YAPILANDIRICI ÖĞRENME YAKLAŞIMI CONSTRUCTIVIST APPROACH IN EDUCATION

EĞİTİMDE BEKLENENLER VE UZLAŞMA Günümüz dünyasında küreselleşmenin, yoğun bilgi veya analitik düşünme gerektiren işlerin, bilgi teknolojilerinin kullanımının ve takım çalışması gerektiren iş organizasyonlarının artması, profesyonelce çalışmak için gerekli yeteneklerin sınırlarını genişletmiştir. Kişiler hayat boyunca öğrenme stratejisini uygulayarak edindiği bilgileri tekrar tekrar yapılandırması gerekmektedir.

Bu nedenle, eğitim sistemlerinin geleceğin çalışma hayatının uzmanları yetiştirmesi gerekmektedir. Bu bağlamda da eğitim sistemleri sorgulanmaktadır. Eğitimin amaçları açısından son yıllarda yapılan tartışmalr, çalışma hayatının gerektirdikleri il uyum içindedir. Örneğin Allan (1996) yüksek öğretimin amaçlarını arzulanan öğretim çıktılarına göre tatirf etmiş ve bu çıkyıları: öğretimini gördüğü alana ait bilgiler, kritik yapma , bilgiyi kullanma, takım çalışması ve iletişim becerileri gibi uygulamaya yönelik beceriler ve genel bilimsel (akademik) yaklaşım olarak ortaya koymuştur.

Aynı şekilde, Atkins (1995) eğitimin amaçlarını: - kişinin kendisine yetmesini sağlayacak düşünme becerisinin kazandırılması - öğrencileirn bilgiyi üretecek, uygulayacak ve ayıklama yapabilecek şekilde hazırlanmasını - öğrencilerin özel meslekler ve genel işlere göre yetiştirilmesi Olarak belirmektedir

Bu genel amçları alt başlıklara ayırabiiriz. - kişinin kendine yetmesini sağlayacak düşünme becerisi: “eğitimli beyin”in geliştirilmesidir kritik düşünme becerisi ile kavramsal düşünme yeteneğini kapsar. -öğrencilerin bilgiyi üretme, uygulama ve ayıklamaya hazırlanması: ilgilenilen konu ile ilgili kavramsal çerçevenin oluşturulması, ilgili bilginin toplanması ve bilgiyi biçimlendirme becerisini içerir. - öğrencinin mesleklere hazırlanması: teorik ve pratik bilginin entegrasyonu, müşterilerle ilişkiler gibi beceri ve uzmanlıkların geliştirilmesi ve kendi uygulamalarının sorumluluğunu gerektirir - öğrencinin genel işlere hazırlanması: sözel sunum ve rapor yazma gibi iletişim becerilerinin geliştirilmesi, bilgi teknolojilerinin kullanılması ve yabancı dil teknik becerilerinin geliştirilmesini kapsar.

Geleneksel metodlarla yukarıda saydığımız amaçların gerçekleşemiyeceği açıktır. Bu amaçlar ancak öğrencinin uzmanlaşması ile gerçekleşebilecektir. Eğitimin amacı ise uzmanlaşmış öğrenci yetiştirmektir. Çünkü uzmanlar takım çalışması yapar, bilgilerini çalışma arkadaşları ile paylaşır ve iletir, yeni bilgilere ulaşmak için araştırır, bilgiyi uygular ve yeni durumlar için biçimlendirir. Geleneksel uygulamalarda ise öğrenciler okullarda genellikle bireysel olarak çalışır, çoğunlukla bilgisini paylaşması gerekmez. Sahip oldukları bilgileir hatırlamaları ve tekrar etmeleri genellikle yeterli görülür.

