BESİNLERİN ALINMASI ÇİĞNEME (Mastikasyon) YUTMA (Deglütasyon) GASTROÖZOFAGEAL SFİNKTERİN FONKSİYONU ÖZOFAGUSUN MOTOR BOZUKLUKLARI AEROFAJİ VE İNTESTİNAL GAZ erdal@cumhuriyet.edu.tr

ÇİĞNEME

ÇİĞNEMENİN KONTROLÜ Çiğneme kaslarının çoğu 5. kranial sinirin (N.Trigeminus) motor dalıyla innerve edilirler ve çiğneme işlevi beyin sapındaki çekirdekler tarafından kontrol edilir. Bu merkezlerin yakınında bulunan tad alma ile ilgili retiküler yapının uyarılması, devamlı ve ritmik çiğneme hareketlerine neden olur. Hipotalamustaki sahaların, amigdaloid çekirdeğin ve hatta serebral korteksin uyarılması da çiğnemeye yol açar.

ÇİĞNEMENİN YARARLARI Besinlerin çiğnenmesi, özellikle, pişmemiş çeşitli meyve ve sebzelerin sindirimi için önemlidir. Çiğneme ile besinlerdeki selüloz zarlar parçalanarak yararlı maddeler açığa çıkarılır. Sindirim enzimlerinin etki yüzeyi artar. Besinlerin öğütülüp ezilerek çok küçük parçalara ayrılmaları gastrointestinal kanalın zedelenmesini önler.

YUTMA (Deglütasyon) Yutma ağıza aldığımız besinin çiğnendikten sonra mideye geçirilmesidir. Üç safhada gelişir; 1- İstemli safha 2- Faringeal safha 3- Özofageal safha

YUTMANIN KONTROLÜ Yutma merkezi medulla oblangatadır. Yutma kademeleri düzenli bir sıra içerisinde medullanın retiküler maddesine ve ponsun alt kısımlarına yayılmış bulunan nöron bölgeleri tarafından otomatik kontrol edilirler. Bu bölgelerin hepsine birden Yutma merkezi denir.

Yutmayı sağlayan motor uyarılar, yutma merkezinden farinkse ve özofagusun üst kısmına 5., 9., 10. ve 12. kranial sinirlerle ve hatta birkaç üst servikal sinirle taşınırlar. Duysal impulslar 5. ve 9. kranial sinirlerle taşınırlar. Günlük yutma sayısı 600,yeme-içme esnasında 200,gündüz 350, gece 50 dir.

GASTROÖZOFAGEAL SFİNKTERİN FONKSİYONU Özofagusun mide ile birleştiği yerin 2-5 cm yukarısında kardia da sirküler kaslar bir sfinkter yapacak tarzda sıkışmışlar ve hafifçe hipertrofiye olmuşlardır. Gastroözofageal sfinkterin başlıca fonksiyonu mide içeriğinin özofagusun yukarı kısımlarına kaçmasını (reflü) önlemektir.

Yutma ile ilgili persitaltik dalga özofagusta aşağı ilerlerken "reseptif relaksasyon" peristaltik dalganın önündeki gastroözofageal sfinkteri gevşetir ve yutulan besinin kolayca mideye itilmesini sağlar. Nadiren gastroözafageal sfinkter yeterli bir şekilde gevşeyemez ve akalazya denilen durum meydana gelir.

GASTROÖZOFAGEAL SFİNKTERİN FONKSİYONU

ÖZOFAGUSUN MOTOR BOZUKLUKLARI Akalazya, besinin özofagusta birikmesi ve özofagusun yaygın olarak dilatasyona uğramasıdır. Alt özofageal sfinkterin kasılmasının artması, yutma esnasında sfinkterin tam gevşeyememesi ve yetersiz özofageal peristaltizm ile karakterizedir.

Alt özofagustaki VIP içeren nöronların sayıca azalması ve VIP içeriğinin düşmesi; bu durumun VIP yetersizliğinden kaynaklandığını düşündürmektedir. Ayrıca myenterik pleksusta eksiktir. Akalazya sfinkterin balon dilatasyonu ya da özofageal kasın insizyonu (miyotomi) ile tedavi edilebilir.

Alt özofageal sfinkterde görülen bir diğer klinik tablo sfinkterdeki yetersizliktir. Bu durumda,mide asit içeriği özofagusa geri kaçar. Bu da özofagusta yanmaya ve özofajite yol açar. H2 blokörleri veya omeprazol ile asit sekresyonunun inhibisyonu ya da gastrik dokularda operasyon (fundoplikasyon) ile tedavi edilebilir.

AKALAZYA-TANI

AKALAZYA-TEDAVİ MYOTOMİ FUNDOPLİKASYON

AEROFAJİ VE İNTESTİNAL GAZ Hiperventilasyon veya yemek yeme ve sıvı içme olayları esnasında bir miktar havanın yutulmasına aerofaji denilmektedir. Havanın bir kısmı geri çıkartılır (geğirme) , Bir kısmı absorbe edilir, Büyük çoğunluğu kolona geçer ve flatus olarak atılır. Gİ yolda normal olarak bulunan gaz miktarı 200 ml. günlük gaz üretimi 500-1500 ml.dir