USULSÜZLÜK PAA-IPA TÜRKİYE UYGULAMALARI

SUNUM PLANI TANIMLAR USULSÜZLÜK ÖRNEKLERİ SORUMLULUKLAR RAPORLAMA ÖNLEME, TESPİT, KAYIT ÖRNEK OLAY İNCELEME ULUSAL FON 2

TANIMLAR ULUSAL FON 3

USULSÜZLÜK TANIMI (IRREGULARITY) Milli kaynaklardan AB namına toplanan geliri eksiltmek ya da kaybetmek veya gerekçelendirilmemiş (haksız) bir harcama yapmak suretiyle, AB genel bütçesine veya AB tarafından idare edilen bütçelere halel getiren veya getirebilecek olan bir ekonomik ajanın fiili veya ihmali suretiyle AB hukukunun bir hükmünün ihlalidir. 4 ULUSAL FON 4 4

ŞÜPHELİ DOLANDIRICILIK TANIMI (SUSPECTED FRAUD) Reg. 1681/94 as amended by 2035/05 “Şüpheli dolandırıcılık” kasıtlı davranışın özellikle Avrupa Birliğinin mali çıkarlarının korunmasına yönelik anlaşmanın 1. maddesinde belirtilen dolandırıcılığın varlığını ortaya koymak üzere ulusal düzeyde idari veya adli işlemlerin başlatılmasına neden olan usulsüzlüktür. 5 ULUSAL FON 5 5

DOLANDIRICILIK TANIMI (FRAUD) Convention for the Protection of the Financial Interest AB mali çıkarlarını etkileyen usulsüzlük aşağıdaki hususlara ilişkin olarak, kasten yapılan herhangi bir fiil veya ihmal; AB genel bütçesinden veya AB tarafından ya da adına yönetilen bütçelerden, fonları zimmete geçirme veya haksız alıkoyma etkisini haiz yanlış, hatalı veya noksan beyan ve belgelerin kullanımı veya sunumu, aynı etkiye yol açmak üzere, bir sorumluluğun yerine getirilmemesi suretiyle bilginin gizlenmesi, bu fonların, veriliş amaçları dışındaki amaçlarla kullanımı 6 ULUSAL FON 6 6

USULSÜZLÜK-DOLANDIRICILIK FARKI Suçunun farkında olma Kuralların kasıtlı ihlali Her yolsuzluk usulsüzlüktür, her usulsüzlük yolsuzluk değildir. OLAF Manual 7 ULUSAL FON

USULSÜZLÜK ÖRNEKLERİ ULUSAL FON

AÇIKLANMAMIŞ ÇIKAR ÇATIŞMASI Görevlerin yüklenicilerle ilişkisi olan kişilere yönlendirilmesi durumu Değerlendiriciler (Evaluation Committee) İhale dokümanlarını hazırlayanlar (Danışman Firma ile ihale alan firmanın aynı olması durumu) İşlerin ilgili kişilere ve şirketlere yönlendirilmesi (aynı şirkete ortak olma durumu, kişinin kendine ait bir şirkete ihale vermesi) 9 ULUSAL FON

FAZLA ÖDEME Yüklenicinin / yararlanıcının hak ettiğinden daha fazla yardım alması durumu (yönetim ve denetim eksiklik ve hatalarından kaynaklanabilir) 10 ULUSAL FON

İNŞAAT İŞLERİ Binanın büyüklüğü ve özellikleri (%3 ve 50 cm kuralı, sözleşme kısıtları) Kullanılan materyal (12’lik yerine 8’lık demir kullanılması-hidden work, malzemeden çalma veya yüksek gösterme) Kalite Miktar Alt-yüklenicinin kalitesi (PRAG kriterlerine uygunluk) İnşaat işlerinin uygunluğu (eligibility) Projede yapılan değişiklikler (izin alınmadan) İnşaat işlerinin maliyeti (yüksek gösterme) 11 ULUSAL FON

