İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ İŞ KAZALARI ÇALIŞAN SAĞLIĞI HİZMETLERİ ŞUBESİ

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi SUNUM İÇERİĞİ İş kazası tanımları Dünyada ve ülkemizde iş kazası istatistikleri İş kazası oluşumunda rol oynayan faktörler İş kazalarından korunma İş kazalarında sorumluluklar Bu derste iş kazası tanımlarını, ülkemizde ve dünyada iş kazası oranlarını, iş kazalarına sebep olan faktörleri, iş kazalarından korunma ve iş kazalarında işletme açısından yapılması gereken işlemleri gözden geçireceğiz İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi İŞ KAZASI TANIMI Belirli bir zarara yada yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve önceden planlanmamış bir olaydır. (Uluslararası Çalışma Örgütü ILO) Uluslar arası çalışma örgütü, iş kazasını; belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan beklenmeyen, önceden planlanmamış bir olay olarak tanımlıyor. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi İŞ KAZASI TANIMI Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır. (Dünya Sağlık Örgütü WHO) Dünya Sağlık Örğütü ise, önceden planlanmamışk, kişisel yaralanmalara, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay olarak tanımlıyor İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi İŞ KAZASI TANIMI (5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasasının 13 ncü maddesine göre ), • Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, • İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında, 5510 sayılı Sosyal sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununa göre bir olaya İş kazası demek için; sigortalının işyerinde bulunduğu anda, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında (örn. İşletmeye ait elektrik faturasını yatırmak için bankaya Tedaş’a giderken), İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi İŞ KAZASI TANIMI • Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, • Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda • Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında. “İş kazası; yukarıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça özüre uğratan olaydır.” İşverene sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda (örn. SGK’ ya işyeri evraklarını teslim etmek için gitmek), Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, (eve giderken düşmesi) sigortalıların işverence sağlanan servisle işin yapıldığı yere geliş gidişi esnasında (trafik kazası) oluşan, sigortalıyı hemen yada sonradan bedence veya ruhça özüre uğratan olay olarak tanımlamaktadır. Bu 5 maddeden herhangi birisinin varlıgı da iş kazası olarak tanımlanmaktadır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi DÜNYADA İŞ KAZALARI 1 YIL’DA 120 MİLYON İŞ KAZASI 210 000 ÖLÜM Dünya çalışma örğütü verilerine göre yılda 270 milyon kaza ve ve bu kazalar sonucu 2 milyon ölüm gerçekleşmektedir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

TÜRKİYE’DE İŞ KAZALARI 2011 yılı iş kazası sayısı 69 227 2011 yılı iş kazasında ölen kişi sayısı 1 563 (SGK) Ülkemizde bildirim yetersizliğine rağmen SGK 2010 yılı verilerine bakıldığında 69.000 iş kazasında 1563 kişi hayatını kaybetmiştir. 2000 ne yakın kişi iş kazaları nedeniyle sakat kalmıştır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

