DÜNYA VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL DANIŞMANLIK

Sarı Kutu (İzin Verilmeyenler) Tarım ürünleri fiyatlarını direkt desteklemeye yönelik üretimle bağlantılı devlet destekleri -Pazar fiyatları üzerine destekleme Dünya Ticaret Örgütü Mavi Kutu (Sınırlı İzin Verilenler) Belirli ürün, hayvan ya da alanlar için yapılan direkt ödemeler. Bunlar orta vadede kaldırılacak devlet yardımlarıdır. Yeşil Kutu (Sınırsız) Üretimle doğrudan bağlantılı olmayan ve serbest piyasa koşullarını bozmayan devlet yardımları.

1 Ocak 1958 AET Kurulur (Altılılar) Almanya, Fransa,İtalya, Hollanda, Belçika,Lüksemburg 1 Ocak 1973 İlk Genişleme (Dokuzlar) İngiltere, Danimarka, İrlanda 1 Ocak 1981 İkinci Genişleme (Onlar) Yunanistan 1 Ocak 1986 Üçüncü Genişleme (Onikiler) İspanya, Portekiz 1 Ocak 1995 Dördüncü Genişleme (Onbeşler) İsveç,Finlandiya, Avusturya 1 Mayıs 2004 beşinci Genişleme (Yirmibeşler) Kıbrıs, Malta, Macaristan,Polanya, Slovakya, Letonya, Estonya,Litvanya,Slovenya, Çek Cumhuriyeti 2007 altıncı Genişleme (Yirmiyediler) Romanya,Bulgaristan

Avrupa Birliği Neden Bir Ortak Tarım Politikasına İhtiyaç Duymuştur?

Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, hem tarımın son derece hayati bir işlev olan beslenme ile doğrudan bağlantılı olması, hem de AB bütçesinin en büyük kısmının OTP’ye ayrılması nedeniyle ayrı bir önem taşımaktadır. AB, en eski ve en karmaşık politikası olan Ortak Tarım Politikası ile, Birlik içindeki olası gıda yetersizliklerinin önüne geçmeyi, verimli, sağlıklı ve çevre dostu bir üretim altyapısına kavuşmayı ve AB’nin gıda alanındaki dışa bağımlılığını ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.

1. Gıda yetersizliliklerinin önüne geçilmesi 2. Tarımda çalışan kesimin gelir düzeyinin korunması ve arttırılması 3. Piyasa mekanizmaları arasındaki farklılıkların giderilmesi 4. Fransa ve Almanya arasındaki dengesizliklerin giderilmesi

1 Ocak 1958 yılında yürürlüğe girerek Avrupa Ekonomik Topluluğu’nu kuran Roma Antlaşması ile OTP’nin yasal temeli oluşturularak amaçları belirlenmiştir. Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksembourg. 1958 yılı Temmuz ayında Stresa Konferansı’nda ise OTP’nin dayanacağı 3 temel ilke ortaya koyulmuştur. İlk ortak piyasa düzeni, 1962 yılında tahıl sektöründe yürürlüğe girmiştir.

ORTAK TARIM POLİTİKASININ İLKELERİ 1.Tek Pazar İlkesi ile tarım ürünlerinin OTP kapsamında üye ülkelerde serbest dolaşımı amaçlanmıştır. 2. Topluluk Tercihi İlkesi ile hedeflenen, Topluluk içi piyasalarda ve Topluluk sınırlarında, üye ülkeler tarafından üretilen tarım ürünlerine öncelikli bir rejim uygulamaktır. Böylelikle üçüncü ülkelerde üretilen ürünlere karsı Topluluk üyesi ülkelerin ürünlerine tercih tanınmakta ve Topluluk tarım sektörü korunmaktadır. 3. Mali Dayanışma İlkesi, diğer iki ilke çerçevesinde uygulanacak olan ortak politika doğrultusunda yapılacak harcamaların, ortaklasa oluşturulan bir bütçeden ve AB üyesi ülkelerin tamamının katkısı ile karşılanmasını hedeflemektedir.

Ortak Tarım Politikasının Amaçları Üretim standartlarını ve tarım teknolojisini geliştirmek, Tarımsal üretim araçlarının etkili kullanımını sağlamak, Avrupa’daki tarımsal üretimin verimliliğini artırmak, Piyasalarda istikrarı sağlamak, Ürün arzının güvenliğini sağlamak, Tarımdaki en önemli faktörlerden biri olan işgücünün optimum kullanımını sağlamak, Geçimini tarım sektöründen sağlayan kesimlerin gelirini artırmak, Tüketicilere daha gerçekçi ve uygun fiyatlar sunmak ve tarım ürünleri fiyatlarını bütün üye ülkelerde eşitleyerek, fiyatların üye ülkeler arasında haksız rekabete yol açmasının önüne geçmek.