MUHTEMEL PROBLEMLER Alınan malzemeler var mı? Kaydedilmiş mi? İşaretlenmiş mi? (detaylı kontrol gerektirir) Harcama makul mu? (kontrol) Harcamalar proje ile ilgili mi? (kontrol) Projenin alt hedeflerine ulaşıldı mı? (kontrol ve değerlendirme) 12 ULUSAL FON

KURAL/SÖZLEŞME İHLALİ Proje amacına ulaşılamaması Faaliyetlerin tamamlanmaması Faaliyetin öngörülenden farklı olarak tamamlanması İki kere ödeme Harcamaların başka bir faaliyet için yapılması Fazla ödeme Oto finansmanın yetersiz olması 13 ULUSAL FON

MALZEME/HİZMET KULLANIMI İzinsiz değiştirme Başka yere taşıma Hayali kullanım Ürünün veya çıktının özü, miktarı ve kalitesi hakkında yanlış bilgi sunma 14 ULUSAL FON

FATURALAR Uygun olmayan harcama Aşırı genel faturalar Spesifik proje/faaliyet ile ilgili olmayan faturalar Verilmeyen hizmet/ürün için faturalandırma 15 ULUSAL FON

SORUMLULUKLAR ULUSAL FON 16

IPA: SORUMLULUKLAR Article 19, EC 718/2007 Yararlanıcı ülkeler şüpheli usulsüzlük ve dolandırıcılıkları araştırmalı ve etkili bir şekilde ele almalıdır ve uygun bir kontrol ve raporlama sistemi kurmalıdır. Şüpheli usulsüzlük ve dolandırıcılık durumlarında Komisyon gecikmeksizin bilgilendirilmelidir. 17 ULUSAL FON

IPA: SORUMLULUKLAR Article 25 (3), EC 718/2007 : NAO usulsüzlüklerin tespitini ve (OLAF’a sınıflandırmaya uygun şekilde-sonraki slide) hemen raporlanmasını sağlamalıdır ve tespit edilen usulsüzlüklerle ilgili olarak mali düzeltmeleri yapmalıdır. Faaliyet ve Programlarda oluşabilecek herhangi bir usulsüzlük veya ihmalden dolayı, ilgili Faaliyet veya Program için sağlanmakta olan AB katkısının tamamını veya bir bölümünü iptal etmek suretiyle “Finansal Düzeltme” yapabilir. 18 ULUSAL FON 18 18

IPA: SORUMLULUKLAR Article 96 (4), EC 718/2007 : Operasyonlarda yer alan her bir faydalanıcı beyan ettikleri harcamalardaki usulsüzlüklerden sorumludur. 19 ULUSAL FON 19 19

NIPAC, OS, PAO, SPO ... Usulsüzlüklerle ilgili prosedürlerin uygun olarak belirlenmesi ve uygulanması, Usulsüzlükle ilgili incelemelerde gerekli işbirliğinin sağlanması, Uygulanan sistem ve prosedürlerin gözden geçirilmesi, Müeyyide, hukuk davası veya ceza davası hakkındaki kararların (ilgili birimlere) bildirilmesi, 20 ULUSAL FON 20 20

RAPORLAMA ULUSAL FON 21

UYG USULSÜZLÜK GÖREVLİSİ REPORT COMMUNICATION STRUCTURE BTK (AFCOS) AK DİREKTÖRLÜKLERİ OLAF Son kontrol & onay UYG USULSÜZLÜK GÖREVLİSİ İlk seviye kontrol UYG USULSÜZLÜK UZMANI Raporlama Raporlama IPA BİRİMLERİ AB DELEGASYONU DENETİM OTORİTESİ DİĞER KAYNAKLAR

RAPOR ÇEŞİTLERİ Yeni usulsüzlüklere ilişkin ilk rapor İdari, adli takibata ve geri alınan tutarlara ilişkin takip raporu Üçer aylık sıfır (zero) usulsüzlük raporu 23 ULUSAL FON 23 23

