TARIMSAL AMAÇLI KOOPERATİFLERİN KURULUŞU

KOOPERATİF NEDİR ? Tüzel kişiliğe haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere kooperatif denir (KK. md. 1 )

Kooperatiflerin amacı nedir? Kooperatiflerin esas amacı; yeteri derecede iktisadi güce sahip olmayan gerçek kişilerin meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle rasyonel bir şekilde ve ekonomik olarak karşılamak ve temin etmekten ibarettir

1163 sayılı kanuna göre kurulan tarımsal amaçlı kooperatifler tarımsal kalkınma kooperatifleri Sulama kooperatifleri Su ürünleri kooperatifleri Pancar ekicileri kooperatifi

Sulama kooperatiflerinin amaçları Devletçe ikmal edilmiş veya edilecek sulama tesislerinden alınacak veya her ne suretle olursa olsun tarım sahalarından çıkarılacak suyun ziraatta kullanılması ile ilgili arazi tesviyesi, tarla başı kanalları, tarla içi sulama ve drenaj gibi zirai sulama tesislerini kurmak veya kurulmuş olan sulama tesislerini işletmek, işlettirmek ve bakımını yapmak ve yaptırmaktır.  

Sulama Kooperatiflerinin çalışma konuları : a) Toprak muhafaza ve zirai sulama tekniğinin zaruri kıldığı hallerde Köy Hizmetleri Teşkilatı’nın teknik yardımından faydalanarak ilgili mevzuata göre arazi tevhidini (toplulaştırmasını) yaptırmak, b) Arazi ıslahını yapmak veya yaptırmak

c) Ortaklarına sulama ve tarla içi faaliyetler hakkında öğretici ve eğitici hizmetlerde bulunmak, d) Ortaklarına mevzuat ve protokol hükümlerine göre tesis ve işletme kredisi sağlamak, e) Sulama hizmetlerinde gereken elektrik enerjisini temin etmek ve bununla ilgili tesisleri kurmak ve işletmek, f) Kooperatif hizmetleriyle ilgili sigortalama işlerinde aracılık etmek

g) Kooperatif hizmetleriyle ilgili olarak her çeşit alet ve ekipmanları temin etmek, h) Ortakların temin, tedarik ve pazarlama faaliyetlerine yardımcı olmak, ı) Kooperatif ortaklarına ve ortak olmayan çiftçilere sulama konularında Köy Hizmetleri Teşkilatı’yla işbirliği sağlayarak teknik yardım yapmak ve münavebe bitkilerinin ekimi için yardımcı olmak, j) Ü,retim, pazarlama, üretim-tüketim maddelerini sağlamak,konularla ilgili işletme ve müeseselere katılmak

Kooperatif organları nelerdir 1-Genel Kurul 2-Yönetim Kurulu 3-Denetçiler’den meydana gelir

Kooperatiflerin temel ilkeleri nelerdir Ortaklığa serbest giriş ve çıkış, b) Demokratik yönetim, c) Risturn verilmesi, d) Sermayeye sınırlı faiz verilmesi, e) Eşitlik ve adalet, f) Kooperatifçilik eğitiminin geliştirilmesi

Kooperatiflerin yararları nelerdir? iyi yönetilen, başarılı çalışmalar yaparak halkın desteğini kazanan kooperatifler bulundukları çevreye kooperatif hizmetlerinin yanı sıra birçok sosyal-kültürel etkinlikler de getirmekte ve ülke kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılmasına yardımcı olmaktadırlar

KOOPERATİFLERİN KURULUŞU 1163 Sayılı Kanuna tabi olan ve Bakanlığımız görev alanı içerisinde bulunan kooperatiflerin kuruluşu genel olarak aynı işlemlerin yapılmasını gerektirdiğinden, örnek olarak tarımsal Sulama kooperatifinin kuruluş işlemi açıklanacaktır

Bir yerleşim merkezinde, tarımsal faaliyette bulunmak amacıyla kooperatif kurmak için (7) çiftçiden oluşan bir müteşebbis heyet teşkil edilir.

