6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Muğla - Nisan 2013

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” 30 Haziran 2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İSG Profesyonelleri (6,7,8. maddeler) Kanunun bazı hükümleri aşamalı olarak hayat geçirilerek yeni durumlara uyum kolaylaştırılmıştır. 30 Haziran 2012 Yayım 1 Ocak 2013 Yürürlük Temmuz 2013 İSG Profesyonelleri (6,7,8. maddeler) 50’den az çalışanı olan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri Temmuz 2014 Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri

Kamu ve özel sektör gözetmeksizin tüm çalışanlar kanun kapsamına alınmıştır. Sayı sınırı olmaksızın Memur, işçi, işveren, çırak, stajyer tüm çalışanlar, Kamu ve özel sektöre ait bütün işler ve işyerleri, Tarım vb. dahil tüm işkolları İstisna: TSK, emniyet, afet müdahale ekipleri, ev hizmetleri, kendi nam ve hesabına tek başına çalışanlar

Kanun, özellikle iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve kapsam alanlarında önemli değişiklikler içermektedir.

Bütün işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi gibi profesyoneller görev yapacak! Diğer Sağlık Personeli 6

İşyerleri, yapılan işin niteliğine göre tehlike sınıflarına ayrılıyor. Tehlike sınıfları tespitinde; işyerlerinin yaptığı asıl iş esas alınır. A Sınıfı Uzman Çok tehlikeli B Sınıfı Uzman Tehlikeli Çok tehlikeli: İnşaat, Tehlikeli: İplik dokuma, Çağrı Merkezi, Az tehlikeli: Bakkal, Avukat bürosu C Sınıfı Uzman Az tehlikeli İşyeri hekimi, her tehlike sınıfında çalışabilir. 7

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlendirme Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda çalışanların tahliyesi İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi Sağlık gözetim 8

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Çalışanların bilgilendirilmesi Çalışanların eğitimi Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması Çalışan temsilcisi görevlendirme İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturma (gerekli ise) 9

İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Madde 4) Önleme Yükümlülüğü: İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamak, eğitim ve bilgilendirme dahil her türlü tedbiri almak, organizasyon yapmak, gerekli araç ve gereçleri sağlamak, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirmek ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmakla yükümlü tutulmuştur. İzleme ve Denetim Yükümlülüğü: İşveren, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını izleyecek, denetleyecek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlayacaktır. Risk Değerlendirmesi Yükümlülüğü: İşveren risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. İşe Uygunluğu Denetleme Yükümlülüğü: Çalışanlara görev verirken çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğu denetlenecektir. Hayati ve Özel Tehlike Bulunan Yerler İçin Tedbir Alma Yükümlülüğü: İşveren, yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmesini önleyecek tedbirleri alacaktır. 10

İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİ YERİNE GETİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (Madde 6) İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütecek personel görevlendirme İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri için fiziki imkanların sağlanması İşbirliği ve koordinasyonu sağlama Tedbirleri uygulama Bilgilendirme

İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı ve Diğer Sağlık Personeli Görevlendirme Yükümlülüğü (Madde 6) Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra, (1 Temmuz 2014) 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra, (1 Temmuz 2013) Diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra (1 Ocak 2013) yürürlüğe girecektir.

CEZA Kanunun 6. maddesinin birinci fıkrası gereğince belirlenen nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için 5.000 TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, diğer sağlık personeli görevlendirmeyen işverene 2.500 TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar idari para cezası verilecektir. Kanunun 6. maddesinin birinci fıkrasının (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir ihlal için ayrı ayrı 1.500 TL, (ç) bendine aykırı hareket eden işverene yerine getirilmeyen her bir tedbir için ayrı ayrı 1.000 TL idari para cezası verilecektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi (Madde 7) Kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabilecektir. Ancak, Bakanlar Kurulu, ondan az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin de faydalanmasına karar verebilecektir. 10’dan az çalışanı bulunan, az tehlikeli sınıftaki işyerlerinin desteklenip desteklenmeyeceği Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenecektir. Kamu hariç, 10’dan az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerleri desteklenecektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi (Madde 7) Destek unsuru, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak suretiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilecektir. Kötüye Kullanım Hallerinde Yaptırım: 6331 sayılı Kanun ve diğer mevzuat gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde; istihdam ettiği kişilerin sigortalılık bildiriminde bulunmadığı tespit edilen işverenlerden, tespit tarihine kadar yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumunca tahsil edilecek ve bu durumdaki işverenler, sağlanan destekten üç yıl süreyle faydalanamayacaktır. Uygulama Usul ve Esasları: Desteğin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenecektir.