Üyelik sürecinde Türkiye’nin ekonomik ve sosyal hayatın bütün alanlarında olduğu gibi, tarım konusunda da köklü ve somut reformlarla Avrupa Birligi’ne uyum sağlaması gerekmektedir. Tarım sektörü ile ilgili olarak Türkiye’nin karsılaştığı en büyük sorunlar arasında, tarım sektörünün yapısı ve geçimini tarım sektöründen kazanan nüfusun fazlalığı yer almaktadır. Türkiye’deki tarım isletmeleri, teknik ve ekonomik isletmecilik şartlarının gerektirdiği ölçülerden uzak, tarım üretimi alanlarındaki altyapı ise yetersiz durumdadır.

Avrupa Birliği Komisyonu tarafından, Ortak Tarım Politikasının kurallarını temelden değiştiren ve 2013 yılına kadar uygulanacak olan politikaların esaslarını belirleyen 1782/2003 numaralı “Ortak Tarım Politikası Kapsamında Yapılan Direkt Ödemeleri ve Tarım İşletmelerinin Destekleme Kurallarını Belirlemeye Yönelik Yönetmeliği” Avrupa Birliği Resmi Gazetesinin 21 Ekim 2003 tarihli nüshasında yayımlamıştır. Yayımlanan bu Yönetmelik Avrupa Birliğinin tarihsel süreci içerisinde hep dışarıda bırakılan “Tarımsal Danışmanlık Hizmetleride” OTP’ye dahil edilmiştir.

Tarımsal Danışmanlık Hizmetlerinin OTP’ye dahil edilmesi ile “Cross Compliance” Karşılıklı Sorumluluklar; Üye ülkelerin 01 Ocak 2007 tarihine kadar tarımsal danışmanlık sistemlerini oluşturmalarını, Bu sistem içerisinde kamu ile beraber özel sektör ve sivil toplum örgütlerinin de yer almasının sağlanması Çiftçilerin sisteme gönüllülük esası ile dahil olmaları hedeflenmiştir. AB Komisyonu 31 Aralık 2010 tarihine kadar üye ülkelerdeki tarımsal yayım sistemlerini açıklayan bir rapor hazırlayacaktır.

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNDE TARIMSAL DANIŞMANLIK

Almanya Avusturya Danimarka Hollanda İngiltere Macaristan Estonya Litvanya Polonya

ALMANYA (FEDERAL YAPI) Tarım Bakanlıkları (3 Eyalet) Ziraat Odaları (3 Eyalet) ALMANYA (FEDERAL YAPI) TDD ve STD+TDD ( 2 eyalet) Hizmet ZO Kontrol ve Destek TB (2 Eyalet)

Tarım, Orman, Çevre ve Su Ekonomisi Federal Bakanlığı AVUSTURYA Tarım, Orman, Çevre ve Su Ekonomisi Federal Bakanlığı Ziraat Odaları Başkanlar Konferansı İşbirliği Eyalet Düzeyinde Orman ve Ziraat Odaları Organik Tarım Dernekleri Özel Danışman Orman ve Ziraat Odaları Yerel Teşkilatları Tarım İşletmeleri TDD

Avusturya Federal Bakanlık sadece sertifikalandırılmış yayımcıları desteklemektedir. Sertifika için Viyana’da Tarımsal Pedagoji Akademisi eğitim düzenlemektedir. Ziraat Odaları Başkanlar Konferansı ile Federal Bakanlık arasında işbirliği sözleşmesi mevcut olup, özel danışmanlar bu sisteme dahil değildirler. Bakanlık özel olarak organik tarım derneklerini desteklemektedir.

DANİMARKA Tarımsal Yayım Servisi Danimarka Çiftçi Birliği (2/3) Danimarka Çiftçi Aileler Birliği (1/3) Yerel Yayım Merkezleri Bağımsız Çiftçi Merkezli TDD Yok Özel eğitim yok Tarım İşletmeleri Özel Danışmanlar (Org.Tar. ve Domuz İşl.

