BOLOGNA SÜREÇLERİ VE YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA)‏ Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA) Avrupa Öğrenciler Birliği (ESIB)‏ Avrupa Kalite Ajansları Birliği (ENQA)‏ Avrupa Yükseköğretim Kurumları Birliği (EURASHE)‏

SORBONNE BİLDİRGESİ (25 Mayıs 1998) ‏ Fransa, Almanya, İngiltere ve İtalya Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA)‏ İki kademeli derece sistemi Hareketlilik KRONOLOJİK GELİŞME

Sürece 25 yeni ülke dahil olmuştur; Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya Cumhuriyeti, Slovenya, Yunanistan “Bologna Süreci” teriminin resmen kullanıma girmesi, Karşılaştırılabilir dereceler İki kademeli akademik derecelendirme Avrupa Kredi Transfer Sistemi (ECTS)‏ Hareketlilik Kalite güvencesi Avrupa Boyutu BOLOGNA BİLDİRGESİ (19 Haziran 1999) ‏

LİZBON STRATEJİSİ (23-24 Mart 2000) ‏ Siyasal Hedef: AB’de sürdürülebilir ekonomik büyüme becerisi ile vatandaşlarına daha iyi iş, yaşam ve sosyal bütünlük sağlayarak dünya genelinde rekabetçi ve bilgiye dayalı bir ekonomiye sahip olmak. Eğitim-Öğretim Hedefleri: Eğitim sistemlerinin modernleştirilmesi Eğitim kalitesinde dünyada lider olmak Farklılıkların korunarak ortak hedefler belirlenmesi Ortak hedeflere yönelik işbirliği Eğitimde karşılıklı güven ve tanıma

PRAGUE BİLDİRGESİ (19 Mayıs 2001) ‏ Türkiye’nin katılımı Yaşam Boyu Öğrenim Öğrencilerin ve Üniversitelerin Sürece aktif katılımları Avrupa Yükseköğretim Alanının cazip hale getirilmesi

BERLİN BİLDİRGESİ (19 Eylül 2003) ‏ Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma Alanı (ERA) ve Doktora Çalışmaları arasındaki sinerjinin teşvik edilmesi Üç kademeli akademik derecelendirme (3-cycle degree structure) ‏ Diploma ve derecelerin tanınması Kalite Güvencesi

BERGEN BİLDİRGESİ (19 Mayıs 2005) ‏ EHEA kalite güvencesi standart ve ilkelerinin uygulanması Ulusal yeterlilikler çerçevelerinin geliştirilmesi Ortak derecelerin teşvik edilmesi Yaşam boyu öğrenim için fırsatlar yaratılması

LONDRA BİLDİRGESİ (18 Mayıs 2007) ‏ Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin devamlılığı Ulusal ve Avrupa Yeterlilikler çerçevesi ve kalite güvencesi ile ilişkilendirilmesine önemli vurgu Yaşam Boyu Öğrenim ve Deneyime Dayalı Yeterliliklerin Tanınması Ortak Dereceler Sosyal Boyut

Bologna Süreci Avrupa Birliğine üye ve aday ülkelerin yanı sıra Avrupa Konseyine üye ülkelerin de katıldığı bir eğitim reformudur. Yükseköğretimin paydaşları ile birlikte yeniden yapılanması ve Avrupa Yükseköğretim Alanı oluşturma sürecidir. Bologna Süreci, Avrupa’da uzunca bir süredir kullanılan Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS), (ECTS) yaygınlaştırmayı hedefler.

“Yeterlilikler Çerçevesi” Yeterlilikler, bir eğitim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceği, neleri yapabileceği ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. Ülkelerin, toplumsal, kültürel ve ekonomik gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içerir. Yükseköğretim Kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen derecelerin verilebileceği bir sistemdir.

Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlikler Çerçevesi “QF - EHEA”: Bologna Süreci-Bergen Kararı (The overarching framework for qualifications of the EHEA)‏ Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlikler Çerçevesi “EQF-LLL”: Avrupa Birliği Tavsiye Kararı (European Qualifications Framework for Lifelong Learning)‏ 2010’da ulusal yeterliklerin, 2012’de sertifika ve diplomaların EQF’e uyumu kararı İki çerçevenin yaklaşımı benzerdir.

