İMGENİN YENİDEN-ÜRETİMİ İmge üretim tarihinin aşamaları: 1. Perspektif öncesi (1425’e kadar) antik sanat. 2. Perspektif Çağı (Onbeşinci yüzyıl ortalarından onsekizinci yüzyıla kadar): Rönasans, Barok, Rokoko ve Romantik dönemler. Bilimsel Devrim ve Aydınlanma. ---------------------------------------------- 3. Modern Dönem: Sanayi Devrimi ve mekanizasyonun gelişimiyle birlikte birlikte meydana gelen teknik gelişmeler. 1830’larda fotoğrafın bulunuşuyla yeniden-üretim (çoğaltım) ve kitle iletişiminin olanaklı duruma gelmesi. 4. Postmodern dönem (1960’lardan günümüze): elektronik teknoloji, bilgisayar aracılığıyla ve sayısal-yoldan imge üretimi, ve sanal mekan çağı.

Modernizm: - İmgenin yeniden üretimi alanında yeni olanakların doğuşu - Kitle iletişiminin gelişimi Toplumda imgelerin rolünde köklü değişim: fotoğraf, sinema ve televizyon imgelerinin sınırsız biçimde çoğaltılabilmesi.

“Mekanik Yoldan Yeniden Üretilebildiği Çağda Walter Benjamin “Mekanik Yoldan Yeniden Üretilebildiği Çağda Sanat Yapıtı”

İmgelerin mekanik yoldan yeniden üretilebildiği dönemler öncesinde sanat yapıtı biricik ve özgün sayılıyordu. Anlamı, içinde bulunduğu mekana (çoğunlukla kilise ya da saray) bağımlı olarak belirleniyordu. “Aslında sanat yapıtı, her zaman yeniden-üretilebilir olagelmiştir. İnsanların yapmış oldukları, her zaman yine insanlarca yeniden yapılabilmiştir (…) Buna karşılık sanat yapıtının teknik aracılığıyla (mekanik yoldan) yeniden-üretilmesi yeni bir olgudur.” Mekanik-olmayan yeniden-üretim yöntemleri: Eski Yunan: döküm (bronz yontular) ve sikke basma 15 ve 16. yüzyıllar: tahtabaskı, yazının yeniden-üretimi (baskı), litografi (taşbaskı)

Fotoğraf: Varolan sanat yapıtlarının çoğaltımını olanaklı duruma getirerek, imgenin konumunu değiştirdi. “En etkin düzeydeki yeniden-üretimde bile eksik olan bir yan vardır: sanat yapıtının şimdi ve burada’lığı - başka deyişle, bulunduğu yerde biriciklik niteliğini taşıyan varlığı” Authenticity (sahicilik, otantiklik): “ Özgün yapıtın şimdi ve burada’lığı, o yapıtın sahiciliği (otantikliği) kavramını oluşturur” Benjamin, yeniden-üretilmiş bir imgenin özgün örneğinin, kopyasına oranla daha otantik olarak değerlendirildiğini belirtir. Otantiklik yeniden-üretilmez. Otantik: sahici, güvenilir, sahte ya da kopya olmayan. Bir nesnenin otantikliği, “maddi varlığına” ve “tarihsel tanıklığına” dayanır. Yeniden-üretim tarihsel tanıklık öğesini sarsıntıya uğratır, nesnenin otoritesini yok eder.

Aura (özel atmosfer): İmgenin özel atmosferi, onun biriciklik niteliği taşıyan zaman ve mekandaki varlığı. “Sanat yapıtının teknik yoldan yeniden-üretilebildiği çağda gücünü yitiren, yapıtın özel atmosferi (aura) olmaktadır (…) Yeniden-üretim tekniği, yeniden üretilmiş olanı geleneğin alanından koparıp almaktadır. Bu yeniden-üretilmişi çoğaltarak, onun bir defaya özgü varlığının yerine, yine onun bu kez kitlesel varlığını geçirmektedir. Ve yeniden-üretilmiş olanın, alımlayıcıya bulunduğu konumda seslenmesine izin vermekle, üretilmiş olanı güncelleştirmektedir.” Benjamin’e göre bir imgenin “özel atmosferi”, onu “otantik” (sahici) kılan şeydir. Doğal nesnelere ilişkin aura: ne denli yakınımızda bulunursa bulunsun duyulan uzaklık duygusu.