Hollanda Kamu tarafından finanse edilen bir servisten, özelleştirilmiş müşteri odaklı bir organizasyona; Hollanda’da tarımsal yayım hizmetleri tamamen özel DLV Şirketi tarafından yürütülmektedir. DLV (Ulusal Yayım Servisi), çiftçilere teknik ve yönetim alanında destek hizmetleri götüren bir kamu kuruluşu iken 1993 yılında özelleştirilmesine başlamış ve 10 yıllık bir süreçte özelleştirme tamamlanmıştır.

Özelleştirmeden Önceki Durum Yayım Çalışmaları, çiftçilere teknik ve ekonomik tavsiyeler ulaştırılmasının yanı sıra hükümet tarafından uygulanan tarım politikalarına yönlendirilmiştir. Tarım Bakanlığı içerisinde organize edilmişti ve finansmanın % 100’nü devlet karşılıyordu. Bütün teknik ve idari personel devlet memuruydu. Yayım görevlileri, bölgesel bazda çok yönlü timler olarak organize edilmişti. Özellikle grup ve kitle yayım metodları kullanılıyordu. Yayım programları politik amaçlarla sıkı sıkıya bağlıydı.

DLV’NİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE NEDEN OLAN PROBLEMLER DEVLET AÇISINDAN Yayım programlarının yüksek maliyetli ve düşük etkili olması Çiftçi sayısında görülen azalmaya karşın, yayım personeli sayısında artış Çiftçilerin ilgi alanları ile hükümetin politik amaçları arasındaki uyuşmazlık Personele yönelik motivasyon noksanlığı.

DLV’NİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE NEDEN OLAN PROBLEMLER ÇİFTÇİ AÇISINDAN Yayım servisi verimli çalışmıyordu, tavsiyeler çiftçi problemleri ile ilgili değildi. Kitle ve grup yayım metotlarının kullanılması, çiftçi ile yayımcı arasında ki ilişkiyi zayıflatıyordu. Hükümetin politik amaçları, çiftçilerin amaçlarına tercih edilmekteydi

DLV’NİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE NEDEN OLAN PROBLEMLER YAYIM PERSONELİ AÇISINDAN Çelişen roller nedeniyle çiftçinin güvenini kazanamıyordu. Parasal teşvik veya ödüllendirme sistemi yoktu. Hizmetin gerektirdiği uzmanlaşmanın gerçekleşmemesi, İş memnuniyeti/motivasyonunun olmaması.

DLV’NİN ÖZELLEŞTİRİLMESİ 1996 yılına kadar bütçesinin % 60 doğrudan ödemeler ile çiftçi tarafından finanse edilmiştir. ( 1993-%5, 1994-%15, 1994-%30, 1995-%45, 1996-%60) Bütçesinin % 40’ı devlet tarafından karşılanmaktadır. Farklı alanlarda hizmet sunacak 4 ayrı şirket kurulmuştur.

İngiltere 1946 yılında Ulusal Yayım Servisi kurulmuştur. (NAAS_National_Agriculturel_Advise_Service) 1971 yılında Tarımsal Kalkınma Yayım Servisine dönüşmüştür. (ADAS_Agriculturel_Develop_Advise_Service) Bağımsız ve tamamen ücretsiz yayım hizmetleri yürütmüştür. 1987 Nisan ayından itibaren İngiltere hükümeti yayım hizmetlerinden yararlanan çiftçilerin katkı yapmaları yönündeki kararını uygulamaya koymuştur. 1988 yılında % 15 olan çiftçi katkısı, 1993 yılında % 50 ve 1996 yılından itibaren de % 100 olmuştur. ADAS otonom bir yapıya sahip acente kimliğindedir.

Macaristan Tarımsal yayım hizmetleri ağırlıklı olarak kamu tarafından yürütülmektedir. Tarımsal danışmanlık sisteminin altyapısı oluşturulmuştur. Tarım danışmanı olarak sertifikalandırılmış ziraat mühendisleri görev yapmaktadır. Eğitimini tamamlamış danışman sayısı 700 civarındadır. Sistemin desteklenmesi için AB ve ulusak bütçe ile finanse edilen bir Ulusal Kalkınma Fonu kullanılmaktadır. Özel danışmanların ücretleri çiftçi tarafından karşılanmakta, eğer danışman yetkilendirilmiş ise devlet çiftçiye TDD ödemesi yapmaktadır. TDD’den yararlanmak için yıllık işletme geliri en az 12.300 £ ve an fazla 205.000 £ olmalıdır.

