BOYA KUSURLARI HAZIRLAYAN: AKZO NOBEL KEMİPOL A.Ş. 24/11/2000

YAŞ BOYA KUSURLARI VİSKOZİTE ELEKTRİK DİRENCİ ÇÖKME 24/11/2000

1. VİSKOZİTE Tanım Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Yüksek veya düşük Viskozite Yanlış ölçüm Ölçüm kaplarının kalibrasyonu yapılmalı, ölçümden önce boya iyice karıştırılmalı,sıcaklık kontrolu yapılmalı Depolama sırasında viskozite artışı Solvent buharlaşması, boyanın tiksotropik davranışı, yüksek sıcaklıkta depolama Solvent ilavesi yapılabilir,ölçümden önce boya iyice karıştırılmalıdır. Depolama koşulları düzeltilmelidir 24/11/2000

2. ELEKTRİK DİRENCİ Tanım Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Yüksek elektrik direnci Yetersiz karışım, alkoller gibi polar solventlerin uçması İnceltme tineri ile uygulama viskozitesine getirilen boya etkin karıştırılmalıdır, uygulama yapılacak boya açık bırakılmamalıdır. Katkı girişi yapılarak elektrik direnci düşürülebilir. Ekipman Ekipman kontrolu yapılmalı, konveyör temiz tutulmalı 24/11/2000

ÇÖKME Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Yüksek sıcaklıkta depolama Depolama koşulları düzeltilmelidir Pigment ve dolgu malzemesinin yoğunluklarının çok yüksek olması Formülasyon değişikliği 24/11/2000

UYGULAMA ESNASINDA OLUŞAN KUSURLAR AKMA/YÜKSEK AKIŞKANLIK PORTAKALLANMA/DÜŞÜK AKIŞKANLIK KAYNAMA/PİNHOL/SOLVENT PATLAMASI KRATER TANECİK BOYA TOZU (OVERSPRAY) YAŞ VEYA KURU SPRAY SİLME İZİ/TELEGRAPHİNG YÜZME YÜZEYİ ISLATAMAMA KABARMA (LIFTING) KIRIŞMA (WRINKLING) 24/11/2000

YÜZEY GERİLİMİ Yüzey enerjisi, yüzeydeki moleküllerin, sıvı yığınındaki moleküllere göre daha fazla olan serbest enerjileridir. Tüm maddelerin yüzey enerjileri,bunların bir birim yüzey alanı oluşturmaları için gerekli işe eşdeğerdir. Toplam Yüzey Serbest Enerjisi=A :Yüzey gerilimi A: Yüzey büyüklüğü Termodinamiğin 2. Yasasından yapılan çıkarımlarla şu denge kuralı türetilir: Kapalı bir sistem için en kararlı konum,yani denge konumu,o sistem için mümkün olan en düşük enerjili konumdur. 24/11/2000

YÜZEY GERİLİMİ B  K ise B x AB = K x AK olması için Farklı yüzey gerilimlerinde iki yaş boyayı ele alırsak , bunların film oluşturma sürecinde aynı ölçüde düşük bir yüzey serbest enerjisine sahip olmaları için, yüzey gerilimleriyle ters orantılı büyüklükteki yüzey alanlarına sahip olmaları gerekecektir. Yani ,   B  K ise   B x AB = K x AK olması için AB  AK olması gerekecektir.   Başka bir deyişle, yüzey gerilimi daha düşük olan boya, daha geniş yüzeyleri tolere edebilecektir. İki boyanın da aynı toplam yüzey alanına, A, sahip birer film oluşturmaları durumunda düşük yüzey gerilimine sahip olan örnek, daha kararlı bir yapıya sahip olacaktır. Daha yüksek yüzey gerilimine sahip olan örneğin de diğeri kadar kararlı olması ancak sahip olduğu yüzeyin azalmasıyla mümkündür. Boya dilinde bunun adı “ yüzeyden kaçma “ veya “ıslatamama” dır. 24/11/2000

1. AKMA/YÜKSEK AKIŞKANLIK SARKMA VE AKMA DİK YÜZEYLERDE YERÇEKİMİ ETKİSİYLE OLUŞAN VE İSTENMEYEN GÖRÜNTÜLERE YOL AÇAN HER TÜRLÜ AKIŞ DAVRANIŞINA VERİLEN ADDIR. 24/11/2000