Müteşebbis heyette yer alan çiftçilerin imzasını taşıyan ve kurulacak kooperatif türüne göre kooperatif kurma talebini belirten dilekçeye ikametgah belgeleri venüfus cüzdanı fotokopileri eklenerek Bakanlık İl Müdürlüğüne verilir.

Kurulacak kooperatifin türüne göre Bakanlık İl Müdürlüğünce, kooperatif kurulacak yerleşim merkezinin /merkezlerinin zirai kaynak ve potansiyeli, alt yapısı, sosyo-ekonomik durumları etüt edilir. Tespitler “Kooperatif Kuruluş Etüt Raporu” nda belirtilerek Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü’ne bildirilir.

Kuruluş etüt raporu Bakanlık’ça (Genel Müdürlük) değerlendirilip kooperatifin kurulması uygun görüldüğü takdirde yeteri kadar anasözleşme kurucu ortaklara verilmek üzere bir yazı ekinde İl Müdürlüğü’ne gönderilir.

Anasözleşmeler doldurulmadan kurucu ortaklar kendi aralarında bir toplantı yapar. Kuruluş Genel Kuruluna kadar görev yapmak üzere “Geçici Yönetim Kurulu” üyeleri seçilir. Bu üyelerin ve sonradan seçilecek yönetici ve denetçilerin 3. dereceye kadar ( bu derece dahil) akraba olmamaları gerekir.

Anasözleşmelerde kurucu ortaklar tarafından doldurulmak üzere boş bırakılan yerler usulüne uygun olarak doldurulur ve anasözleşmeler noter huzurunda imza edilir.

Mevcut anasözleşmelere göre bir ortak kooperatife girerken en az (100) pay taahhüt etmek zorundadır. Bir ortaklık payının değeri 1000.000.-TL.dır. Buna göre; bir ortak en az 100.000.000.- TL. taahhüt edecek ve bu taahhüt tutarının ¼’ü olan 25.000.000.- TL’.nı peşin ödeyecektir.

Hazırlanan kuruluş evrakları (anasözleşme, kuruluş sermayesi teslim tutanağı ve diğer belgeler) incelenmek üzere Bakanlık İl Müdürlüğü’ne verilir. Eksiklik bulunmadığı takdirde kuruluş evrakı bir yazı ekinde kuruluş izni alınması için Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü’ne gönderilir

• Bakanlığın kooperatife kuruluş izni vermesinden sonra kurucu ortaklar Mahalli Ticaret Sicili Memurluğu’na müracaat ederek kooperatifin tescilini talep ederler

• Ticaret Sicil Memurluğu kooperatifin unvanını Sicil Defteri’ne kaydederek anasözleşmelere tescil şerhini verir. Ayrıca 1163 Sayılı Kanun’un 3. maddesinde sayılan hususların ilanı için ilan beyannamesini tanzim eder.

Kooperatifin kuruluşuna ait ilan beyannamesinde belirtilen hususların Ankara’da yayımlanan Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmesiyle kooperatifin kuruluşu hukuken tamamlanmış olur.

Kuruluş tescil ve ilanını gösteren belgelerle Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü’ne müracaat edildiğinde, daha önce verilen talimat ile kuruculardan birine teslim edilen kuruluş sermayesinin kooperatif adına bankada açılacak hesaba yatırılması için talimat verilir.

Kuruluş ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanmasını takip eden bir ay içinde “Kuruluş Genel Kurul Toplantısı” yapılır. Kooperatifin asli yönetim ve denetim kurulu üyeleri seçilir. Kuruluş masrafları görüşülüp kabul edilir.

İzin, Tescil ve İlan nedir? :Kooperatif kuruluş iznini Tarım ve Köyişleri Bakanlığı verir. Kuruluş izni verilen kooperatife ait anasözleşmeler geçici yönetim kuruluna gönderilir. Geçici yönetim kuruluna intikal ettirilen anasözleşmeler geçici yönetim kurulunca Mahalli Ticaret Sicil Memurluğu’na götürülerek kooperatifin tescili talep edilir.

