PASİF YÖNETİMİ

PASİF YÖNETİMİ Firmaların Temel Finansman Kaynakları: 1- Özkaynak 2- Yabancı Kaynak (Borç)

PASİF YÖNETİMİ Özkaynak iki farklı biçimde sağlanabilir: 1- İşletme dışından (sermaye artırımı) 2- İşletme içinden (otofinansman)

PASİF YÖNETİMİ 1- Kısa süreli borçlar Firmaların borçları iki temel gruba ayrılabilir: 1- Kısa süreli borçlar Satıcı Kredileri Ticari Banka Kredileri Finansman Bonoları Factoring Varlığa Dayalı Menkul Kıymet (VDMK) 2- Uzun süreli borçlar ve orta süreli borçlar Uzun süreli banka kredileri Tahvil Leasing Forfaiting

ÖZKAYNAK-BORÇ ARASINDAKİ TEMEL FARKLAR   ÖZKAYNAK BORÇ Mülkiyet Hakkı var yok Alacaklılık Hakkı Süre Yönetime Katılım Tasfiye Halinde; Öncelik Belirlilik Kesinlik Dönemsel Gelir Üzerinde; Karpayı Faiz

SATICI KREDİLERİ Kredi Koşulları: - Malın ekonomik niteliği - Satıcının mali gücü - Alıcının mali gücü - Arz-talep dengesi ve piyasadaki rekabet şekli - Nakit iskontosu tutarı iskonto yüzdesi 360 Satıcı Kredilerinin Maliyeti = * (100 – iskonto yüzdesi) (süre – iskonto süresi)

SATICI KREDİLERİ Satıcı Kredilerinin Sunduğu Avantajlar: 1- Borçlarını zamanında ödeyen alıcılar, satıcı kredilerinden kolaylıkla yararlanabilmektedir. 2- Satıcı kredilerinin sağlanmasında çok fazla formalite yoktur. 3- Satıcı kredileri esnektir. Satış hacmine göre ayarlanabilirler. 4- Satıcı kredilerinin yenilenmesi veya vadelerinin uzatılması kolaydır. Satıcı Kredilerinin Sakıncalı Yönleri: 1- Satıcı kredilerinin maliyeti yüksek olabilmektedir. Yüksek oranda nakit iskontosu tanınması halinde, satıcı kredilerinden yararlanmak yerine başka kaynaklardan borçlanmak daha avantajlı olabilir. 2- Satıcı kredilerinin kendiliğinden doğuşu ve sağlanmasındaki kolaylık, aşırı borçlanmaya neden olabilir.

KISA SÜRELİ BANKA KREDİLERİ Banka Kredilerin Sakıncalı Yönleri: 1- Banka kredilerinden ancak belirli niteliklere sahip firmalar yararlanabilir. 2- Güvence istenmektedir (Güvence, maddi veya şahsi olabilir). 3- Maliyetin yüksek olması. Bankalarca komisyon alınması, mevduat bulundurma zorunluluğunun getirilmesi, BSMV yüklerinin kredi kullanıcısına yansıtılması maliyeti artırmaktadır. 4- Kredilerin süresinde ödenmemesi halinde bazı bankalar zorlayıcı yollara başvurmaktadır.

Finansman Bonosu Çıkararak Fon Sağlamanın Üstünlükleri: FİNANSMAN BONOLARI Firmaların kısa süreli finansman gereksinmelerini karşılamak için ihraç ettikleri finansal araçlardır.Vadeleri 60 günden az ve 720 günden uzun olmamak üzere 30 gün ve katları olarak saptanır. Finansman Bonosu Çıkararak Fon Sağlamanın Üstünlükleri: 1- Banka kredilerinden daha düşük maliyetle fon sağlanabilir. 2- Kredi almanın gerektirdiği formalitelerden ve zaman kaybından kaçınma imkanı sağlar. 3- Banka kredilerinde olduğu gibi limitler söz konusu değildir. 4- Bonoyu çıkaran şirkete isim duyurma imkanı ve prestij sağlar. Finansman Bonosu Çıkararak Fon Sağlamanın Sakıncaları: 1- Finansman bonosu ancak tanınmış, itibarı yüksek şirketler tarafından çıkarılabilir. 2- Finansman bonolarının alıcıları (hayat sigorta şirketleri, emekli sandıkları) sınırlıdır. 3- Finansman bonolarının vadesinde ödenmesi zorunludur.

FACTORING Kısa süreli alacakların rücu hakkı olmaksızın factor kuruma devredilmesi ve tahsilatın factor kurum tarafından yapılmasıdır. Factoring, risk üstlenme, alacakların yönetimi ve finansman sağlama gibi fonksiyonları yerine getirmektedir. Factoring ile Finansmanın Yararları: 1- İstihbarat, kayıt tutma, ihbar, izleme ve tahsilat gibi faaliyetler factor’e devredilir. 2- Alacaklara bağlanan fonlar vadesinden önce alınmış olur. 3- Factoring, esnek kaynak sağlar. Firmanın faaliyet hacmi genişledikçe factoring kurumundan sağlanacak kaynaklar da artar. Factoring ile Finansmanın Sakıncaları: 1- Factoring’in maliyeti yüksek olabilmektedir. 2- Alacak hakkının satışı, firmanın zor durumda olduğu yorumuna neden olabilir.

