SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI ( 27 OCAK 2012 AFYON) KOORDİNATÖR DR. DURSUN AYDIN

SAĞLIK TURİZMİ

SAĞLIK TURİZMİ: İkamet edilen yerden başka bir ülkeye herhangi bir sebeple sağlık hizmeti almak için yapılan planlı seyahate ‘‘Sağlık Turizmi’’, seyahat edene de ‘’ sağlık turisti’’ denir. TURİSTİN SAĞLIĞI: İkamet edilen yerden başka bir ülkeye seyahat amaçlı giden turistlerin seyahat halindeyken acil veya plansız sağlık hizmeti almak zorunda kalmasına “Turistin Sağlığı” denir. TURİZM SAĞLIĞI: Turistin konakladığı ve gezdiği çevrelerin sağlığı, bu yerlerin sağlıklı olması, turistin çevreye, çevrenin turiste sağlık açısından etkisi çevre sağlığının konusudur.

SAĞLIK TURİZMİ ÇEŞİTLERİ Medikal Turizm (Sağlık Kuruluşları) Termal Turizm (Termal Tesisler) Yaşlı ve Engelli Turizm (Sağlık Yaşam Tesisleri)

DÜNDEN BUGÜNE SAĞLIK TURİZMİ 2000’li yıllardan önce: Ülkemizde sağlık hizmetleri yaygın ve kaliteli değildi. Özel sağlık kuruluşları yok denecek kadar azdı. Yüz binlerce insanımız batı ülkelerine tedaviye gidiyordu. Hatta doğu illerimizde hastane ve hekimlerimiz olmadığı için İran’a, Irak’a tedavi için giden birçok vatandaşımız vardı.

2000-2005 Yılları arası: Özel sağlık sektörü ile ilgili mevzuatlar yayınlanmaya başladı. Özel sağlık sektörünün önü açıldı. Sağlıkta dönüşüm programı başladı. Ülke sathına yaygın kaliteli ve yüksek teknolojili sağlık hizmetleri başladı. Yurtdışına tedavi için giden vatandaşlarımızın sayısı azaldı. Doğuda eksik olan sağlık personeli tamamlandı. Doğu ülkelerine tedavi için gidiş bitti. Ülkemizde sağlık turizmi konuşulmaya başlandı. Yurtdışından Ülkemize tedavi için gelen hastaların sayısı artmaya başlayarak yıllık 10 binleri buldu.

2005-2008 yılları arası: Ülkemizde sağlıkta dönüşüm programı ciddi oranda tamamlandı. Özel Sağlık kuruluşları çok yaygın olarak özellikle İstanbul, Ankara, İzmir vb. büyük şehirlerde açıldı. Emekli Sandığı, SSK, Bağ kur, SGK olarak, tüm kamu hastaneleri Sağlık Bakanlığı çatısı altında toplandı. Tüm vatandaşlarımız kaliteli sağlık hizmetlerine erişim sağlandı. Birçok yasal düzenlemeler yapıldı. Sağlık hizmetlerimiz planlanması her yönüyle yapıldı. Sürdürebilir sağlık politikalar üzerine ciddi çalışmalar yapılmaya başlandı. Özel sağlık sektörü sağlık turizmi ve turistin sağlığını konuşup tartışmaya başladı. Konuyla ilgili birçok organizasyonlar yapıldı. Sayın bakanımızın katılımıyla 2008’de düzenlenen 1. Uluslararası Sağlık Turizmi Kongresi sağlık turizminde ciddi bir dönüm noktası oldu. Sağlık bakanlığının sağlık turizmindeki duruşu netleşmeye başladı. Sağlık turizminin önündeki en önemli engel olarak sağlık personelinin azlığı ve yabancı hekimin ülkemizde çalıştırılmaması olarak görüldü. Bu yıllarda 15- 20 milyon/yıl Turist sayısı ile ülkemizde turistin sağlığı önemli bir konu olmaya başladı.

2008-2010 Yılları arası: Sağlık turizmi dünyada ve Türkiye’de en önemli ve hızlı gelişen hizmet sektörü olarak gündeme oturdu. Çalışmalar hızlandı. Karlılık oranı düşen özel sağlık sektörünün yeni yöneldiği önemli bir Pazar halini aldı. Sağlık turizminin çeşitliliği standartları konuşulup tartışılmaya başlandı. 2010 yılında sağlık turizmi: 2010-2014 T.C. Sağlık Bakanlığı Stratejik eylem planında Sağlık Turizmine geniş yer verildi. 2.9.2. “Stratejik Hedef Türkiye bölgesinde sağlık alanında cazibe merkezi olacaktır.” Standartları konuşulup tartışılmaya başlandı. Artık hızla gelişen bu sektörün mutlaka standardize edilmesi ve sağlıklı gelişimi için çeşitli yasal düzenleme ve planlama yapılması kaçınılmazdı. Sağlık Bakanlığında 31 Mart 2010 sağlık turizmi koordinatörlüğü kuruldu. Böylelikle Hükümet resmen sağlık turizmini kabul etmiş ve tek elden koordinasyonu benimsemiş ve tek bir adres göstermiş oldu.