NE RAPORLANMALI? AT bütçesinden yapılan ve tutarı €10,000 geçen usulsüzlükler (EC Regulation 1681/94); €10,000 altı miktarlar için “Erken Uyarı Raporu” Şüpheli dolandırıcılık durumları (Suspected fraud) Uygulama birimleri tespit edilen her usulsüzlüğü NAO’ya raporlamalıdır. 24 ULUSAL FON

NE RAPORLANMAMALI? Usulsüzlüğün yalnızca Yararlanıcının iflası dolayısıyla faaliyetin tamamen veya kısmen tamamlanamaması durumları Ödemeden önce veya sonra yararlanıcının gönüllü olarak yönetim veya denetim otoritelerine, bunlarca yapılan tespitten evvel usulsüzlüğü bildirmesi durumları Yönetim ve ödeme otoriteleri tarafından tespit edilen ve yararlanıcıya yapılacak ödemeden ve Komisyona yapılacak harcama beyanına dahil edilmeden önce usulsüzlüğün düzeltilmesi durumları 25 ULUSAL FON

KİM TESPİT EDEBİLİR/ETMELİ? Yönetim, ödeme ve denetim otoriteleri Komisyon servisleri, Court of Auditors ve OLAF Usulsüzlük, yolsuzluk ve dolandırıcılıkla mücadelede görevli ulusal idareler (kolluk kuvvetleri) 26 ULUSAL FON

NE ZAMAN RAPORLANMALI? İlk raporlar Tüm şüpheli ve gerçek usulsüzlük ve dolandırıcılıklar ve bunlara ilişkin ulusal idareler tarafından alınan önlemler gecikmeksizin Komisyona raporlanmalıdır. Raporlanacak şüpheli veya gerçek bir usulsüzlük olmaması durumunda da yararlanıcı ülke bu durumu Komisyona üçer aylık dönemi izleyen 2 ay içerisinde bildirmelidir. 27 ULUSAL FON

NASIL RAPORLANMALIDIR? OLAF CLASSIFICATION 102 Incorrect accounts (muhasebe hataları) 103 Falsified accounts (çarpıtma) 104 Accounts not presented (banka tablolarının ve hesap dökümlerinin sunulmaması) 201 Missing /incorrect / incomplete documents (eksik, yanlış, doldurulmamamış dokümanlar) 213 Falsified supporting documents (çarpıtma) 299 Other cases of irregular documents (diğer usulsüz dokümanlar) 325 Non-eligible expenditure (uygun olmayan harcama) 402 Non-existing operator (hayali yararlanıcı veya tedarikçi) 405 Irregular termination, sale or reduction (usulsüz tamamlama, satış vb) 408 Operator / beneficiary not having the required quality (gerekli nitelikleri taşımama) 601 Failure to respect deadlines (rapor vb süre kısıtlamalarına uyulmaması) 608 Refusal of control (kontrolün engellenmesi) 609 Refusal of payment (ödeme yapılmaması) 610 Absence or incompatibility of contract (sözleşme bulunmaması veya uyumsuz sözleşme) 611 Several requests for the same object (aynı alım için mükerrer ödeme talebi) 612 Failure to respect other regulations/contract conditions (kontrat vb koşullara uyulmaması) 614 Infringement of rules concerning public procurement (kamu ihale kurallarına uyulmaması) 741 Failure to fulfil commitments entered into (taahhütleri yerine getirememe) 810 Action not implemented (uygulamanın sona ermesi) 812 Action not carried out in accordance with rules (kurallara aykırı işlem) 818 Falsified declaration (yanlış beyan) 822 Expenditure incurred outside the contracting period (sözleşme süreci dışında harcama) 832 Infringement with regard to the co-financing system (kofinansmana ilişkin ihlaller) 840 Undeclared revenue (gizli/haksız kazanç) 850 Corruption (yolsuzluk) 860 Conflict of interest (çıkar çatışması) 999 Other irregularities (to be specified) (diğer) 29 29 ULUSAL FON 29 29 29