Tehlike Sınıfının Belirlenmesi (Madde 9) “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği” ile işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından yer aldığı “İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi” 26/12/2012 tarihli ve 28509 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

6331 sayılı Kanunda tehlike sınıfı; iş sağlığı ve güvenliği açısından yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubunu ifade etmektedir.  Söz konusu Tebliğ çerçevesinde; tehlike sınıfının tespitinde bir işyerinde yürütülen asıl işin tehlike sınıfı dikkate alınmaktadır.

NACE Kodlamasına göre oluşturulan İşyeri Tehlike Sınıfları Listesinde “Esnaf ve sanatkar odaları, birlikleri ve üst kuruluşlarının faaliyetleri” 94.11.03 kodu ile “az tehlikeli” sınıfta yer almaktadır.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ, KONTROL, ÖLÇÜM VE ARAŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Madde 10) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlü tutulmuştur. Kanunun 10. maddesi 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği ise 29 Aralık 2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Risk Değerlendirmesi İlkeleri Risklerden kaçınmak Riskleri analiz etmek Risklerle kaynağında mücadele etmek Riskleri önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.

Risk Değerlendirmesinde Dikkate Alınacak Hususlar: Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve önceden hazırlanmış malzemelerin seçimi İşyerinin tertip ve düzeni Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu Kontrol, Ölçüm, İnceleme ve Araştırma Yükümlülüğü: İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlayacaktır.

Risk Değerlendirmesi Ekibi a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerindeki iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. Oluşturulacak risk değerlendirmesi ekibinde, (b) bendinde sayılanların bulundurulma zorunluluğu Kanunun 38 inci maddesinde belirtilen sürelere uygun olarak aranır.

Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi Yapılmış olan risk değerlendirmesi tehlike sınıfına göre: Çok tehlikeli işyerlerinde 2 yılda, Tehlikeli işyerlerinde 4 yılda, Az tehlikeli işyerlerinde ise 6 yılda bir yenilenir.

Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi İşyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. Örneğin: İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi durumu (kısmen yenilenebilir) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması durumu (tamamen yenilenir)

CEZA Kanunun 10. maddesinin birinci fıkrasına göre risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene 3.000 TL, aykırılığın devam ettiği her ay için 4.500 TL, dördüncü fıkrasında belirtilen kontrol, ölçüm ve araştırma yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene 1.500 TL idari para cezası verilecektir.

ACİL DURUM PLANLARI, YANGINLA MÜCADELE VE İLK YARDIM (Madde 11) Acil durumlara ilişkin önlem alma yükümlülüğü Acil durum planı hazırlama İşyeri dışındaki kuruluşlar ile irtibatın kurulması Acil durumlarla ilgili personel ve araç tahsisi yükümlülüğü

Çalışmaktan Kaçınma Hakkı (Madde 13) Çalışan, ciddi ve yakın tehlikeyle karşı karşıya kaldığında çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilecek.

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ KAYIT VE BİLDİRİMİ (Madde 14) SGK işveren Sağlık hizmeti sunucusu (aile hekimi, poliklinik, tıp merkezi, özel hastane) Yetkili sağlık hizmeti sunucusu (Hastane) İşyeri hekimi

CEZA Kanunun 14. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kayıt tutma ve raporlama yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için 1.500 TL, ikinci fıkrasında belirtilen iş kazası ve meslek hastalıklarını bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene 2.000 TL, dördüncü fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyen sağlık hizmeti sunucuları veya yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına 2.000 TL idari para cezası verilecektir.

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev Süreleri 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, çalışan başına yılda en az 60 dakika. Diğer işyerlerinde: Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika. Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika. Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika. görev yapacaktır.

ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimlerdir. İşverenler ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabilecektir. Niteliklere sahip çalışanı olmayan işyerleri osgblerden hizmet alabilirler. 31

ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ OSGB’ler kuruldukları il ve sınır komşusu illerde hizmet sunmaya yetkilidir. Sınır illerin dışında hizmet verilebilmesi için, Yönetmelikte belirtilen şartları sağlayarak o illerde şube açılması zorunludur.

