HÜSEYİN TANER GÖKMEN ECİR UĞUR KÜÇÜKSİLLE 25.01.2013 VERİ MERKEZİ TASARIMI HÜSEYİN TANER GÖKMEN ECİR UĞUR KÜÇÜKSİLLE 25.01.2013

VERİ MERKEZİ NEDİR? Bilgisayar sistemleri, telekomünikasyon ve veri ambarı sistemleri gibi ek sistemleri barındıran bir tesistir. Sunucu odası veya sistem odası olarak da adlandırılırlar. Veri merkezleri; kritik bilgi işleme kaynaklarının kontrol altında tutulan bir ortamda yönetmeyi sağlar.

VERİ MERKEZİ

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI Telecommunucations Industry Association(TIA), American National Standards Institute(ANSI) tarafından akredite edilmiş bir kuruluştur. 2005 yılında yayınladığı TIA-942 Telecommunications Infrastructure Standard for Data Centers, veri merkezlerini gelişmişliklerine göre sınıflandırmıştır. Bu standartlar 2008 ve 2010 yıllarında güncellenmiştir. Bu standartta sunulan bilgilerin herhangi bir boyuttaki bir veri merkezine uygulanabilir olması amaçlanmıştır.

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI Uptime Institute, telif hakkını elinde bulundurduğu dört seviyeli kendine ait kredilendirme programına sahiptir. Uptime Institute tarafından belirlenen standartlar dünya genelinde kabul görmektedir. Şirketlerin prestijleri ve iş anlaşmaları açısından önem arz etmektedir.

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI Tier 1 Seviyesi:  Küçük işletmelere hizmet veren veri merkezleridir. Bilgisayar sistemleri, elektrik, mekanik tesisat yedeksizdir. Genel olarak 10 dakikadan daha fazla bir enerji kesintisine bir önlemi yoktur. Tahmini %99,676 kullanılabilirlik sunmaktadır.

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI Tier 2 Seviyesi:  Enerji ve soğutma sistemlerinde kısmen yedeklik içerir. Jeneratör kullanarak 24 saat lik bir enerji kesintisine dayanabilmektedir. Tahmini %99,741 kullanılabilirlik sunmaktadır.

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI Tier 3 Seviyesi:  Yedek elektrik şebekesi içerir. Yedek enerji ve soğutma sistemleri içerir. Yedek hizmet sağlayıcıları içerir. 72 saatlik bir kesintiye karşı dayanabilir. Tahmini %99,982 kullanılabilirlik sunmaktadır. Türkiye’de Türk Telekom’un veri merkezi bu standartlara uygun olarak tasarlanmıştır. Tier 3 Sertifikasına sahiptir.

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI Tier 4 seviyesi:  Bütün Tier 3 kriterleri sağlanır. Ek olarak 96 saatlik kesintiye dayanabilir. 7/24 çalışan bir personel ekibi mevcuttur. Yer seçiminde çok sıkı davranılır, yüksek güvenlik önlemleri alınmıştır.

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI

VERİ MERKEZİ TASARIM STANDARTLARI %99,982 ile %99,995 arasındaki fark %0,013 sembolik gibi gözükse de uygulamaya göre önem arz etmektedir. Bir yıllık yani 525.600 dakikalık bir süreyi dikkate alırsak, Tier 3 seviye 94,608 dakika kullanım dışı olurken, Tier 4 seviye 26,28 dakika kullanım dışı olacaktır. Böylece Tier 4 seviye Tier3’den 68,328 dakika daha fazla serviste olacaktır. 1 saatlik bir süre servis dışı kalmak, örneğin bir banka için büyük finansal kayıplara sebep olabilir. Uğrayacağı güven kaybı Tier 4 seviye kullanmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır.

VERİ MERKEZİNİN YAPI STANDARTLARI Felaket Bölgesi olup olmamasına göre veri merkezinin konumlanması planlanmaktadır. Sel riski olan yerlerde yüksek katlarda planlanmalıdır. Tavandan gelebilecek sıvı riskine karşı tavan yalıtımı yapılmalıdır. Deprem riski olan yerlerde güçlendirilmiş bir yapı ve daha az riskli bölgeler tercih edilmelidir. Yangın riskine karşı altyapı oluşturulmalıdır. Kapılar hava geçirmez ve yanmaz olmalıdır. Kontrolsüz girişlere karşı duvarlar yapılırken çelik hasır ile güçlendirilmelidir.

VERİ MERKEZİNİN ENERJİ KULLANIMI Enerji kullanımı Bilişim Teknolojileri operasyonlarının önemli bir maliyet kalemidir. Bazı durumlarda Bilişim Teknolojileri donanım maliyetlerini aştığı görülmektedir. Dünya genelinde sistem odalarındaki güç ihtiyacı 2003-2006 yılları arasında ikiye katlanmıştır.