Yeterlilikler Çerçeveleri 2010 yılına kadar Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA) içinde karşılaştırabilirlik ve şeffaflığın sağlanması için, AYA Yeterlilikler Çerçevesi ile ve Avrupa Komisyonu’nun Yaşamboyu Öğrenime yönelik Yeterlilikler Çerçevesi teklifi ile uyumlu olacak Ulusal Yeterlilikler Çerçeveleri hazırlanacaktır.

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ HAZIRLAMA SÜRECİ TAKVİMİ 1. Başlangıç için karar verme (Ulusal otorite, YÖK) 2. Sürecin planlanması ve organizasyonu (Komisyon, Çalışma grubunun oluşturulması, ilgili paydaşların belirlenmesi vb.) (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu) ‏ 3.Sürecin tasarımı (Kademeler, Kademelerin Tanımlanması, Verilen Dereceler ve Profiller) (Komisyon, Çalışma Grubu) ‏ 4.Taslak metnin hazırlanması (Komisyon, Çalışma Grubu): Kasım Metnin paydaşlar tarafından Ulusal düzeyde tartışılması ve kabulü (Komisyon, Çalışma Grubu) Aralık Ulusal otorite tarafından çerçevenin onaylanması ve ilgili yasal düzenlemelerin yapılması (Kanun, yönetmelik) (YÖK) Mart Ulusal otorite tarafından idari düzenlemeler (Yükseköğretim Kurumları, Kalite Ajansları ve Diğer İlgili kuruluşlar) (YÖK) Mayıs 2009

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ HAZIRLAMA SÜRECİ TAKVİMİ Sektörel yeterliliklerin belirlenmesi (İlgili akademik birimler ve sektör paydaşları) (Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık 2009 Çerçevenin seçilecek kurum, bölüm ve program düzeyinde pilot ölçekte uygulanması ve ders programlarının öğrenim çıktılarına dayalı olarak güncellenmesi (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık 2010 Çerçevenin tüm yükseköğretim kurumlarında, bölüm ve program düzeyinde uygulanması ve ders programlarının öğrenim çıktılarına dayalı olarak güncellenmesi (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık 2012 Yeterliliklerin, Ulusal Yeterlilikler çerçevesine Ulusal Kalite Güvencesi Sistemi (Akreditasyon, Değerlendirme) ile dahil edilmesi (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık

Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Program Yeterlilikleri Yeterlilikler ve Öğrenme Çıktıları

Yaşamboyu Öğrenim Yaşamboyu Öğrenim durum değerlendirme raporu, esnek öğrenime ilişkin bazı unsurların bir çok ülkede mevcut olduğunu ancak, yaşamboyu öğrenimi destekleyecek esnek öğrenim yollarının sistematik olarak geliştirilmesinin henüz başlangıç aşamasında olduğunu ortaya koymaktadır. Tecrübe yoluyla edinilmiş yeterliliklerin, yükseköğretime giriş ve kredi kazanımına imkan sağlayacak şekilde tanınması gerekmektedir.

Hareketlilik : ERASMUS ECTS ve Diploma Ekinin Uygulanması : Bologna İzleme Grubu oluşturulmuştur Derece Sistemi : Ön Lisans, Lisans,Yüksek Lisans, Doktora Yaşamboyu Öğrenim : LLP Kalite Güvencesi : Kalite Geliştirme Tanıma: Avrupa Bölgesinde Yükseköğretim Yeterliliklerinin Tanınması

Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin uygulandığı ülkeler Danimarka İrlanda Birleşik Krallık (UK) ‏ Birçok ülkede ilgili çalışmaları ve yasal düzenlemeleri tamamlamış olmasına karşın henüz uygulamaya geçilmemiştir.

Yükseköğretimde Yeterlilikler Çerçevesi’ne göre Geliştirilecek sistemde, ÖĞRETİM GİRDİLERİNE DAYALI GELENEKSEL SİSTEM kademeli olarak yerini ÖĞRENİM ÇIKTILARINA DAYALI SİSTEMLERE terk etmektedir.

