Yönetim Bilişim Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Mustafa Alper Özpınar aozpinar@iticu.edu.tr http://www.ozpinar.org Week 1

"I think there is a world market for maybe five computers." Thomas Watson (1874-1956), Chairman of IBM, 1943

"There is no reason anyone would want a computer in their home." Ken Olson, president, chairman and founder of Digital Equipment Corp., 1977

Organizasyonlarda Anahtar Sistemler Organizasyonların içinde değişik ilgi alanları ve özellikler olduğundan farklı seviyelerde sistemler mevcuttur. İşlevsel Sistemler Bilgi Sistemleri Yönetimsel Sistemler Stratejik Sistemler

Tarihçe mid-1950s Transaction Processing Systems (TPS) İşlem DeğerlendirmeSistemleri 1960s MIS 1970s Ofis Otomasyon Sistemleri DSS (Karar Destek Sistemleri) 1980s DSS Expanded Commercial applications of expert systems Executive Information Systems 2000s Grup Destek sistemleri Yapay Sinir Ağları Hibrid Sistemler

BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN YAPISI VERİ İŞÇİLERİ SİSTEM KULLLANICILAR STRATEJİK SEVİYE ÜST DÜZEY YÖNETİCİ YÖNETİMSEL ORTA DÜZEY YÖNETİCİ İŞLEVSEL SEVİYE OPERATÖRLER BİLGİ SEVİYESİ SATIŞ ÜRETİM FİNANS MUHASEBE İNSAN KAYNK.

İşlevsel Seviye Sistemleri Organizasyon içindeki temel aktivite ve işlemlerin takip edildiği sistemlerdir.Temel amaç rutin soruların cevaplarını verebilmek, işlemlerin takibini yapabilmektir. Örnek olarak satış rakamları, ödemeler, kredi kararları, hammadde akışı, depo stok işlemleridir.

Bilgi Sistemleri Organizasyondaki bilgi ve deneyim çalışanlarının kullandıkları sistemlerdir. Bu sistemlerin amacı yeni ve mevcut teknolojilerin kullanılması, iş akış süreçlerinin kontrol edilmesidir. Bu sistemler günümüz uygulamaları içinde en hızlı yayılan ve genişleyen sistemlerdir.

Yönetimsel Seviye Organizasyon içinde kontrol, karar verme ve orta seviye yöneticilerin kullandıkları sistemlerdir. Bu sistemler genel olarak rutin dışındaki karar verme süreçlerini, daha az organize olmuş standartlaşmamış kararların verilmesinde kullanılırlar. Normal organizasyon verilerinin dışında dış kaynaklı verileri de kullanırlar.

Stratejik Seviye Üst düzey yöneticilerin, standart olmayan uzun dönemli konuların takibini ve stratejik kararları verdikleri sistemlerdir. Temel amaç organizasyonunun ihtiyaçlarına göre orta ve uzun vadeli (5-10 yıl) kararları çevre şartlarını da düşünerek vermektir.

Sistemler Genellikle organizasyonlarda işlevsel, bilgi, yönetimsel ve stratejik sistemlerin hepsi bulunabilir. Organizasyon içine adapte edilmiş bu sistemler fonksiyonel olarak kurumun bürokratik, üretimsel ve matris modellerine göre kurulabilir. reflecting bureaucratic, product and matrix models are also possible.

İşlem DeğerlendirmeSistemleri (TPS) Bu sistemler organizasyon içindeki en ufak iş ile ilgili verilerin takibini yaparlar. Örneğin mağazadaki satışlar gibi Eş-zamanlı işleme sistemleri anlık larak verileri işleyerek çalışırlar.

İşlem Değerlendirme Sistemleri Bu sistemler en temel sistemlerdir, Günlük aktivitelerin takibinde veri toplarlar ve üst sistemlere bu verileri gönderirler. Yüksek sayıda veri taşırlar, örneğin bir uçak bileti rezervasyon sistemi gibi bir çok nokta, havayolu ve rota için bilgiyi saklarlar ve takip ederler.

İşlem DeğerlendirmeSistemleri Satış ve Pazarlama Sistemleri: Bu sistemler genel olarak satışları ve satılşar ile ilgili pazarlama verilerini tutarlar. Hizmet ve ürünlerin hareketlerini, üreticiden tüketiciye olan akışı kontol ederler. Örnek Satış destek : müşterilerin kayıtlarının tutmak telemarket – telefondan satış Satış değerlendirme, faturalandırma, satış rakamlarının analizi POS Satışları Kredi Onaylamaları : müşteriye tanımlanan kredi limitlerinin belirlenmesi

İşlem Değerlendirme Sistemleri İmalat ve Üretim Sistemleri: Bu sistemler imalat ve üretim süreçlerini kontrol ve takibini yaparlar. Örneğin satın alma, tedarik, yükleme, proses kontrol, stok destek, programlama, kalite kontrol ve güvence vb Örn: Üretim numuneleri üzerinde istatistiksel kontrol ve düzeltici önleyici faaliyetler.