SAĞLIK GÖZETİMİ (Madde 15) Çalışanlar belli aralıklarla sağlık gözetiminden geçirilecek Bütün çalışanlar için: İşe giriş İş değişikliği İş kazası ve meslek hastalığı durumunda sağlık taraması zorunluluğu Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta işe başlamadan önce sağlık raporu zorunluluğu

SAĞLIK GÖZETİMİ (Madde 15) Çalışanlar için, 4857 sayılı Kanun ve diğer mevzuat gereği daha önce alınmış bulunan periyodik sağlık raporları süresi bitinceye kadar geçerlidir. (Geçici Madde 3)

SAĞLIK GÖZETİMİ (Madde 15) Kanunun 6.maddesi yürürlüğe girene kadar, iş sağlığı ve güvenliği yönünden özellikli rapor niteliğinde olan işe giriş ve aralıklı sağlık muayeneleri Kanun öncesinde olduğu gibi kamu sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenebilir.

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ (Madde 16) İşveren tüm çalışanlarını, iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma hayatına dair hak ve sorumlulukları hakkında bilgilendirecek.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ (Madde 20) İşveren, işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirmekle yükümlüdür.

Çalışan Sayısı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU OLUŞTURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (Madde 22) Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu altı aydan fazla süren işlerin yapıldığı tüm işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulacaktır.

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ, GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI (Madde 17, Madde 18) Çalışanlar işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine aktif katılım sağlayacak. Eğitim Görüşlerin alınması Katılımlarının sağlanması Temsil edilme

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMLERİ (Madde 17) İşe başlamadan önce, Çalışma yeri veya iş değişikliğinde, İş ekipmanın değişmesi halinde veya yeni teknoloji uygulanması halinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır. 41

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMLERİ (Madde 17) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMLERİ (Madde 17) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17. maddesi kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması halinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir.

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Madde 19) Çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmeme yükümlülüğü Üretim araçlarını doğru kullanma yükümlülüğü Kişisel koruyucu donanımları doğru kullanma ve koruma yükümlülüğü İşverene bilgi verme yükümlülüğü İşbirliği yapma yükümlülüğü

İşin Durdurulması (Madde 25) Hayati tehlike durumunda işyerlerinin tamamında veya bir bölümünde iş durdurulabilecek. Maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan sektörler ve büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmamışsa iş durdurulacaktır.

Özetle: İşyeri tehlike sınıfları listesine göre, işyerinin tehlike sınıfı belirlenmelidir. İşyerinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısı gözetmeksizin risk değerlendirmesinin yapılması zorunludur. Bu yüzden her işyerinde risk değerlendirilmesi yapılmalıdır.

Özetle: Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim verilmelidir. İşyerindeki çalışan sayısına göre, çalışan temsilcisi görevlendirilmelidir. 48

Özetle: Acil durum planları hazırlanmalı, yangınla mücadele ve ilk yardım konularında önlem alınmalıdır. İş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydı tutulmalı, gerekli incelemeler yapılarak ilgili raporlar düzenlenmelidir. İş kazalarının, belirlenen süre içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekmektedir.

Özetle: Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik riskleri dikkate alınarak, sağlık gözetimine tabi tutulmaları gerekmektedir. (Çalışanlar için, 4857 sayılı Kanun ve diğer mevzuat gereği daha önce alınmış bulunan periyodik sağlık raporları süresi bitinceye kadar geçerlidir.) Ayrıca; Kanunun 6.maddesi yürürlüğe girene kadar, iş sağlığı ve güvenliği yönünden özellikli rapor niteliğinde olan işe giriş ve aralıklı sağlık muayeneleri Kanun öncesinde olduğu gibi kamu sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenebilir. 50

Özetle: 50’den az çalışanı olan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri, 1 Temmuz 2013’den itibaren, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri, 1 Temmuz 2014’den itibaren, İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmek zorundadır. Bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilirler.

“Önlemek ödemekten daha ucuz ve insanidir.”

AR-GE Uzman Yardımcısı Neslihan YOKUŞ AR-GE Uzman Yardımcısı 0.312. 418 32 69 neslihan@tesk.org.tr