ATIK İLAÇLARIN İMHASI Uzm. Dr. Cenk COŞKUN Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü

AKILCI İLAÇ KULLANIMI Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı, tedavi maliyetleri ve halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorun olarak devam etmektedir. Bu nedenle akılcı ilaç kullanımı konusunda halkın ve sağlık çalışanlarının bilinçlendirilmesi ve eğitilmesi son derece önemlidir. Akılcı ilaç kullanımı, ilacın imalinden imhasına kadarki sürecin her aşamasını kapsamaktadır. 2

14 Mart 2005 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 25755   Çevre ve Orman Bakanlığından: Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar, İlkeler Amaç Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, tehlikeli atıkların, üretiminden nihai bertarafına kadar; a) İnsan sağlığına ve çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine, b) Üretiminin ve taşınmasının kontrolünün sağlanmasına, c) İthalinin yasaklanmasına ve ihracatının kontrolüne, d) Yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların sağlanmasına, e) Üretiminin kaynağında en aza indirilmesine, f) Üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda, üretildiği yere en yakın mesafede bertaraf edilmesine, g) Yeterli bertaraf tesisi kurulması ve bu tesislerin çevresel bakımdan sağlıklı bir şekilde kontrolüne, h) Çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanmasına, yönelik prensip, politika ve programların belirlenmesi için hukuki ve teknik esasları kapsar. 3

EK 3 DOĞAL KARAKTERLERİNE YA DA ONLARI OLUŞTURAN AKTİVİTE’YE GÖRE TEHLİKELİ ATIK KATEGORİLERİ (ATIK, SIVI, ÇAMUR YA DA KATI HALDE OLABİLİR) A) (Ek 5) te sıralanan özelliklerden herhangi birini gösteren ve aşağıdakilerden oluşan atıklar; 1) Hastanelerden, tıp merkezlerinden ve kliniklerden kaynaklanan tıbbi atıklar, 2) Farmasotik ürünlerin üretiminden ve hazırlanmasından kaynaklanan atıklar, farmasotik ve ilaç atıkları, 3) Ahşap koruyucuları, 4) Biositler ve fito-farmakolojik maddelerin üretiminden, hazırlanmasından ve kullanımından kaynaklanan atıklar, 5) Solvent(çözücü) olarak kullanılan maddelerin kalıntıları, 6) İnert polimerize malzemeler hariç solvent (çözücü) olarak kullanılmayan halojenli organik maddeler, 7) Siyanür içeren ısıl işlemler ile sertleştirme işlemlerinden kaynaklanan atıklar tuzlar, 8) Hedeflenen kullanıma uygun olmayan mineral yağlar ve yağlı maddeler, 9) Yağ / su, hidrokarbon / su karışımları, emülsiyonlar, 4

ilgi: 13.05.2005 tarih ve 24343 sayılı genelgemiz.   ...........................VALİLİĞİNE                                             (İl Sağlık Müdürlüğü) ilgi: 13.05.2005 tarih ve 24343 sayılı genelgemiz. Üretim yerlerinde, eczanelerde, hastanelerde, sağlık müdürlüklerinde gümrükte ve diğer kuruluşlarda katı, yarı katı, sıvı, aeresol halde imalı ithal izni bulunan veya yurda kaçak olarak giren ve mahkeme sonucu imhasına karar verilen bütün ilaçların! ilaç hammaddelerinin (penisilin ve türevleri, sefalosporin ve türevleri, hormonlar v.b. dahil) ve kullanılmamış tıbbi malzemelerin çeşitli nedenlerle (miadının dolması, bozulması, kullanmının risk oluşturması v.s.) imhasıyla ilgili Çevre Bakanlığı'ndan alınan bilgiler doğrultusunda ilgide kayıtlı Genelgemiz ile Sağlık Müdürlükleri bilgilendirilmiştir. 5