NASIL RAPORLANMALIDIR? Types of Irregularity 2011 Tüm AB üye ve adaylarında uygulanan IPA’larda 1. Ineligible Expenditure (%19) 2. Infringement of Public Procurment Rules (%16) 3. Other 30 30 ULUSAL FON 30 30 30

ÖNLEME, TESPİT, KAYIT ULUSAL FON 31

NASIL ÖNLENİR? Etkili iç kontrol sistemleri konulmalı; Yazılı standartlar ve prosedürleri içeren idari doğrulamalar Yerinde denetimler Görevlerin ayrılığı Kuralların tüm personel tarafından anlaşılması ve uygulanmasının sağlanmalı Rehberlik ve eğitim Risk analizi yapılmalı 32 ULUSAL FON 32 32

FARKINDALIK BEYANI Tüm görevlilerden usulsüzlük ve ilgili prosedürlerin anlaşıldığının teyit edilmesi için “usulsüzlük ve dolandırıcılık tanımları farkındalık beyanı”nı imzalamaları talep edilmelidir. 33 ULUSAL FON 33 33

USULSÜZLÜKLERİN TESPİTİ Ofis çalışması (Desk study) Yerinde ziyaretler (on-the-spot visits) İç ve dış denetim raporları (audit reports) İhbarlar (whistle blowing) 34 ULUSAL FON 34 34

İHBAR (Whistle-blowing) İhbar sistemi kurulmalıdır Usulsüzlük görevlisi irtibat noktasıdır Harici ihbarlar için: İnternet ilan tahtası E-posta adresi Faks/Telefon İhbar kutusu İhbarcının korunması (Etik Yönetmeliği, Devlet Memurlarının Şikayet ve Müracaatları Hakkında Yönetmelik) 35 ULUSAL FON 35 35

USULSÜZLÜKLERİN KAYDI Usulsüzlük raporları Soruşturma dokümanları Denetim raporları sureti Tüm yazışmalar 36 ULUSAL FON 36 36

ÖRNEK OLAY İNCELEME 37 37 ULUSAL FON 37 37 37

ÖRNEK OLAY İNCELEME ÖRNEK OLAY 1 Ahır modernizasyonu Tekil tüzel kişilere verilebilecek destek miktarı sınırlıdır. Ancak birden çok başvurucunun bir araya gelmesi ile daha büyük miktarlarda finansman sağlanabilmektedir. Bu durum Tarım Bakanlığının yayınladığı bir yönetmelikle düzenlenmiştir. Söz konusu yönetmelik, tüzel kişi başına yapılacak yardım miktarı dışında bir sınırlama içermemektedir. Ödeme yapan birim proje başvurularının incelenmesi aşamasında aynı binada faaliyet göstermekte ve sahipleri aynı olan 3 farklı firmadan başvuru alındığını tespit etmiştir. Böylece, herhangi bir firmanın tek başına alabileceği finansman miktarı üç katına çıkarılmış ve maliyeti yüksek olan modernizasyonu gerçekleştirme imkanı yaratılmıştır. Ödeme birimi nasıl bir işlem yapmalıdır? Söz konusu olayda herhangi bir usulsüzlük var mıdır? Varsa nedir? 38 38 ULUSAL FON 38 38 38

ÖRNEK OLAY İNCELEME ÖRNEK OLAY 2 Kırsal Turizm Yalnızca STK’ların yararlanabildiği bir kırsal kalkınma projesi tasarlanmıştır. Projenin amacı dağlık bölgelere, ulusal parklara ve kamp alanlarına yönelik turizmi geliştirmektir. Güzel Tepeler Derneği proje yararlanıcısı olarak başvuruda bulunmuş ve bölgedeki yerel yönetimden de eş-finansman sağlamıştır. Ancak Derneğin Başkanı Osman Varlık’ın aynı zamanda bisiklet turu, doğa gezisi gibi paketler sunan bölgenin en büyük otelinin de sahibi olduğu anlaşılmıştır. Buna ilaveten, Dernek Başkanı’nın yerel yönetime eş-finansman miktarı kadar bağış gerçekleştirdiği anlaşılmıştır. Nasıl bir işlem gerçekleştirirsiniz? 39 39 ULUSAL FON 39 39 39

