Bakanlık Seviyesinde Hesap Verebilirlik

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
STRATEJİK PLAN STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ
Advertisements

Uluslararası örnekler; İsveç Visa Paajanen,
KAMU İDARELERİNDE STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK Kamu idarelerinde stratejik planlamaya ilişkin usul ve esaslar hakkında.
BELEDİYELERDE FAALİYET RAPORU
T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı 14 Aralık 2010
KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
MALİ İSTATİSTİK DEĞERLENDİRME RAPORU
Finlandiya Ulusal Denetim Kurumu Mali Denetimi Visa Paajanen.
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI
Finlandiya’da Politika Koordinasyonu, Yatay Yönetişim ve Kanıta Dayalı Politika Yapımı Sirpa Kekkonen
Kolluğun Parlamenter Gözetimi
AB Eşleştirme Projesi, Ankara 6. Ders Haftası Carin Lindqvist-Virtanen
Türk Oda ve Borsaları Akreditasyon Projesi 2009 John Lockett.
Finlandiya’da Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma
Ahmet Emre Öz Maliye Uzmanı 21 kasım 2013
Strateji Geliştirme Başkanlığı
AMASYA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ
İÇ KONTROL SİSTEMİ ve KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI
Mathieu Zagrodzki UNDP. Güvenlik Stratejileri ve İç Güvenlik Kuvvetleri’nin Örgütlenmesi Fransa Örneği.
KIRIKKALE İL ÖZEL İDARESİ
Genel İdari Yapı Ferhan ERGÜN –Maliye Uzmanı
Decision Making and Performance Management in Public Finance Kamu Maliyesinde Karar Alma ve Performans Yönetimi TR08IBFI ORGANİZASYON ve SÜREÇ.
5. GÜN Değerlendirme ve İzleme Süreci Örnekleri  1)Sağlık ve Sosyal İşler Bakanlığı sektöründe yapılan değerlendirmeler ve hesap verebilirlik arasındaki.
MALİYE BAKANLIĞI TÜRKİYE’DE ÇOK YILLI BÜTÇELEME SÜRECİ
Decision Making and Performance Management in Public Finance Kamu Maliyesinde Karar Alma ve Performans Yönetimi TR08IBFI Kurum ve Süreç Performans.
Strateji Geliştirme Başkanlığı
K alkınma Planlarının Uygulanması ve İzlenmesi Devlet Planlama Teşkilatı Çalışma Grubu
STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İÇ KONTROL DAİRE BAŞKANLIĞI.
Vergi Teşvikleri – Hesap Verebilirliğin Sağlanması Visa Paajanen/NAOF
Performans yönetiminin durumu Visa Paajanen/UDK
Finlandiya yönetiminde hesap verebilirliğe giriş Visa Paajanen,
PERFORMANS BÜTÇE HAZIRLIK SÜRECİ
5018 Kapsamında Stratejik Planlama
GÜN 2 Bakanlık bünyesinde hesap verebilirlik  1) Etik hesap verebilirlik  2) Planlama ve izleme yöntemleri – günlük aktiviteler  3) İç kontrol & denetim.
İZLEMEİZLEME Defterdarlıklar İç Kontrol Eğitimi 10 Mart-27 Nisan 2013 Strateji Geliştirme Başkanlığı 1.
Hesap verebilirlik kavramı Visa Paajanen Finlaniya Ulusal denetim Ofisi
İL DÜZEYİNDE KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ YÜRÜTTÜKLERİ FAALİYETLERİN STRATEJİK PLAN VE PERFORMANS PROGRAMLARINA UYGUNLUĞUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU.
Decision Making and Performance Management in Public Finance Kamu Maliyesinde Karar Alma ve Performans Yönetimi TR08IBFI ORGANİZASYON ve SÜREÇ.
MALİ YÖNETİM VE KONTROL ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER VE HEDEFLER Mehmet BÜLBÜL Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Daire Başkanı 1 Mayıs.
1 Mali Politika Denetimi Finlandiya Ulusal Denetim Kurumu (UDK) Visa Paajanen
15 Ekim 2012 Afyonkarahisar ENGELLİLERİN HAKLARINA İLİŞKİN SÖZLEŞMENİN UYGULANMASININ TEŞVİK EDİLMESİ VE İZLENMESİNE İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL MEKANİZMALAR.
Verimlilik Programı Visa Paajanen Finlandiya Ulusal Denetim Ofisi
Uluslararası deneyimler, Fransa Visa Paajanen,
T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı 14 Aralık Aralık 2010.
KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
5018 Kapsamında Stratejik Planlama Tuğba DİNÇER 25 Nisan 2011
2. Gün  Kurumların Bakanlığa hesap verebilirliği nasıldır : –Performans yönetiminin mihenk taşları –Kurumlar ve hesap verebilirlik –Anlaşma –Raporlama.
BÜTÇE KESİN HESAP FAALİYET RAPORLARI.
11 Kamu Mali Yönetimi Eğitimi Ekonomi ve Maliye Müdürlükleri İle Strateji Geliştirme Başkanlıklarının Konumu 1. Gün, 1. Bölüm Ankara, Şubat - Mart 2007.
PERFORMANS PROGRAMI HAZIRLIK SÜRECİ Nisan, Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı Üzerine Genel Bir Değerlendirme Ana Hatlarıyla Performans Programı Performans.
KAMU İDARELERİNDE STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK ATİLLA BACAK İNSAN KAYNAKLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM UZMANI.
İdari kesimde yönlendirme sistemi Visa Paajanen.
11 Kamu Mali Yönetimi Eğitimi Ekonomi ve Maliye Müdürlükleri İle Strateji Geliştirme Başkanlıklarının Konumu 1. Gün, 1. bölüm Ankara, Şubat - Mart 2007.
İç Kontrol: İç kontrol, idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini,
Finlandiya’da raporlama sistemi ve denetim Visa Paajanen.
Decision Making and Performance Management in Public Finance Kamu Maliyesinde Karar Alma ve Performans Yönetimi TR08IBFI ORGANİZASYON ve SÜREÇ.
İL YATIRIM PROGRAMI HAZIRLIK VE İZLEME SÜRECİ
Strateji Geliştirme Başkanlığı PERFORMANS PROGRAMI HAZIRLIKLARI VE İZLEME SÜRECİ 25 Kasım 2014 Antalya Coşkun KARAKOÇ İl Planlama Uzmanı.
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanması
T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI KIRKLARELİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME BİRİMİ KAMU İDARELERİNDE STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR.
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ BİRİMLERİ KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANININ HAZIRLANMASI BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ BİRİMLERİ KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA.
MALİYE BAKANLIĞI BÜTÜNLEŞİK PORTAL PROJESİ T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
FAALİYET RAPORLARI ve HAZIRLAMA ESASLARI
1 Türkiye’de Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Reform Programı.
DÖNEMİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ STRATEJİK PLANI HAZIRLIK SÜRECİ
Faaliyet Raporları Demet ARSLANTAŞ
KALİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ KALİTE KOMİSYONU BİLGİLENDİRME TOPLANTISI
MERSİN ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI
Sunum transkripti:

Bakanlık Seviyesinde Hesap Verebilirlik Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı

1. Gün 1) Giriş 2) Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı 3) Siyasi Hesap Verebilirlik Merkezi Hükümet Kesin Hesaplar Raporu Mali Tablo Performans Raporu Hükümetin yıllık raporu Parlamentoya diğer raporlar Sosyal ve sağlık işleri raporu Yazılı sorular (Milletvekili tarafından bakana onun yetkinliğindeki bir konu hakkında rapor sunulması için verilen talep. 21 içinde talep yerine getirilmelidir.) Gensoru (Hükümetin güvenoyunu belirler.) 4) Hükümet Programı 5.4.2017 Niina Kiviaho

1) Hesap verebilirliğin genel ilkeleri ve önemi Yasal Zemin İlişkilerin açıklığı: Anayasa, Hükümet kanunu, Hükümet prosedür kuralları, Sosyal İlişkiler ve Sağlık Bakanlığı hükümet kararnamesi, SİSB’nın prosedür kuralları Hesap verebilirlik: Devlet Bütçesi kanunu ve kararnamesi Hesap verebilirlik sadece geriye dönük bir eylem değildir Geleceği planlama Mevcut durumu uygulama ve izleme Geçmişi değerlendirme Yönetim aracı Hesap verebilirlik bakış açısı anlaşılır, basit ve faaliyetlere dahil ise resmi gereklilikleri yerine getirmek daha kolaydır. Doğru ve adil, tarafsız, şeffaflık, yanıt verebilirlik ve demokrasi 5.4.2017 Niina Kiviaho

1) Hesap verebilirliğin genel ilkeleri ve önemi Hesap verebilirlik – doğru kuruluşlara/kurumlara doğru şeyler için hesap verebilir olmak Hesap verebilmek için şunların bilinmesi gerekir: Kim neden ve kime karşı sorumlu? Beklenti nedir? Planlanan ve gerçekte olanın karşılaştırması İlişkilerin açık ve anlaşılır olması için süreçlerin ve prosedürlerin yerleşmiş olması gerekir. Hesap verebilirlik tek bir eylem değildir; bir dizi eylemdir. Hesap verebilirliğin gereklilikleri çeşitli yöntemler kullanılarak yerine getirilir. 5.4.2017 Niina Kiviaho

2) Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı Eşit bakanlıklardan biri Misyonumuz sosyal politika ve sağlık politikasını geliştirmek Mevzuat ve maliyesinden sorumlu Emekli maaşları Sosyal sigorta (işsizlik, sağlık vs…) Özel sigorta Sosyal ve sağlık hizmetleri, geliştirme ve koruma Bakanlık yılda devlet bütçesinin 1/5’ine denk gelen 12 milyon € tahsis etmekle sorumlu. İdari sektör personeli : 4200 Bu açıdan, Maliye Bakanlığı’ndan sonraki ikinci büyük bakanlık Biz insanların günlük hayatlarıyla ilgileniyoruz. 5.4.2017 Niina Kiviaho

2) Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı’nın İdari Yapısı Daimi Sekreter Yönetim Kurulu / Daimi Sekreter liderliğinde İdari ve planlama bölümü Sigorta Bölümü Refahın ve Sağlığın Geliştirilmesi Sosyal ve Sağlık Hizmetleri İşyeri Güvenliği Ve sağlığı Bölümü Sosyal İşler ve Sağlık Bakanı Devlet müsteşarı Siyasi Seviye Bakanlardan oluşan Yönetim Kurulu Genel Direktör Lider grup SY TY VY PY Siyasi olmayan seviye Uluslararası İşler Birimi Danışma Birim Bilgi ve İletişim Hazırlık Birimi 5.4.2017 Klaus Klaus Halla

2) İdari ve Planlama Bölümü (İPB) Bölüm sorumlusu : Raimo Ikonen Bakanlık ve idari sektörünün finansman ve genel idaresiyle ilgili görevleri yerine getirir. Planlama ve performans rehberliği sağlar; stratejik raporlarını hazırlar. Karar alma sürecine destek olarak raporlar, etki değerlendirmeleri, planlama ve izleme belgeleri üretir. Bütçenin ve bakanlığın eylem planının hazırlanmasından sorumludur. Bakanlığın idari sektöründe performans rehberliğini koordine eder. Ödeme işlemlerinden ve muhasebeden sorumludur. Diğer bölümlerle ve birimlerle işbirliği yapar. 5.4.2017 Niina Kiviaho

2) Bakanlıktaki planlama, uygulama ve izleme seviyeleri Stratejik Planlama Yıllık Planlama Performans Yönetimi 1 + 3 yıl için Eylem ve Ekonomi planı Bakanlığın eylem planı Stratejik Plan 5-10 yıl Hükümet programı Hükümetin stratejisi Harcama limitleri (tavanlar) Önümüzdeki 4 yıl için prosedür Bölümlerin eylem planları Bütçe, ek bütçeler Kurum ve kuruluşlarla Hedef anlaşmaları 4/1 yıl Birimler/gruplar ve kişilere Göre görevler ve amaçlar 5.4.2017 Niina Kiviaho A7 2/03/tao/paht

Bölgesel Devlet İdari Kurumları 3) Siyasi hiyerarşi Cumhurbaşkanı Hükümet Parlamento Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı Kurumlar ve Kuruluşlar Bölgesel Devlet İdari Kurumları Belediyeler 5.4.2017 A4 05/2005/tao/paht

3) Siyasi hesap verebilirlik – Parlamento’ya Hükümet, Parlamento’ya hesap vermekle sorumludur. Hükümet resmi olarak iki farklı belgeyi rapor olarak sunar: Merkezi hükümet kesin hesaplar raporu (Maliye bakanlığı/ Hazine ve bakanlıklar) Hükümetin yıllık raporu – (Başbakanlık Ofisi ve bakanlıklar) Parlamentoya diğer raporlar ve raporlamalar Kamuya hesap verebilirlik? Nasıl ve neden? 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Merkezi hükümet kesin hesaplar raporu 3/6 Maliye Bakanlığı raporun koordinasyonundan ve parlamentoya sunulmasından sorumludur. Ancak süreç iki bölüme ayrılır: Hesaplar : Hazine Hesapları birleştirmek ve birlikte raporlamak: Maliye Bakanlığı Her bakanlık oluşturur: 1) mali tablo ve 2) performans raporu Timeline Mali tablolar 15.3. Performans raporları 21.3. Kesin hesaplar 30.4. Kesin rapor haziran 5.4.2017 Niina Kiviaho