6

ATIK İLAÇLARIN TOPLANMASI ATIK İLAÇLARIN DEPOLANMASI ATIK İLAÇLARIN TAŞINMASI ATIK İLAÇLARIN İMHASI 7

ATIK İLAÇLARIN TOPLANMASI Halkın elindeki artık ilaçların toplanması Eczaneler Ecza depoları Hastaneler Sağlık Ocağı, Aile Sağlığı ve Toplum Sağlığı Merkezleri SORUN? Yeterli bir toplama sisteminin olmaması Ülke çapında kampanyaların olmaması Denetimsiz kampanyaların olması Halkın bilgi eksikliği Atık ilaçların kayıt altına alınması sorunu ve maliyeti 8

ATIK İLAÇLARIN DEPOLANMASI Çevre ve Orman Bakanlığının 14/03/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde bulunan standartlara göre depolanmalıdır. SORUN? Yeterli standartlara uygun depolama alanı olmaması 9

ATIK İLAÇLARIN TAŞINMASI Atık ilaçların taşınması Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre; Lisans almış şirketler tarafından Özel araçlarla taşınması SORUN? Taşıma maliyetleri Her bölgede lisanslı firmaların bulunamaması 10

ATIK İLAÇLARIN İMHASI Çevre ve Orman Bakanlığının 14/03/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde bulunan standartlara göre paketlenmeli, etiketlenmeli ve imha edilmelidir. Lisanslı firmalar tarafından İZAYDAŞ Ekolojik Enerji Limited Şirketi SORUN? İmha maliyetleri 11

İLAÇ İMHASINDA YAPILAN HATALAR İl sağlık müdürlüklerinden edindiğimiz bilgilere göre yanlış yapılan uygulamalar: İhtiyaç fazlası ilaçların toplanıp tekrar kullanıma sunulması Toplama ve imha işlemlerinin belediye tıbbi atık ekiplerine yaptırılması 12

NE YAPMALIYIZ? 13.05.2005 tarih ve 24343 sayılı genelgemize göre; Söz konusu atıkların tehlikeli atık olarak kabul edilmekte olduğu, bu atıkların toplanmasının, taşınmasının ve bertarafının da Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılması gerektiği, bu nedenle söz konusu atıkların belediye çöp depolama sahalarında diğer tıbbi atıklarla beraber imhasının mümkün görülmediği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği'nde "EK-Tde yer alan faaliyetler sırasında tehlikeli atık üreten gerçek ve tüzel kişilerin, atığı üretenin bilinmemesi durumunda ise bu atıkları zilyetliğinde veya mülkiyetliğinde bulunduran gerçek ve tüzel kişilerin "üretici" olarak tanımlandığı, Üreticilerin, Yönetmeliğin "Atık Üreticisinİn Yükümlülükleri" başlıklı 9. maddesinin (d) bendine göre atığını göndereceği lisanslı geri kazanım ya da bertaraf tesisinİn istemiş olduğu uluslararası kabul görmüş standartlara uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla, (h) bendine göre taşıma formunu doldurmakla, (i) bendine göre de bertaraf yapılacak harcamaları karşılamakla yükümlü tutulduğu, Uygulamada kolaylığın sağlanması açısından değişik illerde az miktarda bulunan bu atıkların dökülme, sızma, akımı veya herhangi olumsuz bir reaksiyon yaratmayacak şekilde güvenli olarak ambalajlandıktan sonra merkezi illere nakliyesinin yapılması, burada toplanan ve taşıma için gereken miktara ulaşan atıkların ise taşıma formlarının doldurularak lisanslı araçlarla İZAYDAŞ'a götürülmesi ve bertaraf ücreti mukabilinde bertarafının sağlanması gerektiği, belirli noktalardan lisanslı araçlarla yapılacak taşıma işlemlerinde taşıma formlarının doldurulacak olması ve bu formların ilgili bölümlerinin de bertaraf eden tarafından onaylanarak bertaraf işleminin gerçekleşecek olması nedeniyle İl Sağlık ile İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinden elemanların iZAYDAŞ'a gitmesine gerek görülmediği bildirilmiştir.

www.akilciilac.gov.tr- akilciilac@iegm.gov.tr 14