ÖRNEK OLAY İNCELEME ÖRNEK OLAY 3 Uyuşturucu ile Mücadele Uyuşturucu bağımlıları için bir rehabilitasyon merkezi kurulması amacıyla hazırlanan bir projede birçok mobilya ve ekipman alımı yapılmıştır. Yararlanıcının Sosyal İşler Bakanlığı, Nihai Yararlanıcının ise Pekdağ Büyükşehir Belediyesi olduğu projede, rehabilitasyon merkezlerinden birinin Pekdağ ili sınırları içerisinde inşa edilmesi öngörülmüştür. Ancak, yerel seçimleri takiben Belediye Başkanı değişikliği gerçekleşmiş, ekipman ve mobilyalar alınmasına rağmen Pekdağ’da böyle bir Merkeze ihtiyaç olmadığına karar verilmiştir. Bu durum ilgili Bakanlık tarafından sözleşme otoritesine bildirilmiştir. Bakanlığın inisiyatifi ile merkezin komşu şehir Emirne’de açılmasına karar verilmiştir. AB Delegasyonunun tutumu ne olmuştur, nasıl bir işlem gerçekleştirilmiş olabilir? Söz konusu merkez Emirne’de açılabilir mi? 40 40 ULUSAL FON 40 40 40

ÖRNEK OLAY İNCELEME ÖRNEK OLAY 4 Görünürlük Eğiticilerin eğitimi konulu bir AB Projesi çerçevesinde 65.000 € tutarında eğitim ekipmanı alımı gerçekleştirilmiştir. Projeye yapılan izleme ziyaretlerinde ekipmanın AB fonlarıyla alındığına dair herhangi bir ibare tespit edilememiştir. Ayrıca bu ekipmanın hiçbir defterde kaydı mevcut değildir. Ne yapılmalıdır? ÖRNEK OLAY 5 İnşaat ve Ekipman Uyumu Aruzlu beldesinde AB finansmanı ile bir Hastaneye röntgen ünitesi inşa edilmiş ve 5 adet röntgen cihazı alımı yapılmıştır. Ünitenin inşaata bakıldığında, cihazların yerleştirileceği odaların inşaat planı kontrolünden anlaşılamayacak şekilde sadece belli bir marka cihazın sığabileceği şekilde dizayn edildiği anlaşılmıştır. Usulsüz durumu açıklayınız. Usulsüzlüğün sorumlusu kimdir? 41 41 ULUSAL FON 41 41 41

ÖRNEK OLAY İNCELEME ÖRNEK OLAY 6 Finansman Ali Memnun ve Mahdumları Ltd. Şti. AB fonlarıyla bir balık işleme ünitesi kurulmuştur. Ekipman alımı gerçekleştirilmiş ve işleme ünitesi inşa edilmiştir. Ancak firma proje hayata geçtikten kısa bir süre sonra iflasını açıklamış ve proje ekipmanı ve binasına bir Banka tarafından haciz işlemi gerçekleştirilmiştir. Böyle risklerden nasıl kaçınılabilir? ÖRNEK OLAY 7 Tamamlanmamış Eylem AB fonlarıyla gerçekleştirilen bir projenin nihai raporları ödeme birimine zamanında sunulmuş ve proje tamamlanmıştır. Projeye ilişkin harcama belgeleri de nihai raporlara eklenmiş ve nihai ödeme talebinde bulunulmuştur. Ancak, ödeme biriminin projeye yaptığı yerinde denetimde projenin tamamlanmadığı ve inşaat vb. işlerin bir çoğunun devam ettiği görülmüştür. Ödeme talebi reddedilmiştir. Usulsüzlük türü nedir? 42 42 ULUSAL FON 42 42 42