Merkezi Hükümet 4/6 Maliye Merkezi Hükümet Kesin Hesaplar (Hazine) Bakanlığın yıllık raporu Kurumun yıllık raporu Bakanlığın mali tablosu Kurumun mali tablosu Maliye Bakanlığı Bakanlığın Performans Raporu 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Merkezi hükümet kesin hesaplar raporu 1/6 Kesin Rapor olarak bilinir. 5081 sayılı kanunun 41. maddesindeki genel hesap verebilirlik raporuna oldukça benzer Odak, bütçeye uygunluk ve sosyal etkililik Bütçe merkezi yönlendirme belgesidir Kaynakları tahsis eder. Sosyal etkililiğinin hedeflerini/amaçlarını tanımlar. Parlamento bütçeyi onaylar 5.4.2017 Niina Kiviaho

Bütçenin yapısı ve içeriği Temel bölüm : 33. SİSB Başlık: 40. Emekli maaşları (hükümet katkıları) Madde: 51. Çiftçilerin maaşları 530 150 000€ Madde: 50. Denizcilerin maaşları 50 900 000€ Başlık:03. Araştırma ve Geliştirme Madde: 04.ulusal kuruluş 66 809 000 € Sektör için amaçlar ve göstergeler Kaynakların amaçları Kaynakların tahsisi Kurumlar: amaçları tanımlanmış 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Merkezi hükümet kesin hesaplar raporu 5/6 1) Mali Tablo Bütçe kanunu & kararnamesi, Hazine’nin kılavuzu (Aralık) Mali tablolar Hazine’ye gönderilir. Mali tabloda bilanço, yıllık rapor ve ekler bulunur. Mali tabloya ek olarak bir de bunun sözel analizi olmalıdır. Muhasebede değişiklikler, değişikliklerin açıklamaları… Sonrasında Hazine merkezi hükümet kesin hesaplarını hazırlar ve Maliye Bakanlığı’na gönderir. Yıllık raporların temel görevi mali bilgileri doğrulamaktır.

3) Merkezi hükümet kesin hesaplar raporu 4/ 2) Performans Raporu Maliye Bakanlığı raporu talep eder ve Aralık’ta bir rehber gönderir. Maliye Bakanlığı’nın rehberi içeriğe odaklanır – kendi sunumuna çok odaklanmaz. Rapor 15 sayfayı geçmemelidir. Maliye Bakanlığı, bakanlıklardan temel etkililik hedeflerini ve bunlara nasıl ulaşıldığını sunmalarını ister (zorunlu kılmaz). Tavsiye edilen derece ölçeği: mükemmel, iyi, tatmin edici ve orta. Amaç yeknesaklığı ve kıyaslanabilirliği arttırmaktır. Bakanlıklar birbirinden farklıdır ve performans raporları da bunları yansıtır.

3) Hedeflere Ulaşma Raporu Örneği 1/2 Alkol tüketimi stratejik göstergelerden biri- alkolle ilgili problemleri gösterir. Sigara Zamanında mevcut olmayan istatistikler - trendi izlemek sonuçlar Sağlık ve alkol politikası kapsama giriyor ama vergi politikası girmiyor. 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Örnek 2/2 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Bakanlığın Kesin Rapor Sürecine Raporu Temel idari ilkeler gerçekleşir: İdari ve planlama bölümü (İPB) tarafından koordine ediliyor.) Raporun taslağının hazırlanması Ocak’ta başlar. Tayin edilen bir komite tarafından hazırlanır- her bölüm/birim temsil edilir. Rapor tek bir kamu görevlisi tarafından hazırlanamaz – performansın doğru ve adil değerlendirilmesi gerekir. Geniş uzmanlık gereklidir. Performansı değerlendirirken en çok bütçenin karşılaştırılması ve o yıl ne olduğu vurgulanır. Taslak İPB’nin lider grubu tarafından ele alınır- tartışma & revizyon Sonra, taslak ve kısa notlar daimi sekreterin liderliğinde yönetim kurulu tarafından ele alınır> bakanlardan oluşan yönetim kurulu 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Analiz: Kesin Rapor için Raporlama SİSB’nın açık bir raporlama süreci vardır ve iyi bir değerlendirme sunar Raporun içeride ele alınması Raporun içeriği iyidir – açık bir şekilde bütçeyle bağlantılıdır İyileştirmek için alan En önemli şey etkililiktir – kısa dönemde kanıtlamak veya değerlendirmek zordur (yılda bir) Neler yaptığımızın veya geçmiş eylemlerimizin etkilerinin listesini yapmalı mıyız? Bir öz-değerlendirmedir – yanlı değerlendirme nasıl önlenir? 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Hükümetin Yıllık Raporu Hükümet, Parlamentoya yıllık rapor sunar. Yıllık Rapor, Başbakanlık Ofisi tarafından hazırlanır. Yıllık rapor, geçen yıl yapılan eylemler ve alınan önlemlere dayanır – yaklaşımı daha geneldir. Parlamentonun kararları Denetim Kurulu bunun bir beyanını hazırlar Kesin raporla birleştirilebilir mi? Farklı raporların amaçları 5.4.2017 Niina Kiviaho