VDMK VDMK Yoluyla Finansmanın Yararları: Alacakların toplanıp alacak portföyü oluşturularak menkul değere dönüştürülmesi ve yatırımcıya satılması yoluyla VDMK oluşmaktadır. VDMK Yoluyla Finansmanın Yararları: 1- Kaynak maliyeti düşürülmüş olur. 2- Alacaklar vadesinden önce paraya dönüştürüldüğünden likidite artar. 3- Nakit girişleri ve nakit çıkışları arasında uyum sağlanmış olur.

ORTA VE UZUN SÜRELİ BANKA KREDİLERİ Vadeleri 1-10 yıl arasında değişen ve periyodik taksitler halinde geri ödenen kredilerdir. Genellikle maddi duran varlıklar, kredinin güvencesi olarak gösterilir. Bu krediler, duran varlıkların ve işletme sermayesinin süreklilik gösteren bölümünün finansmanı için kullanılmaktadır.

ORTA VE UZUN SÜRELİ BANKA KREDİLERİ Orta ve Uzun Süreli Banka Kredilerinin Üstünlükleri: 1- Kredilere ödenen faizler vergi matrahından indirilebildiğinden maliyeti düşüktür. 2- Finansal kaldıraçtan yararlanarak özsermaye karlılığını artırır. 3- Ödemeleri zamana yayılması sayesinde likidite sorunu olmaz. 4- Firma ortakları, konrol yetkilerini paylaşmak zorunda kalmazlar. Orta ve Uzun Süreli Banka Kredilerinin Sakıncaları: 1- Borç verenler, kredi sözleşmesine koyacakları hükümlerle yönetime müdahale edebilirler. 2- Sağlanan kaynak, tahvil kadar uzun süreli değildir. 3- Firmanın faaliyet karı, kredilere ödenen faizden düşükse; finansal kaldıraç, firmanın özsermaye karlılığını azaltır.

TAHVİL Tahvil, anonim şirketlerin borç para elde etmek için çıkardıkları, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olan borç senetleridir. Başlıca tahvil türleri şunlardır: 1- Primli tahviller. 2- Güvenceli tahviller. 3- Kara iştirakli tahviller. 4- Pay senedi alma hakkını veren tahviller. 5- Hisse senedi ile değiştirilebilir tahviller. 6- Değişken faizli tahviller. 7- Uluslar arası tahviller.

LEASING Belirli bir süre için kiralayan ve kiracı arasında düzenlenen, üreticiden kiracı tarafından seçilip kiralayan tarafından satın alınan taşınır veya taşınmazın mülkiyetini kiralayanda ve kullanımını kiracıda bırakan bir anlaşmadır.

LEASING Leasing Tarafından Sunulan Avantajlar: 1- Toplu nakit çıkışı gerekmez. 2- Hızlı gelişen teknolojilere uyum gösterme imkanını artırır. Böylece riski azaltır. 3- Leasing için uygulanan KDV, satın alma alternatifinden daha düşüktür: MAL CİNSİ Satın alımda KDV oranı (%) Leasing'de KDV oranı (%) Tüm makina ve ekipmanlar 18 1 Ticari araçlar (kamyon, kamyonet, minibüs, otobüs, çekici, panelvan) 8 Binek arabalar Lüks yatırım malları (klimalar, ses sistemleri, projeksiyonlar, beyaz eşyalar, vb)

LEASING Leasing Yoluyla Finansmanın Sakıncaları: 1- Kira gideri yüksek olabilmektedir. 2- Varlık satın alınmadığı için hurda değeri elde edilemez. 3- Hızlandırılmış amortismanın sunduğu imkanlardan yararlanılamaz.

FORFAITING Forfaiting Yoluyla Finansmanın Sağladığı Avantajlar: Mal ve hizmet dışsatımından doğan alacakların, rücu hakkı olmaksızın bir banka veya bu konuda uzmanlaşmış bir finansman kurumu tarafından satın alınmasıdır. Forfaiting Yoluyla Finansmanın Sağladığı Avantajlar: 1- Kredili satış çabuk paraya çevrilebilmektedir. 2- Alacağın tahsil edilememe riski yoktur. 3- Alacağın finansmanı için borç almak zorunluluğu kalkar. Böylece firmanın borçlanma kapasitesi artar. 4- İstihbarat, izleme ve tahsilat gibi faaliyetlere kaynak ve zaman ayrılmamış olur.

