KAMU HARCAMA SÜRECİ AÇISINDAN SAYIŞTAY VE ROLÜ

Bağımsızlık ve Tarafsızlık Bağımsızlık, Sayıştay ın bir yüksek denetim ve yargı kurumu olarak varlığının ve tarafsız hizmetler sunabilmesinin ön koşuludur. Denetimlerin dürüst, önyargıdan uzak ve tarafsız bir biçimde yürütülmesi ve mesleki etik kurallarına uyulması kurumsal güvenilirliğin vazgeçilmez bir unsurudur. Bu nedenle Sayıştay Kanunu bu temel değeri 3 üncü maddesi ile güvence altına almıştır

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Madde 1- Bu Kanunun amacı, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir.

1982 T.C. ANAYASASININ SAYIŞTAYLA İLGİLİ HÜKÜMLERİ MADDE 160. – (Değişik: –5428/2 md.) Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.

Vergi, benzeri malî yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır. Mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.

Sayıştay ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz

SAYIŞTAY 1862 yılında ‘Divan-ı Ali Muhasebat ‘ adıyla kurulmuştur. Günümüzde parlamento adına gerçekleştirilen denetim yargılama fonksiyonu, geniş yetki ve bağımsızlık düzeyi ile Türk Anayasal sistemin en saygın kurumları arasında yer almaktadır. Denetimleri Türküye Büyük Millet Meclisi adına gerçekleştirmektedir sayılı Sayıştay kanunu, ulusal bütçede yer alıp almadığına, kimler tarafından toplandığına ve yönetildiğine bakılmaksızın tüm kamu kaynaklarını ve faaliyetlerini denetler.

Sayıştay ın Misyonu Kamuda hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığı sağlamak üzere, uluslararası standartlarla uyumlu denetimler yapmak, adına denetim yaptığı TBMM ve kamuoyuna raporlar sunmak, Genel yönetim kapsamındaki kamu kurumlarının mali işlemlerinden kamu zararına yol açan hususları sağlam bilgi ve analizlere dayanacak ve zamanlı şekilde kesin hükme bağlamaktır.

Kamu kurumlarının mali yönetim, performans yönetimi ve 5018 sayılı Kanunun raporlama gerekliliklerine uygun hareket etmesini ve kamu kaynaklarının ekonomik, verimli, etkin kullanımına kanıt oluşturacak şekilde güvenilir, zamanlı, bilgi verici mali düzenlemelere uygun mali tablolar ile diğer raporlar sunmasını sağlamak,

Sayıştay ‘ ın Temel Değerleri Bağımsızlık ve Tarafsızlık İyi Yönetişim ve Beklentilere Duyarlılı Yeniliğe Açıklık Mesleki Yetkinlik ve Çalışanların En Değerli Varlık Olarak Kabulü

Sayıştay’ın rolü Kamu idareleri tarafından yapılan tüm kaynak aktarımları ve kullanımları Kamu idareleri ve kurumalarının yurtiçi ve yurtdışından sağladığı kaynakların ve fonların kullanımı Antlaşma veya sözleşme ile denetlenmesi öngörülen uluslar arası kuruluşlar ve örgütlerin hesap işleri Ve Kamu Mali Yönetiminde saydamlığın sağlanması ve hesap verme sorumluluğunun geliştirilmesi

Kamu hesapları, fonları, kaynakları ve faaliyetleri Kamu idarelerinin gelir gider ve malları ile bunlara ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespitinde ‘Kamu Zararı ‘ yönüyle kamu kaynağı kullanan sorumluların hesap ve işlemlerinin mevzuata uygun olup olmadığı denetimlerinde etkilidir. Keyfi ödenek kullanımlarının önlemek ve vatandaş haklarının ihlalinin önüne geçmektedir.

‘Yönetim, planlama ve kural varsa, denetim zorunludur’ görüşüne sahiptir. ‘ Denetim olamaması bir risktir, doğru denetimin olamaması diğer bir risktir ‘ görüşüne sahiptir. Sınırlı denetim kaynaklarını daha etkin ve geniş çerçevede kullanmayı, denetlemelerde daha isabetli sonuçlara ulaşmayı ve denetim riskini düşürmeyi hedefler. Kamu kaynak kullanımında hataları ortaya koymanın yanında geleceğe yönelik uygulama önerileri de sunmaktadır.

Denetimler sonucunda mali tablolara olumlu veya olumsuz görüş verileceğinden, denetim kapsamındaki kamu kuruluşlarınca yürütülen faaliyetlere yönelik daha sağlıklı çıktılar üretilecek ve geleceğe yönelik gerçekçi politikalar oluşturulabilecektir. Denetimler kamu kaynaklarının kötü kullanımını engelleyeceğinden, vergi mükelleflerin katlandığı maliyet düşecek böylece mükelleflerin vergi isteksizliği azalacaktır.

TBMM ‘ye sunmak ve kamuoyuyla paylaşmakla görevli olduğu raporlar : Genel uygunluk bildirimi Dış denetim genel değerlendirme raporu Faaliyet genel değerlendirme raporu Mali istatistikler genel değerlendirme raporu Kamu iktisadi teşebbüslerinin raporu Diğer raporlar

Sayıştay’ın Görüşü vatandaşların refah ve huzuru için artan kamu harcamalarının kısa vadede sınırlı kamu kaynakları ile karşılanması gerektiği.. Ve Hem ülke ekonomisi hem de toplumsal refah açısından mali yönetimin önemli bir unsur olduğu görüşlerini savunmaktadır.

Sayıştay 150 yıllık tarihinden gelen güçlü bir birikimi olan denetimlerini yerine getirirken kurumsal,işlevsel ve mali olarak bağımsız ve tarafsız faaliyetlerini yürütmektedir.

HAZIRLAYAN ŞEYMA KUŞAK : BARAN YAVUZ :