3) Diğer raporlar ve raporlama SİSB’nın sosyal ve sağlık işleri üzerine hazırladığı rapor yasal belgedir Her dört yılda bir yapılır (2010, bir sonraki 2014’te) İçeriği zengin ve uzun, 200-300 sayfa Parlamentoya verilir Raporlama Parlamentoda oturumlar Ulusal denetim ofisi Parlamentoya rapor verir.

Hükümet Programı Hükümetin görev süresi boyunca (4 yıl) bakanlıklar ve kurumlar için en önemli kılavuz Koalisyon Hükümetler geleneği: hem geniş çerçeveler hem de detaylı amaçlar ilgilidir.

Hükümet Programı Sektörel Stratejiler Hükümet Programının stratejik Uygulama Planı Temel projeler ve önlemler Stratejik yasal plan Göstergeler Hükümetin orta vadeli harcama limitleri Hükümetin Yıllık Bütçesi Sectoral Frame and Budget Sektörel Harcama Limitleri ve Bütçe Sektörel Stratejiler Hükümet programının sektörel uygulaması Kurumları yönlendirmek için bir araç Olarak performans yönetimi

HÜKÜMETİN STRATEJİK ÖNCELİKLERİ Yoksulluğun, eşitsizliğin ve sosyal dışlanmanın azaltılması Kamu maliyesinin konsolidasyonu Sürdürebilir ekonomik büyümenin, istihdamın ve rekabet edebilirliğin geliştirilmesi Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı ilkinden sorumlu Hükümet Programının Stratejik Uygulama Planı Hükümet programının taslağını oluşturur ve detaylandırır Temel önlemlerden seçki ve Sorumlulukları ve bitiş sürelerini belirler

Uygulamada Hükümet Programının Stratejik Uygulama Planı Hükümet programı uygulandıktan sonra Proje Yönetimi Ofisi, hükümetin öncelikleriyle bağlantılı temel önlemlerden seçtikleri üzerine bir öneri taslağı hazırlar. Bakanlar öneri konusunda fikir ve değişiklikleri beyan eder. Daimi sekreterler buluşması, tartışması ve PYO’nin taslağının koordinasyonu Hazırlık siyasi süreçleri: siyasi danışmanlar ve hükümet partilerinin başkanları Hükümet Strateji Oturumu Bütçe Çerçevesi Hükümet Programının Stratejik Uygulama Planı Stratejik yasal plan Stratejik araştırma gündemi Göstergeler Hükümetin onayı  Hükümetin temel kararı Hükümet Programının İzlenmesi Hükümetin yıllık stratejik oturumu (Ocak/ Şubat) Yatay tahsisler dahil bütçe hazırlıkları için kılavuz ilkeler Jakaisin tämän kahdelle kalvolle? Numerot

Yıllık planlama ve izleme çizelgesi Harcama limitleri teklifi ve Maliye Bakanlığı Performans Anlaşmaları Eylem Planı Eylem planı TTS bölümü ve kurumları Ek Bütçe Teklifi II Bütçe teklifi >Parlamento Hükümet: Bütçe müzakereleri SİSB ve MB : SİSB’nın bütçe teklifi >Maliye Bakanlığı Kurumların performans beyanları Ek Bütçe Teklifi I Bütçe önerileri ve ilk amaçlar Harcama limitlerinin kararı Mali tablolar müzakereleri Hükümet programının izleme raporu Hükümet yıllık rapor Aralık Kasım Ekim Ocak Şubat Mart Mayıs Ağustos Eylül Haziran Ek Bütçe I Nisan Ek Bütçe II Performans raporu 5.4.2017 Niina Kiviaho

Özet ve analiz: Siyasi ve dış hesap verebilirlik, etkililiği, kaynakları, hesapları ve alınan önlemleri içerir. Prensipte sorumluluk ve raporlama zincirleri açık ve anlaşılır. Tartışma konuları İyi rapor nasıl olur? Ne kadar olursa çok olur? Zamanlama nasıl olmalı – zamanında raporlar mı yoksa daha sonrasında mükemmel raporlar mı? 5.4.2017 Niina Kiviaho