“Sanat yapıtının biricikliği ile, geleneğin bağlamı içersinde yerleşikliği arasında özdeşlik bulunmaktadır (…) Sanat yapıtının geleneğin bağlamına en eski yerleşme ortamı, kült ortamıdır. Bilindiği gibi, en eski sanat yapıtları önce büyüsel, sonra da dinsel nitelikli kutsal törenlerin hizmetinde kullanılmak üzere oluşturulmuştur. Burada belirleyici olan nokta, sanat yapıtının özel bir atmosfer (aura) taşıyan varoluşu ile törensel işlevi arasındaki bağıntının hiçbir zaman bütünüyle kopmamasıdır. Başka deyişle, ‘otantik’ sanat yapıtının biriciklik değeri, temelini, özgün ve ilk kullanım değerine de kaynaklık etmiş olan kutsal törende bulur (…) Sanat yapıtının teknik yoldan yeniden-üretilebilirliği dünya tarihinde ilk kez olarak yapıtı kutsal törenlerin asalağı olmaktan özgür kılmaktadır.” Alımlama: Sanat Yapıtı - Kült değeri: yapıtın görülmesi değil, varlığı önemli. Büyü işlevi. - Sergileme değeri: sanatsal işlev. “Fotoğraf alanında sergileme değeri, kült değerini bütünüyle geri plana itmeye koyulmuştur. Ancak kült değeri geri çekilirken belli bir direnişte de bulunmaktadır.” Eski fotoğraflar

Postmodern Çağda Yeniden-Üretim: Sanat yapıtının çeşitli araçlarla çoğaltımı: Özgün örnek, kopyaya oranla, hem maddi hemde manevi anlamda daha değerli. Ancak bu değer, onun “biriciklik” özelliğinden değil, pek çok kopyanın özgün örneği olmasından kaynaklanıyor. Daha önce tek bir yerde bulunan imge artık çok farklı bağlamlarda bulunabiliyor: kitap, reklam, internet vd. Bilgisayar ve dijital medyanın görsel kültüre etkisi.

Mona Lisa (Leonardo, 1503)

Dijital Mona Lisa: 1965’de bilgisayar aracılığıyla dijital yoldan yeniden üretildi. Bu “dijital başyapıt”ın kopyaları internette satılıyor (bkz. www.digitalmonalisa.com)

L.H.O.O.Q. (M. Duchamp, 1919) Young Mona Lisa (Botero) Two Golden Mona’s (Andy Warhol)

Bkz. www. monalisamania. com/artmain. htm Mona knitting (Unknown) Bkz. www.monalisamania.com/artmain.htm Mona knitting (Unknown) Manhattan Mona Lisa (Ashkar)

Monica Lewinsky, New Yorker, 8 Şubat, 1999

Yeniden-Üretilen İmge ve Siyaset “Sanatsal üretimde otantiklik ölçütünün iflasıyla (yeniden-üretimle) birlikte, sanatın toplumsal işlevi de bir bütün olarak köklü bir değişim geçirmiştir. Sanatın kutsal törenden temellenmesinin yerini bir başka uygulama, yani sanatın politika temeline oturtulması almıştır.” John Heartfield, Adolf as Superman: “He Swallows Gold and Spits Out Tin-Plate” (1932)

İmgelerin çoğaltımı ve internet aracılığıyla dolaşımı

Görsel Teknolojiler ve Görüngübilim: Görüngübilim (fenomenoloji): Bilgi ve doğruya ancak öznel deneyim yoluyla ulaşılabileceğini savlayan görüş. Görsel iletişim araçlarının görüngübilimi: her aracın kendine özgü ayırtedici nitelikleri, ve bu niteliklerin sözkonusu aracın ürettiği imgeyi alımlamamıza etkisi. Fotoğraf, sinema, televizyon, bilgisayar imgeleri

Dijital İmge Dijital imgede, kopya ve orijinal arasında farklılık düşüncesine yer yoktur. Dijital imgenin değeri, bilgi kaynağı olmasından, kolay ulaşılmasından, üzerinde oynanmasından, bilgisayarda saklanmasından yada download edilebilir olmasında gelmektedir. Dijital imgeyle birlikte fotoğrafik gerçeklik kavramı da sorgulanmaya başlamıştır.

Robert Capa, Near Cerro Mriano (Cordoba frobt), 5.9.1936