ve Kredi Verenin koşullarını anlamak l Teklif verenlerin rekabeti sağlamak açısından yetersiz olması l Doğru yönetişim yapısını kurmak l PPP projesini devam ettirmek için uygun kaynakların bulunması l Ekonomik tercihler yerine siyasi tercihler sonucu riskli hale getirir l Tüm yatırım projeleri PPP için uygun değildir: Yatırım fırsatı açısından (sektör) Yatırım büyüklüğü açısından

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU PPP’lerin değerlendirilmesi ve seçilmesi (1) l Hedeflerin açık olması l İlan edilen politika demeçleri ile bağlantı l Kamu yatırımı için öncelik belirlenmesi l Projenin ilerlemesiyle adapte edilebilecek İş Çerçevesi yaratılması Projenin değerini saptamak için maliyet fayda analizinin kullanılması. Bu, yetersiz kaynaklar için rekabet eden diğer projelerle karşılaştırma yapma fırsatı verir l Teklif değerlendirme (should cost) modeli yaratılması ve iyimserlik yanlısı kavramı

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU PPP’lerin değerlendirilmesi ve seçilmesi (2) l Sorular: Rekabetçi piyasa var mı? İdare projeyi teslim edecek beceri ve kapasiteye sahip mi? Bu sektör iyi bir sicile sahip mi? Bu tip ulusal ve uluslararası PPP örnekleri nelerdir? Nasıl ders alınabilir? Teklif edilen PPP projesi paydaşları tam destekçi midir? Bu proje için PPP kullanılmasını araştırmaya iten motivasyonlar nelerdir? Teklif verenlere kendi inisiyatiflerini kullanarak yatırım hedeflerine ulaşma özgürlüğü tanınacak mı? Bu özgürlük verilecekse, ihale kriterleri neler olacak?

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Risk yönetimi l Basit prensipler : Belirlenen her risk, riski en iyi yönetebilen (taşıyabilen) tarafça kabul edilmeli Hiçbir tarafın yönetemeyeceği riskler – riski karşılamak için sigorta kullanır Gerçekçi olmayan riskleri özel sektöre sevketmek kendi içinde bir risktir Özel sektöre, yönetemeyeceği riskleri transfer etmek maliyeti arttıracaktır – riski yönetmek için prim keseceklerdir

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU PPP Projesi Basit Finansman Prensipleri 100% 25% 0% ÖZ SERMAYE Uzun vadeli borçlanmalar Daha çok risk Daha çok öz sermaye Borç öz sermayeden daha ucuzdur 75% Yatırım maliyeti Note: Illustrative Example Only

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Şarta bağlı borçlar l Herhangi bir sözleşme yükümlülüğü hükümet için borç yaratabilir l Örnekler : Minimum düzeyde garanti verilen ödemeler Hükümete tazminat yükleyen Fesih halleri

© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU PPP – Alınan dersler l Siyasi irade ve somut destek şarttır. l Açık, toleranslı ve esnek bir yasal çerçeve gereklidir l Gereken destek kurum yapıları mevcut bulunmalıdır (‘Kamu Kamu Ortaklıkları’) l Projenin sonucunda, deneyimli danışmanlar kiralama maliyetini olumlu yatırım olarak düşünmek l Tam ve yeterli hazırlık gereklidir. Hazırlık olmadan projenin başarısız olması olasıdır