120 ECTSShort Cycle (Kısa Kademe) ‏ 5 AKTS KredisiDerece ProgramıSeviye ECTS ? Third Cycle (Üçüncü Kademe)(Doktora) ‏ ECTSSecond Cycle (İkinci Kademe) (Yüksek Lisans) ‏ ECTSFirst Cycle (Birinci Kademe) (Lisans) ‏ 6 KADEMELER VE ECTS/AKTS

EQFDüzey 1 EQF Düzey 2 EQF Düzey 3 EQF Düzey 4 EQF Düzey 5 EQF Düzey 6 EQF Düzey 7 EQF Düzey 8 Kısa Düzey (Önlisans) Birinci Düzey (Lisans) İkinci Düzey (Yüksek Lisans)‏ Üçüncü Düzey (Doktora) QF-EHEA EQF-LLL AVRUPA YETERLİKLER ÇERÇEVESİ ??? Yükseköğretim Düzeyleri İlk Ve Orta Öğretim Düzeyleri AKTS

DOKTORATIPTA UZMANLIK SANATTA YETERLİLİK TEZLİ YÜKSEKLİSANSTEZSİZ YÜKSEKLİSANS FAKÜLTE YÜKSEKOKUL & KONSERVATUVAR LİSANS İÇERİSİNDE ÖNLİSANS MESLEK YÜKSEKOKULLARI YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYLERİ VERİLEN DERECELER / YETERLİKLER Doktora QF-EHEA: 3. Düzey EQF-LLL : 8. Düzey Yükseklisans QF-EHEA: 2. Düzey EQF-LLL:7.Düzey Lisans QF-EHEA: 1.Düzey EQF-LLL : 6. Düzey Önlisans QF-EHEA: Kısa Düzey, EQF-LLL : 5. Düzey

ÖN LİSANS Genel/mesleki orta öğretimde kazanılan bilgiler üzerine kurulan ve orta öğretim düzeyi üzerindeki ders kitapları ile desteklenen bir alandaki bilgilere sahip olmak ve o alandaki kavramları belirlenen bir düzeyde kavradığını göstermek, Alanında problem çözümü için gerekli olan verileri tanımlama, toplama ve kullanmayı etkin bir biçimde yapabilmek; pratik uygulamalarda gereken teorik bilgileri, el ve/veya düşünsel becerileri kullanabildiğini göstermek. Meslekleri ile tasarımları ve uygulamaları çalışma arkadaşlarına, üstlerine ve servis sağladıkları kişi ve gruplara açık bir biçimde anlatabilmek. Alanlarında bağımsız olarak öğrenmeyi öğrendiklerini ve öğrendiklerini uygulayabildiklerini göstermek. Çalışmalarında öngörülmeyen uygulama ile ilgili sorunları çözme yeteneğini kazanmak, Objektif olarak performans değerlendirmesi ve denetim yapabilmek, Alanlarındaki uygulamalarda yeterli olacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak, Temel Bilgisayar kullanımı bilgisi ile birlikte, mesleğinin gerektirdiği yazılım ve donanım kullanabilme yetkinliğine sahip olmak Meslekleri ile ilgili toplumsal, bilimsel ve ahlaki değerleri gözetme bilincine sahip olmak, İş güvenliği konusunda yeterli bilgi ve bilince sahip olmak.

LİSANS Belli bir alanda genel orta öğretim üzerine inşa edilmiş ve kendi alanının en yeni bilgilerini içeren ders kitapları ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olmak ve kullanabilmek, Sahip olduğu bilgi, kavrayış ve becerilerini, geniş bir alandaki kavramları, fikirleri ve verileri bilimsel yöntemler ile değerlendirmek, karmaşık problem ve konuları belirlemek ve analiz etmek için kullanabilmek; kendi alanındaki sıradan problemlerin dışında kanıta ve araştırmalara dayalı öneri ve tartışmalar yapabilmek, Uzman ya da uzman olmayan dinleyici gruplarına alanları ile ilgili ya da toplumsal konularda açıklamalar yapabilmek, onları bilgilendirmek ve onlara düşüncelerini, problemleri ve çözümlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilmek, Öğrenmeyi öğrenme becerilerinde kazandıkları düzey ile bağımsız olarak ileri düzey çalışmaları sürdürebileceğini göstermek, Mesleki faaliyet ve projelerde öngörülemeyen karmaşık durumlarda sorumluluk alarak karar verebilmek, Alanındaki kişi ve grupların mesleki gelişimine yönelik çalışmaları planlayıp yönetebilmek, Alanındaki bilgileri takip edip kullanabilecek ve meslektaşları ile

