İstihdam Paketi İle İşyerlerine Getirilen Teşvikler, İşsizlik Sigortası Düzenlemeleri ve İŞKUR Faaliyetleri Prof. Dr. Cem KILIÇ Gazi Üniversitesi

İşsizlik, günümüzde gelişmiş ya da gelişmekte olsun tüm ülkelerin en önemli sorunlarından birisidir. Türkiye’de işsizlik 1980 sonrası dönemde hızla gelişen, 1990’lı yıllardan günümüze kadar olan süreçte ise kronik hale dönüşen bir sosyo-ekonomik sorunsaldır.

ülkemizdeki işsizlik sorunu giderek “yapısal işsizlik” halini almıştır. İşsizlik uzun dönem işsizliğine dönüşmüştür. Genç ve kadın işsizliği çok yüksek oranlara ulaşmıştır. eğitim – istihdam ilişkisi kaybolmuştur. işgücü piyasasının arzuladığı nitelikte insan gücünün bulunması zorlaşmıştır.

İşsizliğe neden olarak; yüksek nüfus artışından işgücü piyasalarının yeterince organize olamamasına kadar bir çok faktör gösterilmekle beraber, ülkemiz için temel sorunun iş yaratımı ve istihdam arttırma amaçlı alt yapının sağlanamaması ve işverenlerin işgücünü istihdam etmekle katlanmak zorunda oldukları yüklerin fazlalığı olduğu görülmektedir. Türkiye istihdam yüklerinin fazlalığı bakımından gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeler arasında daima birinciliği elinde bulundurmaktadır.

Günümüzde işsizlikle mücadele yöntemleri “aktif” ve “pasif” politikalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır: Aktif politikalar günümüzde daha çok tercih edilen “iş” yaratımıyla ilgili politikalardır. Pasif politikalar iş ve işçi bulma hizmetlerini içinde barındıran, geçici çözümler üreten, kısa dönemli sonuçlar almayı amaçlayan işgücü piyasalarını düzenlemeye yönelik politikalar olarak görülebilir.

İşsizlikle mücadelede bir önlem olarak düşünülen ve uygulamaya geçirilen İstihdam Paketi genel olarak değerlendirilirse; Aktif ve pasif politikalara birlikte yer verildiği görülmektedir.

İstihdam paketinde işverenlerin istihdam yüklerinin azaltılmasına yönelik, istihdamı arttırıcı aktif politikalar olarak; Gençlerin ve Kadınların İstihdamının Teşviki, Zorunlu İstihdam Yüklerinin Özel Sektör Lehine Azaltılması, İşyeri ile İlgili Bazı Yükümlülüklerde Kolaylıklar Sağlanması Sigorta Prim Yükünde İndirim sayılabilir.

Gençlerin ve Kadınların İstihdamının Teşviki; Kadınların ve gençlerin mevcut istihdama ilave olarak işe alınmaları halinde 5 yıl süreyle kademeli prim indirimi getirildi. İşverenlerimiz bu düzenlemeden, 18-29 yaş erkek veya 18 yaşından büyük kadın çalışanları; *Maddenin yürürlüğünden önceki 6 aydaki kayıtlı sigortalılar dışından *Maddenin yürürlüğünden önceki 1 yılda işyerindeki ortalama sigortalı sayısına ilave olarak maddenin yürürlüğünden itibaren 1 yıl içinde işe almaları ve fiilen çalıştırmaları şartlarıyla yararlanabilecekler.

Zorunlu İstihdam Yüklerinin Özel Sektör Lehine Azaltılması; İstihdam Paketiyle özel sektörün terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğü kaldırılıyor. Bu yükümlülükler sadece kamu işyerlerinde uygulanacak. Özel sektörün çalıştırmak zorunda olduğu özürlüler ile korumalı işyerlerindeki özürlülere ait SSK işveren priminin tamamının, kontenjan fazlası ya da zorunlu olmadığı özürlüyü çalıştıran işyerlerinde bu şekilde çalıştırılan özürlülere ait SSK işveren primlerinin %50’sinin Hazine tarafından ödenmesi kararlaştırıldı.

İşyeri İle İlgili Bazı Yükümlülüklerde Kolaylıklar Sağlanması İş sağlığı ve güvenliği birimleri ile emzirme odası ve kreş açma yükümlülüklerinin hizmet alımı ile yerine getirilebilmesine imkan sağlandı. Spor tesisi kurma zorunluluğu kaldırıldı. İşyeri açılışında ÇSGB’den kurma izni alma zorunluluğu kaldırıldı

Sigorta Prim Yükünde İndirim Özel sektör işverenlerinin çalıştırdıkları sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazine tarafından karşılanması hükme bağlandı.