TÜRKİYE’DE İŞ KAZALARI Her 8 dakikada bir iş kazası. Her gün 4 kişi iş kazası nedeniyle ölüm. 5 kişi, iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir. Ülkemiz Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre iş kazalarının çokluğu bakımından Avrupa'da birinci sıradadır. Ülkemizde her 8 dakikada bir iş kazası olmakta, her gün 4 kişi sadece bu iş kazaları nedeniyle hayatlarını kaybetmektedirler. Ülkemiz iş kazalarında avrupa da birinci sıradadır. Ülkemizde bir yılda meydana gelen iş kazalarının sebep olduğu ortalama 1400 civarındaki ölüm vakalarının dışında milyarlarca dolarla ifade edilebilen bir maddi boyutu da vardır İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi Ülkemizde son 15 yılın iş kaza sayıları dağılımına baktığımızda son yıllarda azalma görülmekle birlikte , özellikle 2011 yılında önceki 2 yıla göre artış görülmektedir. (SGK) İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi Son 3 yılda iş kazaları nedeniyle ölümler artmış durumda. (SGK) İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINA NEDEN OLAN FAKTÖRLER Çevresel Faktörler Eğitim Yetersizliği İnsana Bağlı Faktörler Yapılan çalışmalar, iş kazalarında İnsana bağlı faktörlerin %80, Çevresel faktörlerinde %20 etkili olduğunu ortaya koymuş İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi KİŞİSEL NEDENLER Kişisel özelliklerin risk almaya eğilimli olma ve beklenmeyen tutumlar içerisine girme gibi belirli bazı davranış eğilimlerine neden olduğu belirtilmektedir. Bu davranış eğilimleri güvensiz davranışlarla sonuçlanabilir. (Örneğin, dikkatsizlik ve prosedürleri takip etmede başarısız olma gibi.) risk almaya eğilimli olma dikkatsizlik, prosedurleri takip etmede başarısızlık gibi kişisel nedenler iş kazalarına neden olmaktadır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi KİŞİSEL NEDENLER Kaza yapma olasılığı yüksek olma (sakarlık gibi), Yeteneklerin geçici olarak zarar görmesi, örneğin, yorgunluk, uykusuzluk, alkol, tütün, sakinleştirici analjezikler ilaçların kullanılması ile reaksiyon yeteneğinin zayıflaması, tepki hızının uzaması gibi Yeteneklerin kronik beden hastalıkları nedeniyle sürekli zarar görmesi; ileri derecede görme, işitme yetersizlikleri, renk körlüğü, nöromotor sistem lezyonları vb. Alkol, uyuşturucu kullanımı, sakinleştirici ilaçlar, ağrı kesiciler, sakarlık, yorgunluk, uykusuzluk gibi sebepler iş kazalarına zemin hazırlayabilir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İNSANA AİT DİĞER NEDENLER İş tatminsizliği Güvensizlik Uyumsuzluk Monotomi İşi yapmada usta olmamak Psikomotor koordinasyon yeteneği Hatalı yargı-ön yargı Aşırı sevinç, keder, gerginlik, sıkıntı gibi duygular içinde olmak Tüm Bunların dışında iş tatminsizliği, işi yapmada usta olmamak, aşırı sevinç, gerginlik gibi duygular içinde olmakta iş kazalarına neden olan insana ait faktörlerdir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi ÇEVRESEL FAKTÖRLER Makinelerin periyodik bakımlarının yapılmaması, kapasitelerinin zorlanması Aletlerdeki aksaklıklar, malzeme ve iş yerindeki hatalar Kişisel korunma araçlarının kullanılmaması Makinelerin hatalı yerleşimi Fizik faktörler: gürültü, ısı ışık, radyasyon vb. Biyolojik faktörler: mikroorganizmalar Kimyasal faktörler: tahriş edici ve boğucu gazlar, anestezik ve narkotik maddeler, sistemik zehirlenmeler İşçi işveren ilişkileri, ücret sistemleri İş kazalarının %20 nedenin de çevresel faktörler olduğunu söylemiştik. Makinelerin periyodik bakımlarının yapılmaması, kapasitelerinin zorlanması, kişisel korunma araçlarının kullanılmaması, gürültü, ısı, ışık vb fiziki faktörler, kimyasal faktörler, işçi- işveren ilişkileri ve ücret sistemleri iş kazalarına neden olan çevresel etkenlerdir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi ÇEVRESEL FAKTÖRLER Vardiya sistemleri Çalışma saatleri Aşırı iş yükü, Eğitim yetersizliği, Yanlış depolama, Ergonomik olmayan koşullar, Elektrik kaçağı vb Güvenli olmayan yükleme ve boşaltma, Vardiya sistemleri, çalışma saatleri, aşırı iş yükü, eğitim yetersizliği, ergonomik olmayan koşullar,güvenli olmayan yükleme boşaltma vb. Örnekler sorunuz. Tartışınız. