KİMYASAL MADDELER ve LABORATUVAR Dr. ALP USUBÜTÜN HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PATOLOJİ AD

KİMYASAL MADDELER Toksik İritan Yanıcı Patlayıcı Korosive Kanserojen

LABORATUVARDA GENEL PRENSİPLER Kimyasal maddelere karşı maruziyeti azaltmak Risklerlere karşı korunmak Yeterli havalandırmayı sağlamak Kimyasal hijyen programı yapmak “İzin verilebilir maruz kalma sınır” değerlerini gözlemek

LABORATUVARDA GENEL PRENSİPLER UYGULAMA Kimyasal maddelerin dökümü ve sınıflandırılması Karsinojenik veya akut- kronik toksik etkileri tanımlanmalı, kullanım klavuzları hazırlanmalı Özellikleri konduğu şişe üzerine yazılmalı

LABORATUVARDA GENEL PRENSİPLER UYGULAMA                                                                                                                                                                                                         Kimyasallara karşı genel bir uygulama rehberi Tüm işlemler ve depolama sırasında kimyasalların özellikleri ve etkilerini göz önüne al Özelliklerine göre imha geri dönüşüm

YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAK Laboratuvar iyi havalandırılmalı Kimyasalın özelliklerine uygun bir düzenek Çeker ocak, genel havalandırma

YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAK (Formaldehit) Kimyasallar ve eşik değerler Formaldehit (doku tespiti) 1.00 ppm kötü koku etkisi 20 ppm pulmoner ödem College of American Pathologist 0.75ppm 8hr TWA (8hr time-weighted exposure) 2.0ppm STEL (15min. Short-Term Average Exposure Limit) Bu değerlerin üzerinde periodik ölçüm

YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAK TÜRKİYE’DE DURUM Patoloji Dernekleri Federasyonu anketi Patoloji laboratuvarları yarısının yeterli havalandırma sistemlerinin bulunduğu belirtilmiştir. Formalin düzeyinin ölçümü Türkiye’de yapılmıyor

YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAK TÜRKİYE’DE DURUM Patoloji Dernekleri Federasyonu anketi Az sayıda da olsa tüm çalışma mekanının tek bir alanda olduğu kurumlar var

DEPOLAMA Depolama belli bir düzende olmalı, Asit ve bazlar yere yakın raflarda ve birbirinden ayrı Gelişi güzel konmuş kimyasallar risk oluşturur Depolar geniş, kullanımı rahat olmalı ve mümkün olduğunca az materyal konmalıdır. Raflara ulaşılan yollara geçişi kapayacak malzeme konmamalı

DEPOLAMA Depo mekanı kimyasalların özelliklerine göre seçilmelidir Uçucu ve yanıcı özelliği olanlar iyi havalanan alanlarda depolanmalı ve yangın için de tüm önlem Yüksek ısı ve güneş ışığına maruz kalmamalı

KİŞİSEL ÖNLEMLER Eldiven, maske, koruyucu önlük ve gözlük vb.                                                                                

KİŞİSEL ÖNLEMLER Kaza durumunda duşlar ve göz yıkama üniteleri Saniyeler içerisinde ulaşılır mesafede olmalı

KİŞİSEL ÖNLEMLER Laboratuvar içinde yenmemeli, içilmemeli Yiyecek ve içecek saklanacak alanlar belirtilmeli Açık ayakkabılar giyilmemeli, saçlar toplu olmalı Kontakt lensler zorunlu olmadıkça kullanılmamalı

KİMYASAL ATIKLAR Kimyasallar uzaklaştırılma yöntemi tanımlanmalı Büyük kısmı çevre için de toksiktir Gelişmiş ülkelerde özel olarak toplanmakta ve imha edilmekte ya da geri dönüşüm ile kazanılmakta

KİMYASAL ATIKLAR TÜRKİYE’DE DURUM Patoloji Dernekleri Federasyonu anketi Patoloji laboratuvarları %83’ü sıvı atıklarını lavabodan döküyor Katı kimyasal atıklar %98 oranında tıbbi atıklar ile atılmakta

KİMYASAL ATIKLAR Görev merkezi veya yerel yönetimlere düşmektedir. Sıvı ve katı zararlı kimyasal atıkların uzaklaştırılması için gerekli önlemleri almaları ve sağlık kuruluşlarını yönlendirmeleri Laboratuvarlar bu aşamada kendi zararlı kimyasal atıklarının miktarını azaltmaya çalışabilirler

KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI Yapılan tüm işlemler yazılı hale getirilmeli Her basamak anlaşılır bir şekilde tanımlanmalı Kimyasallar ile çalışan kişilerin çalıştıkları kimyasalların özelliklerinden, haberdar olmalı Geçen yılların sorunları, kazaları ve nedenleri saptanmalı ve önleyecek önlemleri içerecek şekilde yeniden tanımlanmalı Uzun dönem meslek hastalıklarını da önleyecek önlemleri de kapsamalı

KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI Laboratuvar sorumlularının ve çalışanlarının sorumluluklarını Kimyasalların kullanıldığı süreçlerin nasıl olacağını, alınması, kullanılması, depolanması ve uzaklaştırılmasına ait tüm temel kuralları Durumun izlenmesi ve uygun koşullarda sürdürülebilmesi için devamlılığının sağlanması, Hangi durumlarda kişisel koruyucuların kullanılacağını

KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI Uyarı işaretleri ve etiketlemeye dair bilgileri Ölçüm değerlerinin beklenen düzeyin üstünde olması durumunda yapılması gerekenleri Kaza durumunda yapılması gerekenler Çalışanların eğitimlerinin nasıl yapılacağını tanımlamalıdır

KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI Ortaya çıkan sorunların bir daha oluşmaması için kaydedilmesinin sağlanması Sorunları ortadan kaldırmaya yönelik önlemler

STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ Kimyasalların laboratuvarlarda kullanılması, depolanması ve uzaklaştırılması için her maddeye özgü dünyada saptanmış standartlar var Türkiye’nin kendine özgü koşulları göz önüne alınarak ulusal düzeyde standartlar saptanmalı Standartlara uyumu sağlamak için tercihen özerk bir kurum tarafından laboratuvarlar denetlenmeli

STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ Kişisel çabalar ile bazı adımlar atmak mümkün mü? maliyeti yüksek girişimler (havalandırma sistemlerinin kurulması gibi) bölgesel veya ulusal düzeyde çözülmesi gereken sorunlar (atık sorunu gibi)

STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ Mutlaka hastane yönetimlerinin desteği gerekli Sadece iyi niyetli çabalar motivasyon kaybı diğer günlük yaşama dair nedenler ile sonuçsuz kalıyor

STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ Ulusal düzeyde ele alınıp bir kurum tarafından sürekli denetim yapılmadığı sürece zararlı kimyasalların insan ve çevre üzerindeki etkilerinden korunmak mümkün değildir.