iletişim kurabilecek düzeyde en az bir yabancı dil bilgisine sahip olmak, Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme yetkinliğine sahip olmak; Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme yeterliliğine sahip olmak

YÜKSEK LİSANS Lisans derecesi yeterliliklerine dayalı bir alanda, bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşabilme, bilgiyi değerlendirme, yorumlama ve uygulama yeterliliklerine sahip olmak, Sınırlı ya da eksik verileri kullanarak bilimsel yöntemlerle bilgiyi tamamlayabilmek ve bu bilgileri bilimsel, toplumsal ve etik sorumluluk ile uygulayabilmek, Çalışmalarının süreç ve sonuçlarını, o alandaki veya dışındaki gruplara sistematik ve açık bir şekilde yazılı ya da sözlü aktarabilmek, Bağımsız olarak kendi başına, bir problemin kurgulanmasından başlayarak, çözüm yöntemi geliştirmek, çözmek, sonuçları uygulamak ve bunları yazılı ve sözlü olarak sunabilmek, Mesleki faaliyet ve projelerde öngörülmeyen karmaşık durumlarda, yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm üretebilmek, Çalışma gruplarının stratejik performanslarını değerlendirmek ve gelişmesine katkıda bulunabilmek, En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim yeteneğine sahip olmak, Mesleğinin gerektirdiği; bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme ve geliştirebilme yetkinliğine sahip olmak;

Kendi alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme, öğretme ve denetleme yeterliliğine sahip olmak; Alanlarında, özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinler arası çalışmalarda uygulayabilmek

DOKTORA Genellikle yüksek lisans derecesi yeterliliklerine dayalı bir alanda, bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte özgün bir konuda bir araştırma sürecini bilimsel saygınlık içinde bağımsız olarak; algılıma, tasarlama, uygulama ve sonuçlandırma yeterliliklerine sahip olmak. Bir alanda en yeni bilgilere sistematik bir yaklaşımla sahip olma ve kavramanın yanında bu alanla ilgili araştırmalarda, yöntem ve becerilerde üst düzeyde ustalık kazanmak. Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir yöntemi bir alana uygulayan kapsamlı bir çalışmanın en az bir bölümünü, ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayınlayıp, alanındaki bilginin sınırlarını genişleterek bilime katkıda bulunmak. Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirilmesini yapma yeterliliğine sahip olmak, Uzmanlık alanları ile ilgili olarak alanında çalışanlarla, alanı dışındaki daha geniş bilimsel topluluklarla ve toplumun geneli ile hem kendi resmi dilinde hem de bir yabancı dilde yazılı ve sözlü iletişimi ileri düzeyde kurma yetkinliğine ulaşmak, Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri, bilgi toplumunda tanıtıp yüceltebilme yeteneğini kazanmak

Yükseköğretim Kurumları’nda Bologna Eşgüdüm Çalışma Gruplarının oluşturulması - Uluslararası İlişkilerden sorumlu rektör yardımcısı, - ADEK Başkanı - Bologna uzmanı - Uluslararası İlişkiler/Erasmus koordinatörü, - Öğrenci temsilcisi, - AKTS/Diploma Eki koordinatörü, - Öğrenci İşleri Daire Başkanı,

BİLİNMESİ GEREKENLER : Program çıktıları, ders amaç ve hedefleri, öğrenme çıktıları, öğrenci iş yükü ve AKTS gibi kavramların ne ifade eder. Verilen dersin öğrenim etkinliklerini tasarlanmadan öğrenci iş yükünü hesaplamak mümkün değildir. AKTS kredilerinin belirlenmesinde öğretim üyelerinin gösterdiği direnç, anket sonuçlarının yaptırımıyla çözülebilir. Stajların kredilendirilmelidir. Sosyal bölümlerde staj zorunluğu getirilmelidir. 30 AKTS şartı her dönem için zorunlu tutulmalıdır. Sektörün AKTS veyeterlilikler kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi ve istihdam konusunda gözönüne alınması gerekliliği, teşvik edilmelidir. Öğrencilerin yurtdışında aldığı derslerin doğrudan diploma eklerine yerleştirilmesi gerekmektedir.