VERİ MERKEZİNİN ENERJİ KULLANIMI Sunucu başına veri merkezi enerji kullanımı: Sunucuların kendileri tarafından kullanılan enerjiyi içerir. Ayrıca ağ oluşturma, depolama, güç donanımı, soğutma donanımı, aydınlatmalar ve yardımcı cihazlar tarafından kullanılan enerjiyi de içerir.

VERİ MERKEZİNİN ENERJİ KULLANIMI

VERİ MERKEZİNİN SOĞUTULMASI Veri merkezinde bulunan cihazların büyük bir bölümü çabuk ve yüksek ısı üretmektedir. Elektronik cihazların tamamı fazla ısıda performans kaybı ve daha sonra arıza yaşamaktadır. Dolayısı ile soğutma sistemleri, devamlılığının sağlanması konusunda en önemli ünitedir. Devamlılığın öneminden dolayı klimaların yedekliliği de son derece önemlidir.

VERİ MERKEZİNİN SOĞUTULMASI Soğutmada en öncelikli yapılması gereken kabinlerin yerleşimlerinin düzenlenmesidir. Bu çözümde dikkat edilmesi gereken sıcak ve soğuk hava koridorları oluşturmaktır. Kabin ve klima yerleşimlerinde cihazların soğuk havayı çektiği ve sıcak havayı boşalttığı alanlar bir koridor gibi oluşturulmalıdır. Sıcak hava öz kütleden dolayı yükseleceği için klimaların bu havayı çekebilecek konumda olmalıdır. Soğuk hava ise yükseltilmiş zeminin altından kabin önlerindeki menfezlerden cihazlara ulaşmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN SOĞUTULMASI

VERİ MERKEZİNİN SOĞUTULMASI

VERİ MERKEZİNİN SOĞUTULMASI Data ve elektrik kablolama düzeneği yükseltilmiş zeminin içinden yapılması düşünülebilir. Bunların kabin sıralarına dağıtımlarında data ve iletişim kablolarının sıcak hava koridoru altına yapılacak kanallarla olmalıdır. Elektrik kablolarının da soğuk hava koridoru altına yapılacak kanallarla olacak şekilde planlama yapılmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN SOĞUTULMASI

VERİ MERKEZİNİN GÜVENLİĞİ Veri merkezinin güvenliği kuruluş amaçlarından biridir. Yetkisiz personelin merkeze girişi engellenmelidir. Dışarıdan gelen bir yetkilinin, yetkili personelin gözetimi olmadan çalışma yapması hata oranını arttırır ve bilgi güvenliğini sekteye uğratır. Giriş-çıkışların kontrol altında olması ve kaydedilmesi gerekli durumlarda geri dönüşler için önemlidir.

VERİ MERKEZİNİN GÜVENLİĞİ Giriş-çıkış yetkilendirmeleri ve kontrolü için farklı sistemler görülmektedir. Günümüzde bunun için en sık kullanılan yöntemler kart okuyuculu cihazlar ve parmak izi okuyuculu cihazlar ile oluşturulan giriş kontrol sistemleridir. Retina okuyucu cihazların kullanımına da rastlanmaktadır.

VERİ MERKEZİNİN İZLENMESİ Veri merkezi 7/24 kameralarla kayıt altına alınıp izlenmelidir. Oluşabilecek istenmeyen bir durumda; 7/24 izleme yapan personeller öneme göre sorumlu personelle irtibata geçmeli ya da kendisi veri merkezine müdahale edebilecek yakınlıkta olmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN İZLENMESİ Klimalardan sızan su sızıntıları, sıcaklık, yangın, voltaj değişimleri ve içerde bulunan havanın kalitesi gibi verilerin izlenmesi gerekmektedir. Anlık bilgilendiren sistemler tarafından takip edilmelidir. Bu bilgilendirmeler mail veya sms yoluyla sorumlu kişiye iletilebilir.

VERİ MERKEZİNİN İZLENMESİ

VERİ MERKEZİNİN ZEMİN DÖŞEMESİ Zemin Döşemesi kablo kanallarına ve soğuk hava akışına imkân verecek şekilde uygun bir yükseklikte yapılmalıdır. Asgari 50 cm uygundur. Kullanılacak döşeme malzemeleri kabinlerdeki tam dolu olma durumu göz önünde tutularak 1000 kg kadar basınca dayanabilecek sağlamlıkta seçilmelidir. Günümüz kabinlerinin 1500 kg kadar yük taşıma kapasitelerine sahip olabildikleri göz önünde bulundurulmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN ZEMİN DÖŞEMESİ Yükseltilmiş zeminde amaç kabin önlerine açılmış menfezlere klimadan çıkan soğuk havayı en sağlıklı şekilde ulaştırmak ve kablo çekimine elverişli olmasıdır. Zemin altında yangın sensörleri bulundurulmalıdır. Veri merkezi içinde kablo kemirebilecek haşerenin girmesine sebep verecek çatlak ve delik olmamasına dikkat edilmelidir. Taban epoksi ile kaplanmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN ZEMİN DÖŞEMESİ

VERİ MERKEZİNİN KABLO KANALLARI Kablo çekiminde kanallar kullanılmaktadır. Kanallar UTP, fiber ve enerji kablolarını birbirinden ayırmak için kullanılır. Bilindiği gibi kablolar birbirinin manyetiğinden etkilenmektedir. Bu durum veri kaybına ve işlev yitirmeye sebebiyet verebilir.