İşlem Değerlendirme Sistemleri Finans ve Muhasebe Sistemleri: Organizasyon içinde kaynakların akışını sağlayan sistemlerdir. Günlük kasa defterleri, ödeme dengesi, bütçeleme ile ilgili işlemlerin takibini yaparlar. Bütçeleme : Mizan, ödeme sistemleri, cari hesap takibi gibi işlemler ilk önce bilgi teknolojilerini kullanan sistemlerdir.

İşlem Değerlendirme Sistemleri İnsan Kaynakları: Kariyer planlama, değerlendir , performans değerlendirme ve takip sistemleri Örnek : Personel kayıtlarının takibi, başvuruların takibi, değerlendirmesi, hizmet içi eğitim

Ofis Otomasyon Sistemler (OOS) OOS sistemleri kelime işlemci, tablolama, dosya yönetimi, randevu ve organizasyon takibi, haberleşme ve iletişim için kullanılmaktadır.Kişisel uygulamaların ağırlığı fazla olan sistemlerdir. Lotus Notes, Outlook, Word, Excel, Powerpoint

Ofis Otomasyon Sistemleri(OOS) Veri işleyen çalışanların ihtiyaçlarına yönelik tasarlanmıştır. Veri işleyen çalışanlar verileri üretmekten çok değerlerlendirme yapmaktadır.

Ofis Otomasyon Sistemleri(OOS OOS Alt Sistemleri: İletişim Sistemleri : Videokonferans, e-mail, fax ve gibi sistemlerdir. Grup Sistemleri : Takımların uyum içinde çalışabilmesi veri transferi yapabilmesi, paylaşması ve organizasyon için tasarlanmıştır.

Bilgi Yönetim Sistemleri (KWS) Bilgi ve deneyim sistemleri. Genellikle profesyonellerce ( mühendis, bilim adamı, hukukçular ) kullanılan sistemlerdir. Yeni bilgi ve deneyim üretimi ve bunların organizasyon tarafından özümsenmesine yardımcı olan sistemlerdir.

Bilgi Yönetim Sistemleri (KWS Genellikle teknik ekip tarafından kullanılırlar. Modelleme fonksiyonlarını grafiksel tasarımlara dönüştürmek için kullanılırlar. Örneğin CAD/CAM programları

Yönetim Bilgi Sistemleri (MIS) MIS provide managers with reports and, in some cases, on-line access to the organisations current performance and historical records Typically these systems focus entirely on internal events, providing the information for short-term planning and decision making. MIS summarise and report on the basic operations of the organisation, dependent on the underlying TPS for their data.

Yönetim Bilgi Sistemleri (MIS) İşlem değerlendirme sistemlerinin verilerini gruplayıp analiz ederek karar verme sürecine yönelik özet raporlar oluştururlar.

TPS DATA FOR MIS APPLICATIONS MIS FILES SALES DATA UNIT PRODUCT COST PRODUCT CHANGE DATA EXPENSE DATA REPORTS MANAGERS TPS Order Processing System Materials Resource Planning System General Ledger ORDER FILE PRODUCTION MASTER FILE ACCOUNTING FILES

Decision Support Systems Repetitive Linear Logic Regular Reports No support of decisions Specialised heuristics System makes decision itself No regular reports TPS OAS MIS ESS/EIS DSS KWS ES

Karar Destek Sistemleri (DSS) MIS yönetimin seviyesinin ihtiyaç duyduğu bilgileri sağlar. Yöneticilerin karar vermek için ihtiyaç duydukları yarı-yapısal, eşsiz veya sürekli değişen kolayca modellenemeyen verilerdir. Alt sistemlerden veri aldıkları gibi dış kaynaklardan da veri alabilirler. Ne-nasıl-eğer senaryolarını değerlendirebilir, interaktif olarak simülasyonlar yapabilirler.

Karar Destek Sistemleri (DSS) Ayrıca içinde analiz ve değerlendirme araçlarını bulundurabilirler. Analitik çalışma imkanı sağlarlar. Esnek , adapte edilebilir ve özet veri kullanırlar. Genellikle 3-5 yıllık kararlar için kullanılırlar. Kararın değişik etkilerini incelerler Daha iyi alternatifler üretirler Duruma çok çabuk adapte olurlar Karmaşık problemleri çözerler Beyin fırtınası için kullanılabilirler Yeniliklere açık tünel ve kapalı bakış sorununu elimine ederler

Decision-Support Systems (DSS) Decision Maker Components of a DSS MMS Management Support Systems DSS User Interface DBMS Database Management Systems MBMS Model Base Management Services Mail, News, Discussion Groups Corporate Databases Models and Aids

Decision-Support Systems (DSS)

Voyage-estimating Decision Support System

Stratejik Seviye-Executive Support/Information Systems (ESS/EIS) Organizasyondaki stratejik seviyeye hizmet verirler. Bu sistemler yapısal olmayan sorunların çözümüne yöneliktirler. Özel problemlerden çok değişken girdili problemlerin çözümünde kullanılırlar. Kritik verileri inceler ve CEO’lar için karar sürecinde yardımcı olurlar. Son derece görsel ve kolay anlaşılır raporlar üretirler

Relations ESS TPS KWS OAS DSS MIS

"There are two ways of constructing a software design; one way is to make it so simple that there are obviously no deficiencies, and the other way is to make it so complicated that there are no obvious deficiencies. The first method is far more difficult." - C. A. R. Hoare