PEKİ UZMANLAŞMA NEDİR? Sternberg’e göre Uzmanlaşma (1997) 1- İleri derecede problem çözme yöntemlerine, 2- kapsamlı bilgiye, 3- bilgiyi organize etme yöntemlerine, 4- bilgiyi etkili olarak kullanma yöntemlerine, 5- mevcut bilgilerine dayanarak yeni bilgi üretebilme yeteneğine, 6- durumlar karşısında sergilenebilecek otamatik hale gelmiş eylem ve tavırlara 7- bilgilerin bir alana nasıl yönlendirilip uygulanacağına dair yeteneğe sahip olunmasıdır.

Uzmanlık bilgisi üç ana başlık altında toplanmaktadır (Scardamalia 1993, Eraut 1994) - formal bilgi - uygulama bilgisi - kendini yönetme bilgisidir.

Formal bilgi İfade edilebilen bilgi kategorisine girer. Diğer bir deyişle matematiksel olarak tanımlanabilen bilgidir. Bu; eğitimde temel bir rolü olan açık ve gerçek bilgidir.

Uygulama bilgisi Çoğunlukla işlemsel bilgi olarak adlandırılır. Bir kimsenin kendi kendine geliştirdiği beceriler ve bir şeyin nasıl olduğuna dair bilgilerdir. Formal bilgi evrensel ve açık bilgi olarak tarif edilirken uygulama bilgisi daha çok kişisel ve sezgi yoluylaöğrenilen sezgisel bilgidir.açıklaması kolay değildir.

Kendini yönetme bilgisi Metabilişsel ve sorgulama yetenekleridir. Kişi bu bigiyi kendi eylemlerini kontrol etmek ve değerlendirmek için kullanır.

Okullarda öğrenilenler üzerine yapılan araştırmalarda formal bilginin toplanması üzerine yoğunlaşılırken, uygulama bilgisinin gelişimi ile ilgili yapılan araştırmalarda iş hayatı şartlarına yoğunlaşır. Kendini yönetme bilgisinin hem okulda hem de işte kazanıdığı kabul edilir. Ancak son yıllarda meslek uzmanlarının yetişmesinde her üç bilgi bileşeninin entegre edilmesi ve öğretimde uygulanması için gayret sarfedilmektedir

Uzmanlığa giden yol Dreyfus (1986) tarafından beş basamaklı bir model öngörülmüştür. Bu modele göre beceri geliştirme basamağı olan ilk basamak çıraklık basamağıdır ve bu basamakta çırak belirli kuralları iyi bir şekilde uygulamasını öğrenir. İkinci basamak kalfalık basamağıdır. Kalfa da kuralları uygular fakat çırağa göre daha esnektir. Üçüncü basamak amaca yçnelik planların yapıldığı yeterli olma (yeterlilik) basamağıdır. Dördüncü basamak ustalık basamağıdır. Bu basamağa gelen birisi herhangi bir durumda yapması gereken en önemli şeyin ne olduğunu görebilecek yeterli tecrübe ve donanıma sahip olmalıdır ve duruma göre esnek karar verebilmelidir. Son basamak olan uzman kademesi ise devam eden aktivitelerde sürekli düşünerek hareket etme ve kurallara bağlı kalmama aşamasıdır.

Uzman yetiştirmede kullanılan ve en iyi bilinen bir öğrenme teorisi, Kolb’un “Deneysel öğrenme modeli” dir. Deneysel öğrenme, kişinin tecrübeleri ve çevresiyle etkileşimlerine dayanan sürekli bir öğrenme işlemi içerir. Deneysel öğrenme, soyut kavramlardan ziyade somut tecrübelere ve düşündürücü gözlemlerden ziyade aktif deneylere önem verir. Diğer taraftan Schön (1983). Sorgulayıcı düşünmenin uygulama bilgisi kazanılmasında temel bir role sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Yapılandırıcılık ve Öğretim Uygulamaları Yapılandırıcılık bir öğreneme (bilme) teorisidir. Onun temeli Kantçı epistomaloji ile 19. yüzyıl düşünürü Giambattista’nın görüşlerinin yanında, John Dewey gibi 20.yy. pragmatistlerinin ve Barlet, Jean Piaget ve Vygotsky gibi bilişsel ve sosyal psikolojinin önde gelen isimlerin düşüncelerine dayanır.