İstihdam Paketi içerisinde işsizlik sigortası ile ilgili düzenlemeler de yer almaktadır; * İşsizlik Sigortası Fonunun Kullanım Alanı Genişletildi, *İstihdamı Artırmak Amacıyla İşsizlik Sigortası Fonu ve Özelleştirme Fonundan Kaynak Aktarılması, * İşsizlik Ödeneği Miktarının Artırılması

İşsizlik Sigortası Fonunun Kullanım Alanının Genişletilmesi Sigortalı işsizler ile Kuruma kayıtlı diğer işsizlere yönelik; * iş bulma, * danışmanlık hizmetleri, * mesleki eğitim, * işgücü uyum, * toplum yararına çalışma hizmetleri ile, * işgücü piyasası araştırma ve planlama çalışmaları, için yapılacak giderler İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanır. Bu faaliyetler için aktarılacak toplam kaynak, işsizlik sigortası primi olarak bir önceki yıl içinde Fona aktarılan Devlet payının %30’unu geçemez.

İstihdamı Arttırmak Amacıyla İşsizlik Sigortası Fonu ve Özelleştirme Fonundan Kaynak Aktarılması Belirtilen fonlardan sağlanacak kaynakla, YPK kararına istinaden GAP kapsamındaki yatırımlara öncelik vermek kaydıyla yatırımlarda kullanılmak üzere ilgili daire bütçelerine ödenek aktarılması hükme bağlandı. İşsizlik Sigortası Fonundan; 2008 yılı için fon nema gelirlerinden 1 milyar 300 milyon YTL’lik miktar, 2009 – 2012 yılları için fonca aylık olarak tahsil edilecek nemanın ¼’ü. Özelleştirme Fonundan; 2008 yılındaki nakit fazlasından 1 milyar YTL’lik kısım, 1/1/2009 – 31/12/2012 tarihleri arasında ilgili yıllardaki nakit fazlasından 2 milyar 500 milyon YTL’lik kısım.

İşsizlik Ödeneği Miktarının Arttırılması İŞKUR’a işsizlik sigortası başvurusu elektronik ortamda yapılabilecek, İşverenler işten ayrılma bildirgelerini elektronik ortamda iletebilecek, İlk işsizlik ödeneği daha kısa sürede ödenecek. En az En fazla Değişiklik öncesi Ortalama net kazancın %50’si (227,44 YTL) Aylık asgari ücretin net tutarının %100’ü (454,88 YTL) Değişiklik sonrası Ortalama brüt kazancın %40’ı (253,95 YTL) Aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’i (507,89 YTL)

İstihdam Paketi İçerisinde Yer alan İŞKUR Faaliyetleri İle İlgili Düzenleme İl İstihdam Kurulları ile İl Mesleki Eğitim Kurulları birleştirilerek, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları adıyla, * Üyeleri ve üye sayısında, * Görevlerinde, * Organlarında, * Çalışma Şekillerinde, * Mali kaynaklarında, Yapılan değişiklikler ve yapılan düzenlemelerle, ilin işgücü, istihdam ve mesleki eğitim ihtiyacını tespit eden, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları ile işletmelerde yapılacak mesleki eğitim ve istihdam konularında etkinlik ve verimliliği artırmak amacıyla yerel düzeyde politikalar oluşturan, plan yapıp kararlar alan, ilgili kurum ve kuruluşlara görüş ve önerilerde bulunan kurullar haline getirilmesi hedeflendi.

Genel olarak istihdam paketini değerlendirdiğimizde işyerlerine getirilen teşviklerin kısa dönemde istihdamı arttıracak olumlu tedbirler olduğunu söyleyebiliriz. İstihdam paketi içerisinde yer alan bu olumlu düzenlemelerin yanı sıra daha çok pasif politika önlemlerini çağrıştıran işsizlik sigortası ve İŞKUR düzenlemelerinin de uzun dönemde etkili olması beklenebilir.

Ancak, İstihdam Paketinde yer alması gereken düzenlemeler ile pakette yer almasına anlam veremediğimiz bir takım düzenlemeleri de belirtmekte fayda bulunmaktadır: Eğitim – istihdam ilişkisi kurgulanmamıştır. AB İstihdam Stratejisi ve Mesleki Yeterlilikler esasına uygun düzenlemeler yapılmamıştır. Sadece iş sağlığı ve güvenliği yönünden ele alınmış mesleki eğitim tedbirleri ile Türkiye İş Kurumu bünyesinde işsizlere yönelik olarak düzenlenmesi hedeflenen kısmi eğitim çabaları yeterli değildir. Taşeron kullanımına ilişkin düzenlemelerin istihdam artışı ile ne ilgisinin olduğu anlaşılamamaktadır. İşsizlik sigortası fonunun kaynakları yapısal işsizlikle mücadeleye ayrılmalı, özel sektör istihdamının önünü açacak tedbirlere özellikle işgücünün eğitimi boyutuyla yer verilmelidir.

Teşekkür ederim…