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi YARGITAY KARARLARI - İŞVEREN, İŞÇİNİN GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ OLANI YAPMAK, KOŞULLARI SAĞLAMAK VE ARAÇLARI NOKSANSIZ BULUNDURMAK, İŞÇİ DE BU KONUDAKİ USUL VE KOŞULLARA UYMAKLA YÜKÜMLÜDÜR. İş kazaları konusunda birkaç yargıtay kararını sizlerle paylaşmak istiyorum. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi YARGITAY KARARLARI İş yerinde bir işçinin diğerini şahsi sebepler ile yaralaması iş kazası değildir ve dava iş Mahkemesinde görülmez. Y.9.H.D.;25.01.1973,E.22383,K.547 Sigortalının işyerinde tetanos mikrobu alması sonucu ölümü olayı iş kazasıdır. Y.10.H.D.;04.06.1974,E.3244,K.3890 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDAN KORUNMA Kazaya karşı alınacak en etkin yöntem, kaza yapabilecek nedeni önceden bulup ortadan kaldırmaktır. Kazalara karşı alınacak en etkili yöntem nedeni ortadan kaldırmaktır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ BİLGİ (Kişi Önce Bilgi Edinir) SAVUNMA UYGULAMA İSTEK ( Bu Yeni Davranışın Yararına İnanır) ONAY (Öğrendiği Bilgileri Onaylar) İş kazalarının önlenmesinde eğitim önemli bir unsur. Davranış değişikliği oluşabilmesi için bir sürece ihtiyaç var. Kişi önce bilgi edinir. Sonra öğrendiği bilgileri onaylar ve yaşamında kullanır. Tecrübe edindikçe bu yeni davranışın yararına inanır ve uygular. Diğer bireylerinde uygulaması için konunun savunuculuğunu yapar. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDAN KORUNMA Makinelerle ilgili teknik önlemler Çevresel önlemler Organizasyonla ilgili önlemler İnsana bağlı önlemler Eğitim 1.Eğitim sadece işçilere değil tüm çalışanlara verilmelidir. 2.Makinelerin periyodik bakım ve kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır 3.İşyerlerinin aydınlatılması, temizliği, tanzimi, yerlerin ıslaklığı, sıcak, nem vs. gibi çevresel faktörler kaza sebebi olabilirler. Bu nedenle her işyeri sürekli değerlendirilerek optimal şartların sağlanmasına çalışılmalıdır. 4. Kazaların oluşumunda işin organizasyonunun büyük rolü vardır. Örneğin bir işyerinde yorgunluğa neden olan veya yorgunluk yapabileceği anlaşılan bir organizasyon değiştirilmeli, çalışma koşullarını ergonomik olarak inceleyerek, kazaların önüne geçilmelidir. 5.Kazaların meydana gelmesinde insan faktörü en önemli olanıdır. Her insanın bilgi, yetenek, fiziksel ve ruhsal yapısı farklıdır. İş ile işçi arasında karşılıklı uyumu sağlayacak metodları kullanarak iş kazaları önlenebilir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi Ülkemizde koruyucu malzeme kullanım oranı çok azdır. Sizce neden? İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDA YAPILACAK İDARİ İŞLEMLER 1. Kazaya uğrayan sigortalıya kurum sağlık tesislerince işe el konuluncaya kadar (sağlık tesislerine işyeri vizite kâğıdı ile ulaştırılıncaya kadar) sağlık durumunun gerektirdiği sağlık yardımlarının (İşyeri doktoru işyerinde ise işyeri doktorunca, sağlık memuru varsa o an için yapılabilecek ilk müdahale) yapılır. 2. Görgü şahitlerinin ifadesi alınarak işverence 3 nüsha halinde olay ayrıntılı bir şekilde tutanağa geçirilir. Kazayı gören şahitlerin (2kişi) ifadeleri de tutanağa geçirilir. Tutanak işveren veya vekilince düzenlenir ve görgü şahitlerince de imzalanır. İş Güvenliği  Uzmanı olan Mühendisçe imzalanır. İş Kazalarında işverence yapılması gereken işlemler vardır. 