VERİ MERKEZİNİN KABLOLAMASI Kablolama mutlaka yapısal kablolamaya uygun yapılmalıdır. Yapısal kablolamanın getirdiği kolay yönetilebilirlik, esneklik, sorun giderme ve bilgi aktarımı avantajlarından yararlanılmalıdır. Kablolara kolay erişilebilir ve değişiklikler kolay yapılabilir olmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN KABLOLAMASI Kablolamada enerji kabloları ile data kablolarını aynı kablo düzenleyici içinden geçirmek yerine kabinin bir tarafını enerji bir tarafını data için kullanmak enerji kablosunun datayı etkilemesini önlemek açısından daha doğru olacaktır. Manyetik alanın yüksek olacağı yerlerde mutlaka fiber kablo kullanılmalı, manyetik alandan etkilenmediği için böyle noktalarda verileri fiber ile taşımalıdır.

VERİ MERKEZİNİN KABLOLAMASI Kabloların kabin içinde geçiş yolları iyi düzenlenmeli hava akışına engel olacak bir yapıda olmamasına dikkat edilmelidir. Kablolar döşenirken kıvrılmalara izin verilmemeli, 90 derecelik keskin dönüşler daha yumuşak şekilde yapılmalıdır. Kabloların kırılmalarını veya dışlarındaki muhafazasına zarar verecek keskin kenarlar üzerinden geçmelerini engelleyecek malzemeler kullanılmalıdır. Kablo sonlandırmaları olabildiğince sağlıklı yapılmalı gerekirse sonlandırma yapıldıktan sonra kabloda performans ölçme cihazlarıyla test yapılmalıdır.

VERİ MERKEZİNİN YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ Yangın bir veri merkezinin başına gelebilecek en kötü senaryolardan biridir. Bu yüzden veri merkezinde bulunması zorunlu olan bir sistemdir. Yangın söndürme çözümleri veri merkezinde bulunan elektronik cihazlara ve personele zarar vermeyecek şekilde olmalıdır. Bu yüzden bu özelliğe sahip gazlar kullanılmaktadır. Yangın söndürme çözümlerinde kullanılan gazlar FM200, FE25, Argon ve Novec 1230 gazlarıdır.

VERİ MERKEZİNİN YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ

VERİ MERKEZİNİN YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ Novec 1230 Elektriksel iletkenliği olmayan, kokusuz, renksiz, hızla buharlaşan söndürme sıvısıdır. Ozon yok etme katsayısı sıfırdır. Atmosferik ömrü sadece 5 gündür. Bu yüzden çevre dostu bir söndürme ajanıdır.

VERİ MERKEZİNİN YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ FM200 Hassas elektrikli ve elektronik cihazların bulunduğu, insanlı mahallerde en etkin çözüm olarak kullanılmaktadır. Bu gaz yangında önemli rol üstlenen kimyasal reaksiyonları kırma ve ısı enerjisini absürde etme özelliği ile yangınları söndürmektedir.

VERİ MERKEZİNİN YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ Gazlı söndürme sisteminde amaç içeride bulunan oksijeni emmektir. Bu yüzden sensörler bir yangın algıladığında ilk yapacağı hamlelerden biri içerideki klimaları kapatmak olmalıdır. Bu içerideki dumanın tüm ortama yayılmasını ve yangın şiddetinin artmasını engelleyecektir. Daha sonra sistemde kullanılan gaz ortama salınmaktadır.

VERİ MERKEZİNİN YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ Burada önemli bir detay, hava geçirmeyen ve yanmayan bir kapı olması çok önemlidir. Tavanda ve tabanda sorunsuz bir yalıtım yapılmalıdır. Bu sayede yangın içeride sönecek dışarıya etkileri minimum olacaktır.

VERİ MERKEZİNDE YEDEKLİLİK Gerek elektrik gerek data kablolarında mutlaka ana bağlantıların yedekli olarak çekilmesine önem verilmelidir. Kabloların yedekliliğinin yanında yedek kabloların sistem odasına farklı bir güzergâhtan girişlerinin sağlanması fiziksel olarak bir kablo güzergahında meydana gelebilecek bir sorunda yedek kablonun zarar görmemesini sağlamış olacaktır. Verilerin de yedekleri mümkünse uzak bir lokasyonda saklanmalıdır.

TEŞEKKÜRLER