Ticaret Sicil Memurluğu’nca tescil edilen anasözleşmelere tescil şerhi verilir. için ilan beyannamesi tanzim edilir. Bu beyannamede bulunan hususlar Ankara’da yayımlanan Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir.

Burada sıkça karşılaşılan en önemli sorun, kuruluş izninin alınmasına müteakip kuruluş işlemlerinin 1 ay içerisinde tescil ettirilmemesi sorun yaratmaktadır. Şayet bu 1 ay geçirilirse Ticaret Sicil Memurlukları’nca tescil işlemi yapılmadığından kuruluş izninin yenilenmesi gerekmektedir.

KOOPERATİF ORTAKLARININ HAK VE ÖDEVLERİ 1- Türk vatandaşı olmak 2- Kanuni ve medeni haklarını kullanma yeterliliğine sahip olmak. 3- Kooperatifin çalışma bölgesinde en az 1 yıldır ikamet ediyor olmak. 4- Aynı bölgede aynı amaçlı başka bir kooperatife ortak olmamak. 5- Kuruluşta kooperatif anasözleşmesini imzalamış olmak veya sonradan kooperatife girişte anasözleşme hükümlerini bütün hak ve ödevleri ile birlikte kabul ettiğine dair bir ortaklık dilekçesi vermiş olmak, 6- Kooperatifin çalışma konularına giren konularda ticaret ve komisyonculuk yapmamak. 7- Ortaklık için taahhüt ettiği sermayenin en az ¼ ‘ünü peşin olarak ödemek. 8- Sulama kooperatifleri için sulanabilir bölge içerisinde arazi sahibi olmak. 9- Su Ürünleri kooperatifi için avcılık ruhsat teskeresi ve/veya yetiştiricilik belgesi sahibi olmak.

Kooperatife hangi tüzel kişilikler ortak Kooperatiflere kamu tüzel kişilikleri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler ortak olabilirler

Ortakların görevleri a) İlgili kanunlar, anasözleşme ve yönetmelik hükümlerine uymak, b) Kooperatifin çıkarlarına ve alınan kararlara aykırı davranışlarda bulunmamak, kooperatifin bütün hizmetlerine yardımcı olmak. c) Yüklendiği ortaklık paylarını, varsa ek ödemelerini, kredi ve avanslardan doğan ve vadesi gelen borcunu zamanında ödemek, d) Kooperatife olan her türlü vecibelerini yerine getirmek, e) Finansman müesseselerinden kooperatif adına ortakların müteselsil kefaletiyle kredi alınması sonucunda bu teşekküllere karşı doğan borçların yerine getirilmesinde payına düşeni zamanında yerine getirmek,

:Ortakların toplu olarak kullanabileceği haklar -Anasözleşmede belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde genel kurulu toplantıya çağırma hakkı, -Genel kurul gündemine madde ilave ettirme hakkı, -Genel kurullarda, kooperatife satın alınacak veya kooperatifçe satılacak menkul veya gayri menkullerin alt ve üst limit fiyatlarını belirleme hakkı, -Genel kurullarda, yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile tasfiye halinde tasfiye kurulu üyelerini seçme ve ibra etme hakkı, -Genel kurullarda, kooperatifin bütçesini onaylama, bilanço, müspet gelir- gider farkının nasıl kullanılacağına karar verme hakkı, -Genel kurul kararıyla kooperatifin feshine karar verme hakkı

Kooperatifçilik; birlikte iş yapma, birlikte çalışma, kısaca işbirliğidir. O halde Kooperatifçilik ortakları için bir fayda unsuru, yöneticiler için bir ekonomik faaliyet, çalışanlar için bir iş kapısı, ülkemiz için de bir kalkınma aracıdır