Yapılandırıcılık tek başına bir teori değildir Yapılandırıcılık tek başına bir teori değildir. Daha çok, farklı teorilerin sentezi gibidir. Bir çok dalı vardır ve son literatürde en azından aşağıdaki dallar yer almaktadır. Bilişsel (veya radikal) yapılandırıcılık, sosyal yapılandırıcılık, sosyokültürel yaklaşım ve sembolik etkileşimcilik Bütün bu dalların ortak noktası bilginin kişiler veya sosyal topluluklar tarafından aktif olarak yapılandırılıp oluşturulduğudur. Bilginin kazanılmasını mecazi olarak tarif eder. Böylece yapılandırıcılık bilginin pasif olarak kazanıldığı fikrini reddeder.

Bilişsel yapılandırıcılar, kişinin bilgiyi yapılandırması işlemlerine ve zihinsel modellere yoğunlaşılırken, sosyal yapılandırıcılar daha çok sosyal, iletişimsel ve ilişkisel işlemler üzerine yoğunlaşırlar.

Yapılandırıcılığın Pedagojik Sonuçları ve Uygulamaları Yapılandırıcılığa göre öğrenme, bilginin pasif olarak algılanması değil, öğrenenin olgularla ilgili anlayışını aktif ve sürekli olarak yapılandırması ve yeniden yapılandırması işlemleridir. Öğrenen, yeni bilgiyi kendisinde var olan bilgiye göre yorumladığı için yapılandırıcı pedagoji öğrencinin önceki anlayışlarına ve daha önce gördüğü konularla ilgili kanılarına yoğunlaşır. Ayrıca, hatırlama ve tekrarlama bilgisinden ziyade anlamaya yoğunlaşır ve anlamın oluşturulmasında sosyal etkileşim ve iş biriliğini öne çıkarır.

Aynı dili konuşan ve aynı kültürden olan insanların aynı şeylere aynı anlamlar yüklenmesi beklenir. Ancak insanların bilişsel tecrübeleri aynı şeylere farklı anlamlar yüklemelerine sebep olabilir. Bu nedenle, kişilerin yorum ve anlayışlarını birbirleirne aktarabilecekleri (interaktif) ve incelemelerin işbirliği ile yapıldığı bir öğrenme ortamı savunulur. Öğretme, bilginin aktarılması (duyurulması) değil, öğrencilerin bilgiyi aktif olarak yapılandırmasına yardım etmektir.

Son olarak Yapılandırıcı yaklaşımın pedagojik yönden bazı önemli sonuçlarını maddeler halinde özetleyelim: Öğrenmede, kişinin önceki bilgi, kanı, anlayış ve yanlış kavramalarının öneminin ortaya konulması Öğrenmede kişinin metabilişsel ve kendi kendini kontrol etme becerileri ve bilgisinin önemine dikkat çekilmesi, Öğretimde tartışmalar ve farklı şekillerdeki işbirliği yoluyla anlamların oluşturulması ve paylaşılması gereğinn vurgulanması,

Öğretimde, kavramların ve bilginin değişik kullanımlarının verilmesi hususunun belirtilmesi, Öğrenmenin şartlara bağlı doğasının göz önüne alınması ve böylece bilginin edinilmesi ve kullanılmasını birbirine entegre edebilecek öğretim metotlarının geliştirilmesi gereğinin ortaya konulması, Öğrenme sürecinin bir parçası olan, gerçek konulara yoğunlaşan ve öğrenenin kişisel eğilimleri ile metabilişsel becerilerini pekiştiren değerlendirme prosedürlerinin oluşturulmasını Sağlar.