ÖRNEK OLAY 8 Teknik Yardım AB fonları çerçevesinde Darna adlı firma ihale ile bir teknik yardım projesinin uygulama aşamasını kazanmıştır. Projenin yürütülmesi çerçevesinde Davis Madison ve Garry Roberts isimli iki uzman ülkemize gelmiş ve çalışmalarına başlamıştır. Uzmanlardan Madison, projenin yürütülmekte olduğu dönemde ülkemizde bir başka AB projesinde takım lideri olarak görev almıştır. Durumun denetimlerle tespiti durumunda ne yapılmış olabilir? Usulsüzlük türü nedir?

ÖRNEK OLAY 9 Metal işleme tesisi inşaati Bir AB projesi çerçevesinde gerçekleştirilecek metal işleme tesisi inşaatının FIDIC kuralları çerçevesinde gerçekleştirileceği sözleşmede belirtilmiştir. İhale aşamasında proje uygulama teklifleri değerlendirilmiş ve en uygun teklifi veren firma ihaleyi kazanmıştır. Ancak, kazanan firma değerlendirme kuruluna resmi başvuruda bulunarak projenin FIDIC değil Kamu İhale Kanunu çerçevesinde gerçekleştirilmesini talep etmiştir. Değerlendirme komitesi başvuruyu uygun bularak inşaatta Kanunun uygulanmasını onaylamıştır. Durumu yorumlayınız.

ÖRNEK OLAY 10 İstihdamın kalitesinin artırılması Türkiye’de istihdam edilen torna ustalarının bilgi seviyelerinin artırılması amacıyla hazırlanan proje çerçevesinde düzenlenen ihaleyi AYTA isimli firma kazanmıştır. Projenin yararlanıcısı olan Orta Anadolu Tornacılar Odası Başkanı Aydın Turna aynı zamanda değerlendirme komitesi üyesidir. AYTA firması ihale aşamasında sunduğu CV’si uygun bulunan torna eğiticisini bildirim yapmadan değiştirerek metalurjist Samet Turna’yı eğitici olarak görevlendirmiştir. Durum eğitim alan Samet Turna, Aydın Turna’nın oğludur. Ayrıca Aydın Turna AYTA firmasının ortaklarındandır. Durumu yorumlayınız. Usulsüzlük türleri nelerdir?

NAO DESTEK DAİRESİ USULSÜZLÜK OFİSİ HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI Dikkatiniz için Teşekkürler NAO DESTEK DAİRESİ USULSÜZLÜK OFİSİ mustafa.kurnaz@hazine.gov.tr utkan.oktay@hazine.gov.tr 46 ULUSAL FON 46 46

İLGİLİ MEVZUAT IPA Implementing Regulation 718/2007 Commission Regulation (EC) No 1828/2006 EC 1083/2006 (general provisions on ERDF, ESF, CF) Convention on the protection of the European Union financial interests Council Regulation 2988/95 protection of the European Communities' financial interests Prime Minister Circular Other agreements (financing, sectoral, framework) 47 47 ULUSAL FON 47

RAPORLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Council Regulation (EC) No. 1085/2006 Article 18 ‘Protection of the Communities financial Interests’, Commission Regulation (EC) No 718/2007 Article 19 ‘Anti-Fraud Measures’ Operational programmes/Annual or Multiannual programmes Framework agreements, Sectoral agreements, Financing agreements 48 ULUSAL FON 48 48

RAPORLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Protection of EC financial interests Council Regulation (EC) 2988/95 Commission Regulation (EC) 1681/1994 amended by 2035/2005 Commission Regulation (EC) 1828/2006 49 49 ULUSAL FON 49

RAPORLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Protection of EC financial interests Council Regulation (EC) 2988/95 Commission Regulation (EC) 1681/1994 amended by 2035/2005 Commission Regulation (EC) 1828/2006 AFCOS-NAO Protokolü 50 50 ULUSAL FON 50

DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER ULUSAL FON 51