2012’de Sağlık Turizmi Planladıklarımız: www.saglikturizmi.gov.tr 4 dilde yayına girecek, Yapılan araştırmalar (Medikal Turizm araştırması, Türkiye’de medikal turizm) 4 dilde kitap olarak bastırılacak, Türkiye Sağlık Turizmi Rehberi Arapça ve İngilizce basılacak, Türkiye Sağlık Turizmi tanıtım (3 dakikalık) filmi yapılacak, 7/24 4 dilde yurtdışı çağrı merkezi geliştirilecek, Yurtdışından birçok alanda danışmanlık hizmeti alınacak (şu anda Yunanistan ve Almanya’dan almaya başladık) Sağlık Turizmi ile ilgili Genel Mevzuat hazırlanacak (sağlık turizmi ve turistin sağlığı ile ilgili yönetmelik)

13 Haziran 2011 – 2011/41 sayılı sağlık turizmi ve turistin sağlığı ile ilgili genelge yayınlandı. Kamu hastaneleri belirli şartlarda yabancı hastalara farklı ücretten hizmet vermesinin önü açıldı. 112 ve 184 hatlarına 7/24 saat 4 dilde (Almanca, İngilizce, Arapça, Rusça) hizmet başladı. Tüm otellerde ve sağlık kuruluşlarına yabancı dilde 184 şikâyet hattını arayabileceklerini bildirir ilanların asılma zorunluluğu getirildi. Özel ve Kamu tüm sağlık kuruluşlarında sağlık hizmeti alan yabancı uyruklu hastaların web’ten kayıt zorunlu hale getirildi. (Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı ile düzenli veriler toplanmış olacak) Konuyla ilgili 7 ilde koordinasyon merkezi diğer illerde il sağlık müdürlüğünde temsilcilikler belirlendi. Sağlık turizmi Sağlık Bakanlığının 2023 vizyonuna girdi, Hükümet Programında yerini aldı.

TÜRKİYE’DE SAĞLIK TURİZMİ 1990-2000 sağlık turizmi konuşulmaya başlandı. 2000-2005 sağlık turizmi gündeme girdi. Sağlık turizmi çeşitliliğinde Tıp Turizmi öne çıktı. 2005-2010 STK, Kamu ve Özel sektör de sağlık turizmi farkındalığı oluştu. 2010-2014 Stratejik eylem planında yer aldı. 2010 Sağlık Bakanlığı Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü kuruldu. 2011 yılı Sağlık Turizmi ile ilgili ilk mevzuat değişikliği yayınlandı. Genelge (2011/41) yayınlandı. (Kamuda Sağlık Turizmi) 663 KHK Sağlık Turizmi ile ilgili ve koordinasyon Bakanlığımıza verildi. Sağlık Bakanlığı 2023 vizyonuna girdi. Hükümet programında yer aldı. Dünya Sağlık Örgütü Türkiye’nin sağlık turizmi potansiyeline işaret etti.

SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI TEŞKİLAT ŞEMASI ( KHK 663 ) MÜSTEŞAR MÜSTEŞAR YRD. SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI TERMAL TURİZM SPA-WELLNESS BİRİMİ MEDİKAL TURİZM BİRİMİ İLERİ YAŞ VE ENGELLİ TURİZM BİRİMİ TURİSTİN SAĞLIĞI BİRİMİ

SAĞLIK BAKANLIĞI VE BAĞLI KURULUŞLARININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KHK/663 Madde 8/1/i. Sağlık turizmi uygulamalarının geliştirilmesine yönelik düzenlemeler yapmak,ilgili kurumlarla koordinasyonu sağlamaktır.

KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KHK/663 Madde 6/1. Sağlık Politikaları Kurulu, Bakanlığın sağlık sistemi yönetimi ve politika belirleme ile ilgili temel görevlerini yerine getirmek üzere görevlendirilen on bir üye ile Müsteşar ve Müsteşar Yardımcılarından meydana gelir. Madde 6/5. Kurul bünyesinde,Bakanlığın görev alanı ile ilgili olarak bilimsel ve uzmanlık gerektiren konularda çalışma yapmak ve görüş bildirmek üzere danışma kurulları ve komisyonlar oluşturulabilir.

KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KHK/663 Madde 47/4. Sağlık personeli istihdam eden kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler,istihdam ettiği personeli ve personel hareketlerini Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür. (Termal Tesisler dahil) Madde 49/1. Bakanlık, ülkenin sağlık alanında bölgesel bir cazibe merkezi haline getirilmesi,yabancı sermaye ve yüksek tıbbi teknoloji girişinin hızlandırılması amacıyla,06.06.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu hükümleri çerçevesinde,sağlık serbest bölgelerinin kurulması ve yönetilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulu ile belirlenir. Madde 49/2. Serbest bölgelerde verilecek sağlık hizmetlerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

SAĞLIK TURİZMİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ GÖREVLERİ SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI GÖREVLERİ ● Sağlık turizmiyle ilgili mevzuat çalışmalarını yapmak, ● Sağlık turizmi ile ilgili yurtiçinde ve yurtdışında ki gelişmeleri takip etmek, ● Bu genelge kapsamında hizmet verecek sağlık kurum ve kuruluşlarının planlamasını yapmak, bu kurumlara sağlık turizmi açısından gerekli izinleri vermek, ● Yurt dışından Türkiye'ye gelecek hastaların hasta kabul kriterlerini oluşturmak, bu hastaların talep ve şikâyetlerini incelemek, Termal turizm ile ilgili çalışmalar yapmak,

SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI GÖREVLERİ ● Sağlık turizminde uygulanacak fiyatlandırma çalışmalarında görüş bildirmek, ● Sağlık turizmi ile ilgili bakanlık içinde, diğer kamu ve özel kurumlar arası koordinasyonu sağlamaktır. ● Turistin sağlığı ile ilgili iş ve işlemleri koordine etmek. ● Ayrıca Koordinatörlük bünyesinde Tıp Turizmi, Termal Turizm ve Yaşlı – Engelli Turizmi birimleri bulunmaktadır ve bu alanlarda ayrı ayrı çalışmalar yapmaya devam etmektedir.

KAMU HASTANELERİNDE SAĞLIK TURİZMİ 2011/41 kamu hastanelerinde Sağlık Turizmi ve Turistin sağlığı hakkında sağlık hizmet sunumu genelgesi yayınlanıp yürürlüğe girdi. Yabancı hastalara kamuda farklı ücret tarifesi uygulanmaya başladı. Bu ücretleri üniversite hastaneleri dahil tüm kamu hastaneleri uygulamak zorundadır. 40 hastanede yurtdışı hasta birimi kuruldu. 7/24 saat 4 dilde tercümanlık hizmeti verilmeye başladı.

YABANCI HASTALARA TERCUMANLIK HİZMETİ 112 Acil çağrı merkezine, 184 hasta hakları ve şikayet hatlarına hastanelerimize ve bakanlık idari mercilere merkez ve hastaneye gelen yabancı çağrı telefonlara tercümanlık destek hizmeti vermektedir. Bakanlıkta koordinatörlük bünyesinde yurtdışı çağrı merkezi oluşturuldu. 4 dilde (İngilizce, Almanca, Rusça, Arapça) 24 saat hizmet verilmeye başlanıldı. Yurtdışı sigortalarla yazışmak ve provizyon almakla ilgili iş ve işlemler takip edilmektir.

2010 Yılı Sağlık Turizmi Verileri Gelen Yabancı Turist İstatistiği:  27.598.312 Gelen Yabancı Tıp Turisti İstatistiği : 109.678 Termal Tedavi İçin Gelen Yabancı İstatistiği: 270.000 Kamu hastanelerine başvuran yabancı hasta Sayısı (çoğunluğu turistin sağlığı %92 Özel, %8 Kamu) : 132.327

Tablo 1: Termal Turizm Tesis Sayıları ve Yatak Kapasitesi 2012 TERMAL TURİZM TESİSLERİ 2006 2011   TESİS SAYISI YATAK SAYISI TURİZM İŞLETME BELGELİ 37 9.736 63 19.212 TURİZM YATIRIM BELGELİ 8 2.438 18 8.454 BELEDİYE BELGELİ GENEL TOPLAM 33 78 5.593 17.767 35 116 6.174 33.840

2023 TERMAL TURİZM 2012 Yılı : 34.000 Yatak Kısa Vadede : 50.000 Yatak Orta Vadede : 250.000 Yatak Uzun Vadede : 500.000Yatak Dünyanın en önemli Avrupa’nın 1. Termal Turizm destinasyonu olmak hedeflenmektedir.

Şekil 3: Termal Turizm Kentleri Bölgeleri Haritası

TERMAL TURİZM MEVZUATI Planlama ve konaklamanı işleyişi Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı, Termal Tesis İşleyişi Valiliklere ( İl Sağlık Müdürlükleri ) bağlı, Tedavi Üniteleri işleyişi Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlıdır.