ÖZKAYNAK Özkaynak, firmanın kuruluşunda ve faaliyet dönemi sırasında firma ortakları tarafından sağlanan kaynaklar ile elde edilmiş karların bünyede bırakılması ile sağlanan kaynaklardır. Özsermaye ile Finansmanın Üstünlükleri 1- Firmaya sabit bir yük getirmez. Firmanın karpayı dağıtma zorunluluğu yoktur. 2- Özsermayenin vadesi yoktur. Firma için sürekli bir kaynaktır. 3- Özsermayenin artırılması, firmanın kredi değerliğini yükseltir, ilave kaynak sağlanmasını kolaylaştırır. Özsermaye ile Finansmanın Sakıncaları 1- Yeni pay senedi çıkarılarak özsermaye artırılması halinde şirkete yeni giren ortaklar nedeniyle yönetim paylaşılır. 2- Yeni pay senedi çıkarılması, pay başına gelirin düşmesine neden olabilir. 3- Özsermaye maliyeti, yabancı kaynak maliyetinden yüksektir. 4- Yeni pay senedi çıkarma giderleri, tahvil çıkarma giderlerinden yüksektir.

YENİ HİSSE SENETLERİ ÇIKARILMASI (HALKA ARZ) Yeni Hisse Senetleri Çıkarılmasının Yararları: 1- Pay senetleri nominal değerlerinin üstünde ihraç edilirse, ihraç primi kadar gelir sağlanır. 2- Hisse senetlerine likidite sağlar. 3- Ortaklığın piyasa değeri nesnel biçimde belirlenebilir. 4- Şirketin prestiji ve saygınlığı artar. Yeni Hisse Senetleri Çıkarılmasının Sakıncaları: 1- Halka arzın maliyeti yüksektir. 2- Kamuya açıklanan bilgiler, rakiplerden saklanan bilgiler olabilir. 3- İlk halka açılmada çıkarma fiyatı, piyasada oluşacak fiyatın altında kalabilir.

SERMAYE ARTIRIMI Türkiye'de mevzuat gereği şirketler iki çeşit sermaye sisteminden birini seçebilmektedir. Bunlar kayıtlı ve esas sermaye sistemleridir. Kullanılacak sisteme şirketlerin genel kurulları karar verir ve bu karar SPK tarafından incelenip onaylandıktan sonra yürürlülüğe girer.

KAYITLI SERMAYE SİSTEMİ Kayıtlı sermaye sistemi, şirket yönetim kurullarına sermaye artırımlarında belli bir serbesti sağlamaktadır. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş olan anonim ortaklıklarda yönetim kurulu, genel kurul toplamaya gerek kalmaksızın, şirketin sermayesini, ana sözleşmede belirlenen kayıtlı sermaye miktarına kadar artırmak olanağına sahiptir. Böylece daha serbest ve hızlı hareket edebilen yönetim kurulu, sermaye gereksinimi duyduğunda en kısa zamanda bu ihtiyacını giderebilme imkanına kavuşmaktadır. Şirketler kayıtlı sermaye sistemine genel kurularının karar vermesi ve SPK'nın onaylaması durumunda geçebilmektedir; Kayıtlı sermaye sisteminde, şirketlerin sermayesi için çıkarılmış sermaye ve tavan miktarı için kayıtlı sermaye terimleri kullanılmaktadır.

ESAS SERMAYE SİSTEMİ Esas sermaye sisteminde bir sermaye tavanı yoktur. Şirketin ödenmiş sermayesi ancak genel kurulun belirleyeceği zamanda ve tutarda artırılabilmektedir.

SERMAYE ARTIRIM ÇEŞİTLERİ Şirketler iki şekilde sermaye artırımına gitmektedirler: Birincisi, içsel kaynaklardan yapılan Bedelsiz Sermaye artırımı; ikinci ise, şirket ortaklarından veya diğer yatırımcılardan ek fon temin ederek yapılan Bedelli Sermaye artırımıdır.

BEDELSİZ SERMAYE ARTIRIMI Bedelsiz Sermaye artırımı, şirketlerin kendi iç kaynaklarını (emisyon primi, yeniden değerleme değer artışı, yedekler, iştirak ve duran varlık satış karları, temettü) kullanarak yapmış oldukları ve ortaklarından ilave kaynak talep etmeden bedelsiz olarak hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür.

BEDELLİ SERMAYE ARTIRIMI Bedelli Sermaye artırımı, şirketlerin dış kaynaklardan temin etmiş oldukları yeni kaynaklar karşılığında hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür. Ortakların Bedelli Sermaye artırımına katılma hakları Rüçhan Hakkı olarak adlandırılmaktadır. Bedelli Sermaye artırımı şirkete ek bir finansman kaynağı sağlamaktadır. Bu kaynak genellikle mevcut ortaklardan temin edilmekle beraber bazı durumlarda da mevcut ortakların Rüçhan Hakları kısıtlanarak, yeni ortaklara bu imkan primli olarak kullandırılmaktadır.

OTOFİNANSMAN Otofinansmanın Avantajları: 1- Hisse senedi ihraç giderlerinden kaçınılır. 2- Firmanın borçlanma kapasitesini artırır. Otofinansmanın Sakıncaları: 1- Maliyeti olmadığı düşünüldüğünden özenli kullanılmaz. 2- Karpayı dağıtılmaması, ortakların hoşnutsuzluğuna neden olur. 3- Kaynakların sürekli aynı sektörde kullanılması, makro açıdan sakıncadır.