1- Öncelikle gerekli sağlık yardımları hekim yada sağlık memuru tarafından yapılır. Yoksa sağlık ekipleri gelinceye kadar ilk yardım yapılır. 2- İşverence veya vekilince 3 nüsha halinde olayın oluş şekli tutanak altına alınır. Kazayı gören 2 kişinin ifadeleri de tutanağa geçirilir. İmzaları alınır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDA YAPILACAK İDARİ İŞLEMLER 3. Kazanın meydana geldiği yer zabıtasına (Jandarma veya Emniyet Birimleri) derhal telefon ile bildirilir. 4. Sosyal Güvenlik Kurumu ilgili Sigorta Müdürlüğüne kaza anından itibaren en geç 3 İş günü içinde yazılı bildirimde bulunulur. • Ön Yazı , • İş Kazası tutanağı, • SGK İş Kazası bildirim formu • Vizite kağıdı (Cumartesi günleri İş Günü sayılmaktadır.) 3-Kazanın meydana geldiği yerdeki jandarma yada emniyet birimlerine telefonla bildirim yapılır. 4- SGK ilgili sigorta müdürlüğüne kaza anından itibaren 3 iş günü içinde yazılı bildirimde bulunulur. (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4/a  bendine) İş kazasını iki iş günü içinde ilgili ÇSGB bölge müdürlüğüne bildirmeyen işveren, 904,00 TL  para cezası ödemek zorunda kalacaktır.  (4857/105 Md.) İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDA YAPILACAK İDARİ İŞLEMLER 5. Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili Bölge Müdürlüğüne kaza anından itibaren en geç 2 iş günü içinde yazılı bildirimde bulunulur. •Ön yazı, •İş Kazası Tutanağı •İş Kazası Bildirim Formu 6. İş kazası Cumhuriyet Başsavcılığına intikal etmiş ise Başsavcılıkça istenilen belgeler bir dosya halinde bu makama gönderilir. 5-Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına kaza anından itibaren 2 iş günü içinde yazılı bildirimde bulunulur. (4857 sayılı İş Kanunu gereğince) 6-Cumhuriyet başsavcılığına istenilen belgelerin gönderilmesi İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDA YAPILACAK İDARİ İŞLEMLER 7. ÇSGB İş Müfettişleri ve SGK  Müfettişlerince soruşturmanın yapılacağı düşünülerek; •İşçinin fiilen işe başlamadan kendisinden alınan veya işyeri doktorunca tanzim edilen doktor raporu (işçi ağır ve tehlikeli işe giriyorsa, akciğer grafisi ve kan grubu tespit edilmiş “Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışabilir” raporu) •İşe giriş bildirgesi, İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDA YAPILACAK İDARİ İŞLEMLER • İş Güvenliği Uzmanı Mühendis tarafından imzalanmış  İş Güvenliği Eğitimi tutanağı ve belgesi, • Kişisel Koruyucu donanım verildiğine dair tutanak, • Son 4 aylık ücret hesap pusulası fotokopileri, • İş kazası anında işverence tutulmuş bulunan tutanağın bir nüshası ayrı bir dosyada dosyalanır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İŞ KAZALARINDA YAPILACAK İDARİ İŞLEMLER 8. İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Kurulu Toplantısı 07.04.2004 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 25426 (İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik) Madde 7 — İş sağlığı ve güvenliği kurullarının görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir; d) İşyerinde meydana gelen her iş kazası ve tehlikeli vaka veya meslek hastalığında yahut iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir tehlike halinde gerekli araştırma ve incelemeyi yapmak, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek, İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi teşekkürler