SİNOP İLİ 65 YAŞ VE ÜSTÜ BİREYLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Doç. Dr. Sarp Üner Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü Müdür Yardımcısı

Yaşlı = 65 yaş üzeri (DSÖ) Dünyada ve Türkiye’de giderek artmakta doğurganlıkta düşüş ve doğumda beklenen yaşam süresinin uzaması 1990’lı yıllar <%5 (TC) 2013 %7,7 (%8-10 “yaşlı” nüfus) Sinop %16,7 (>%10 “çok yaşlı” nüfus) Toplumun giderek artan bir bölümünü oluşturan 65 yaş ve üstü bireylerin sağlığını korumak, iyileştirmek ve daha da geliştirmek için yerel, bölgesel ve ulusal boyutta çalışmaların önemi giderek artmaktadır.

Amaç Projede demografik dönüşüm yaşandığı çağımızda, halk sağlığı disiplini bakış açısıyla 65 yaş üstü bireylerin genel sağlık durumları belirlenirken, sağlık durumlarını geliştirmek ve çalışma sonuçlarının yaşlı sağlığı hizmetlerinin sunumu konusunda ve yaşlı sağlığı politikaları belirlenmesinde yol gösterici olarak kullanılmasının sağlanması hedeflenmektedir. Bu çalışmada Sinop İli 65 yaş üstü bireylerin bazı özelliklerinin, yaşam kalitelerinin, günlük bazı aktiviteleri, ruhsal durumlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Yöntem Kesitsel tipte epidemiyolojik araştırma Sinop: 208.963 (2013 Yılı AHBS) Sinop İl’inde yaşayan ve aile hekimine kayıtlı 65 yaş ve üzeri herkes 58 aile hekimi Evren: 65 yaş ve üzeri 32.506 kişi (17.893 kadın, 14.607 erkek) Çalışma kapsamında 1.127 erkek ve 1.142 kadın ile görüşülmüştür.

Araştırmanın zaman çizelgesi

Bazı sosyodemografik özellikler (Sinop, 2013) Yaş: Ort:73,3±6,65 En büyük/En küçük:99/65

İlçelere göre cinsiyet ve yaş dağılımı (Sinop, 2013)   Merkez Ayancık Boyabat Dikmen Durağan Erfelek Gerze Saraydüzü Türkeli Cinsiyet Erkek 222 151 206 54 109 105 149 77 Kadın 244 211 48 94 103 56 88 Yaş 65-74 278 163 238 125 116 176 64 93 75-84 112 148 39 74 99 37 57 85 ve üstü 25 31 9 14 18 23 15 Toplam 466 300 417 102 203 208 298 110 165

Bazı günlük aktiviteleri yapabilme durumları (Sinop, 2013)

Genel Sağlık Düzeyi Sayı Yüzde İyi 896 39,0 Orta 1051 46,3 Kötü 332 14,6 Toplam 2269 100,0

Sürekli ilaç kullanılması gereken hastalıklar Hipertansiyon %55,5 Diyabet %29,2 Kalp Damar Hastalıkları %20,9 10 yaşlıdan 7’sinin sürekli ilaç kullanılması gereken bir hastalığı var (1615) Hasta olan 7 kişiden 1’i hiç ilaç kullanmıyor (195) Katılımcıların Geriatrik Depresyon Ölçeği Puanına göre, %31,2’si depresyon olarak kabul edilmektedir.

Son bir ay içinde herhangi bir sağlık hizmetinden yararlananlar %61,3 En son sağlık hizmeti kullanma nedeni (n=2269)* Sayı Yüzde   Muayene 1283 56,6 İlaç yazdırma 1085 47,8 En son sağlık hizmeti alınan yer (n=2269)* Aile Sağlığı Merkezi 1400 61,7 Devlet Hastanesi 697 30,7 Son bir ay içinde herhangi bir sağlık hizmetinden yararlananlar %61,3

En son başvurulan sağlık kuruluşunun seçilme nedeni (n=2269)* Sayı Yüzde Ulaşımı kolay 1087 47,9 Sosyal güvence 705 31,1 Güven 430 19,0 Ucuz 391 17,2 Başka seçenek olmaması/sadece ilaç yazılacak olması 376 16,6 Tanıdık olmaları 353 15,6 İyi İlişkiler olması 277 12,2

Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede sunulmasını istenen hizmetler (n=879)* Sayı Yüzde   Evde bakım 168 19,1 Bakıcı 114 13,0 Sağlık hizmeti sunumunda öncelik ve önem verilmesi 112 12,7 Sunulan hizmetlere ulaşmada ya da hizmetleri kullanmada karşılaşılan engeller (n=676)* Ulaşım sorunları 330 48,8 Hekim eksikliği 131 19,4 Tahlil sonuçlarında gecikme/ yapılamaması 72 10,7

Sonuç TUİK’in son verilerine göre Sinop çok yaşlı nüfusa sahip Çalışmada yer alanlar birçok sağlık ve sosyal sorunla karşı karşıya gelmekte; günlük yaşamlarını bağımsız olarak sürdürmekte güçlük çekmektedir Hem ruhsal (depresyon önemli bir sorun) hem de fiziksel hastalıklar (HT, diyabet) yaygın olarak görülmekte Sağlık hizmetlerini sık kullanılıyor ancak kendilerine önem ve öncelik verilmesini bekliyorlar, Yaşlılara yönelik sosyal yaşamı destekleme proje ve programlarına gereksinim var Giderek yaşlanan bir toplum olmamız ve yaşlı sağlığı ile ilgili kanıt temelli çalışmaların azlığı dikkate alındığında çalışmanın sonuçlarının yeni çalışmalara ışık tutacağı düşünülmekte