Bir akademik yılda 60 ECTS saat/yıl 5x8=40 saat/hafta 1500/40 – 1800/40 (37,5 – 45 hafta/yıl) ‏ 1 ECTS = çalışma saati

ECTS Aynı Zamanda Kredi Biriktirme Sistemi Olabilir mi?  Eğitim-Öğretim Kurumlarında Öğrenme(Formal) ‏  Esnek Öğrenme (Bireyin resmi öğretim kurumları dışında herhangi bir yolla almış olduğu eğitim) ‏  Sertifikalandırılmış (Prior Learning) Informal  İş tecrübesine dayanan sertifikalandırılmamış (Experiental Learning) Nonformal HAYAT BOYU ÖĞRENME (LLL, LifeLong Learning) ‏

Öğrenci Merkezli Eğitim son yıllarda Bologna Sürecinde ortaya çıkan en önemli gelişmelerden birisidir. Üniversitelerin Oluşturulacak Ulusal Yeterlilikler çerçevesi-sektörel Yeterliliklere göre tüm programları için “program çıktıları”nı tanımlamaları gerekecektir. Bunun için her bir ders için “öğrenim çıktıları” belirlenmelidir. Bürokratik bir işlem gibi görünse de, bu bütün üniversitelerin ev ödevidir.

YÜKSEK ÖĞRETİMDEAVRUPA KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ 4 BASAMAKLI MODEL (Avrupa Komisyonu,1998)‏ Kalite Güvencesi Konusunda bağımsız kuruluşların (ajansların) kurulması Kalite güvencesinde iç ve dış değerlendirme unsurlarının oluşturulması Konuyla ilgili paydaşların çalışmalara katılımı Sonuçların yayınlanması (raporlanması)‏

KALİTE GÜVENCESİ ÜLKEMİZDEKİ DURUM Mevcut önemli birikim ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.)‏ - 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu)‏ - 6 Üniversitemizde 27 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği)‏ - 15 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir. Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar. Yeni Yönetmelik: “Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği” ( 20 Eylül 2005)‏ Eğitim, araştırma ve İdari hizmetlerin değerlendirilmesi ve kalitesinin arttırılması Berlin Bildirisi ve ENQA (European Assoc. for QA in HE) prensipleri ile uyumlu Dış Değerlendirmeye açık sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu

ÖĞRENCİ MERKEZLİ EĞİTİM, ÖĞRENMEYİ ÖĞRENME, ÖĞRENME ÇIKTISI TEMELLİ EĞİTİM, DÖNEM DERS SAYILARI 4-6 ARASI, KREDİ SAATİ ARASI, DERSLİK ÖĞRENCİ SAYISI EN FAZLA 40, YETERLİKLERİ VE DERS PLANLARINI YURTİÇİ VE YURT DIŞI 2 ÖRNEKLE KIYASLAMA ÇERÇEVEYİ OLUŞTURMAK İÇİN YAPILMASI ZORUNLU OLANLAR

Bağıl değerlendirme sisteminin gözden geçirilmesi Yönetmelikte süreci destekleyecek değişikliklerin yapılması Üniversite dışı paydaşlar ve mezunlarla paylaşım Ders planlarının bazılarının öğrenci merkezli ve çıktı esaslı eğitime göre eksikliklerinin olması Öğrenci merkezli eğitim konusunda bilgilendirme toplantıları Öğrenci eksenli ders malzemesi geliştirme standartlarının belirlenmesi Öğrenci eksenli ders materyali geliştirme ve webden yayımı Ders materyali geliştirme konusunda kaynak geliştirme Paylaşım ve birlikte çalışma kültürünün yayılması

İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER EDERİM.