Aktörler (Yayım Hizmeti Sunucuları) Görev Alanları Tarım Bakanlığı *Tarımsal yayım sisteminin koordinasyonu *Tarım danışmalarının sertifikalandırılması *Destekleme kaynaklarının hazırlanması ve onaylanması *Yasal metinler, yönetmelikler konusunda bilgilendirme Tarımsal Eğitim-Yayım Enstitüsü (Tarım Bakanlığına bağlı) *Kamu yayım hizmetlerinin organizasyonu, koordinasyonu ve uygulanması *Ziraat odaları, üniversiteler ve tarımsal yayım merkezleri tarafından sunulan yayım hizmetlerinin gerçekleştirilmesinde destek olmak Ziraat Odaları *Tarımsal yayım merkezleri ile işbirliği yaparak tarımsal yayım hizmeti sunmak *Çiftçilerin tarımsal yayım hizmeti taleplerini belirlemek *Kamu yayım hizmeti sunmak üzere istihdam yapmak ve bunların eğitimlerini sağlamak Bölgesel Teknik Yayım Merkezleri *Kamu yayım hizmetlerinin organizasyonu ve sunulması

Aktörler (Yayım Hizmeti Sunucuları) Görev Alanları Tarım Üniversiteleri ve Yüksek Okulları *Ziraat Odaları ve tarımsal yayım merkezleri ile işbirliği yaparak kamu yayım hizmeti sunmak *Bünyesindeki uzmanların başka kuruluşların düzenledikleri eğitimleri katılmalarını sağlamak Köy Çiftçisi (Seçilmiş Çiftçi) *Kamu yayım faaliyetlerinin organizasyonuna katılmak *Tarım politikaları, yönetmelikler, programlar, desteklemelerin alınması gibi konularda çiftçilerin günlük başvuru ve bilgilendirme noktası olmak Macaristan Tarım Yayımcıları Birliği *Üye olan yayımcıların çıkarlarını temsil etmek *Tarımsal yayım sisteminin geliştirilmesine katkı sağlamak *Lobi çalışması yapmak Danışmanlık Şirketleri ve Serbest Tarım Danışmanları *Ücreti karşılığında tarım danışmanlığı hizmeti sunmak *Mümkün olan yerlerde kamu yayımını desteklemek 700 kadar sertifikalı danışman vardır Tarım ve Kırsal Kalkınma Müdürlüğü *AB destekleri ile ilgili düzenlemeleri yapmak, başvuruları kabul etmek ve değerlendirmek *Desteklemelerle ilgili uygulamaları ve kontrolleri yapmak Vergi Müdürlüğü *Finansman desteklerinin kontrolü

Estonya 1989 yılında kurulan ilk çiftçi örgütü, 1991 yılında bağımsız Estonya’nın ilk yayım servisini kurmuştur. Şu anda Estonya’nın 15 bölgesinde 16 çiftçi birliği ulusal düzeyde bir çatı altında toplanmıştır. 1992-1995 yılları arasında entegre tarımsal yayım sisteminin kurulması amacıyla dış kaynaklı bir çok proje uygulamıştır. 1995-2002 yılları arasında çiftçilerin nitelikli ve yeter sayıda danışman talepleri doğrultusunda bireysel danışmalık sisteminin oluşturulmuş ve danışmanlık hizmetlerini sübvanse etmiştir.

Estonya Sonuç Raporu Hizmet Sözleşmesi Yetkilendirilmiş Danışman Çiftçi Yetkilendirilmiş Danışman Hizmet Bedeli Tarım Teşkilatı Sübvanse % 50

Litvanya Tarımsal Firmalar Birliği Ulusal Yayım Servisi (Şirket) Litvanya Çiftçiler Birliği (% 1) Litvanya Tarım Bakanlığı (% 99) Genel Kurul (her kurucu iki üye) Yönetim Kurulu Ortalama % 51 çiftçi katkısı 5 Bölge, 26 İlde kurulu 44 yayım bürosu Tarımsal işletme

Polonya Tarımsal ve Kırsal Kalkınma Bakanlığı Valilikler Tarımsal Yayım Konseyi Ulusal Yayım Merkezi İl Yayım Merkezleri (16) İl Yayım Konseyleri Şube Şube Şube İlçe Köy Yayım Timleri (308) ÇİFTÇİLER Direkt bağlantı İndirekt bağlantı

Farklı danışmanlık modelleri ile yaşanan tecrübeler göstermiştir ki, farklı sosyal ve ekonomik koşullara sahip başka bir ülkede direk olarak uygulanamaz. Her model yerel koşullara uygun hale getirilmelidir.

Teşekkür ederim.