SAĞLIK TURİZM MEVZUATI 24 Haziran 2011 Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 3 Ağustos 2011 Ayakta Teşhis Ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 16 Nisan 2010 Kaplıcalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 09.12.2004 / 25665 Resmi Gazete Kaplıcalar Yönetmeliği 2011/41 Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Kapsamında Sunulacak Sağlık Hizmetleri Genelgesi

T.C Sağlık Bakanlığı Stratejik Eylem Planı (2010-2014) Hedef 2.9.2 Sağlık hizmeti sunumunda Türkiye’yi bölgesinde cazibe merkezi haline getirmek Sektör ve STK’larla sağlık turizmi alanında işbirliği yapılacak, Sağlık turizmini yürüten ve yürütecek tesislere ait kriterler belirlenecek ve denetimleri sağlanacak, Termal-kaplıca turizmine sahip bölgelerde kamu-özel sektörün yurt dışı sağlık turizmi çalışmalarına destek olunacak, Medikal turizm kamu-özel sektörün yurt dışı sağlık turizmi çalışmalarına destek olunacak, Hasta kabulünde ve tedavi sırasında yaşanan sorunların en aza indirilmesi için çalışmalara devam edilecektir. Kaynak:S.B Stratejik Eylem Planı Sayfa 80

Stratejik Uygulama Programı Stratejik Amaç 2 İhtiyaç duyulan sağlık hizmetinin güvenli ve kaliteli olarak sunulmasını sağlamak Stratejik Hedef 2.9.2 Sağlık hizmeti sunumunda Türkiye’yi bölgesinde cazibe merkezi haline getirmek Program sorumlusu Yürütülen Program 2011 2012 2013 2014 Açıklamalar Dr. Dursun AYDIN Sağlık Turizmi Koordinatörü Turizmine yönelik mevzuat çalışması yapmak ve Kriterlerin belirlenmesi   Sağlık turizmi ile ilgili mevzuatlar tamamlanacak, Sağlık turizmini yürüten ve yürütülecek tesislere ait kriterler belirlenecek ve denetimleri sağlanacak, Sağlık turizmi ile ilgili yurtiçi ve yurt dışı toplantı,kongre ve organizasyonlara katılım sağlanması (gelişmeler izlenip, bilgi paylaşımı yapılacak). 27 Kaynak:S.B Stratejik Plan Amaç 2 27

Stratejik Uygulama Programı Stratejik Amaç 2 İhtiyaç duyulan sağlık hizmetinin güvenli ve kaliteli olarak sunulmasını sağlamak Stratejik Hedef 2.9.2 Sağlık hizmeti sunumunda Türkiye’yi bölgesinde cazibe merkezi haline getirmek Program sorumlusu Yürütülen Program 2011 2012 2013 2014 Açıklamalar Dr.Dursun AYDIN Sağlık Turizmi Koordinatörü Turizmi sektörüne destek olunması + Sağlık Turizminin kurumsallaşması   Termal-kaplıca turizmine sahip bölgelerde kamu-özel sektörün yurt dışı-sağlık turizmi çalışmalarına destek olunacak Medikal turizm kamu-özel sektörün yurt dışı sağlık turizmi çalışmalarına destek olunacak Sağlık turizmi ile ilgili yurtiçi ve yurt dışı toplantı,kongre ve organizasyonlara katılım sağlanması (gelişmeler izlenip, bilgi paylaşımı yapılacak) 28 Kaynak:S.B Stratejik Plan Amaç 2 28

Stratejik Uygulama Programı Stratejik Amaç 2 İhtiyaç duyulan sağlık hizmetinin güvenli ve kaliteli olarak sunulmasını sağlamak Stratejik Hedef 2.9.2 Sağlık hizmeti sunumunda Türkiye’yi bölgesinde cazibe merkezi haline getirmek Program sorumlusu Yürütülen Program 2011 2012 2013 2014 Açıklamalar Dr. Dursun AYDIN Sağlık Turizmi Koordinatörü turizmi hizmetlerini uluslar arası seviyede tutmak + Sürdürülebilir-lik   Hasta kabulünde ve tedavi sırasında yaşanan sorunların en aza indirilmesi için çalışmalara devam edilecektir. Sağlık turizmi hizmetinin ülkemizde kurumsallaşmasını ve standardize edilmesinin tamamlanması Sağlık turizmi ile ilgili yurtiçi ve yurt dışı toplantı,kongre ve organizasyonlara katılım sağlanması (gelişmeler izlenip, bilgi paylaşımı yapılacak) Kaynak:S.B Stratejik Plan Amaç 2

e-mail : saglikturizmi@saglik.gov.tr TEŞEKKÜRLER web : www.saglik.gov.tr/SaglikTurizmi e-mail : saglikturizmi@saglik.gov.tr saglikturizmisb@gmail.com