1. AKMA/YÜKSEK AKIŞKANLIK Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Film kalınlığı çok yüksek Film kalınlığı düşürülmeli Boya viskozitesi çok düşük Boya viskozitesi artırılmalı Ağır solvent miktarı çok yüksek Ağır solvent miktarı düşürülmeli Sarkma önleyici ajan miktarı çok düşük Sarkma önleyici ajan miktarı artırılabilir. Uygulama parametreleri atomize olan boyanın tanecik boyutunu azaltacak şekilde ayarlanmalıdır. -Hava basıncı artırılabilir. obje ile spray arasındaki mesafe artırılabilir. iki kat arasındaki flash off süresi artırılabilir. boyanın debisi azaltılabilir. meme çapı küçük nozul kullanılabilir. 24/11/2000

2. PORTAKALLANMA BOYA FİLMİNDE PORTAKAL KABUĞUNU ANDIRAN TÜMSEKÇİK VE ÇUKURLARIN OLUŞMASIDIR. 24/11/2000

2. PORTAKALLANMA/DÜŞÜK AKIŞKANLIK Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Boyanacak yüzeyin grift olması veya yüzey geriliminin çok düşük olması Zımpara veya polar olmayan solventlerle silme gibi yüzey işlemleri yapılmalıdır. Solvent kompozisyonu çok hızlıdır. Ağır solvent miktarı artırılabilir. Düşük film kalınlığı Film kalınlığı artırılmalı Boya viskozitesi çok yüksek Uygulama viskozitesi düşürülebilir. Uygulama parametreleri atomize olan boyanın tanecik boyutunu arttıracak şekilde yapılmalıdır. -hava basıncı azaltılabilir -obje ile spray tabancası arasındaki mesafe azaltılabilir. -iki kat arası flash-off süresi azaltılabilir. - meme çapı büyük nozul kullanılabilir -boyanın debisi artırılabilir 24/11/2000

3. PINHOL/KAYNAMA/SOLVENT PATLAMASI Pınhol kürlenmiş boya filmi içerisinde küçük delikçiklerin oluşmasıdır. 24/11/2000

3. PINHOL/KAYNAMA/SOLVENT PATLAMASI Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Boya film kalınlığının çok yüksek olması Film kalınlığı düşürülmeli Solvent kompozisyonu çok hızlı Hat koşulları simule edilerek boyanın uygulaması yapılmalı. Ağır solvent ilavesi yapılabilir. Spray viskozitesi çok yüksek Viskozite düşürülmeli Flash-off zamanı çok kısa/konveyör hızı çok fazla Konveyör hızı düşürülmeli veya boyayı hat koşullarına uygun hale getirilmeli Fırın set sıcaklığına çok kısa sürede ulaşıyor. Fırının sıcaklık eğrisi çıkarılmalı. Set edilen sıcaklığa minumum 8 dakikada ulaşılmalı. Grekekli ise fırının ilk kısmındaki sıcaklık azaltılmalı. 24/11/2000

4. KRATER BOYA FİLMİNİN YÜZEYİNDE OLUŞAN, MİNİK BİR YANARDAĞ AĞZINI ANDIRAN KASE BİÇİMLİ KÜÇÜK ÇÖKÜNTÜLERE KRATER ADI VERİLİR. 24/11/2000

4. KRATER Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Boyanın yüzeyi iyi ıslatamaması (Boyanın yüzey gerilimin çok yüksek olması) Yüzey hafifçe zımparalanır. Yüzey polar olmayan solventlerle temizlenir. Silikon yağı yada diğer yüzey aktif maddeler ilave edilerek boyanın yüzey gerilimi düşürülebilir.Viskozite yükseltilebilir. Boyanan yüzeyde kir ve yabancı cisimcik olması Yüzey temizliği kontrol edilmelidir. Boya tozu (özellikle boyanan parçalar birbirine çok yakın ise) Parçalar arasındaki mesafe artırılmalı Spray kabinindeki hava akımı artırılmalı Boyanın yüzey aktif malzemelerle kontamine olması Kompresyon havasında yağ olup olmadığı kontrol edilmeli, spray kabini çevresinde yağ,silikon içeren malzemeler kullanılıp kullanılmadığı kontrol edilmelidir. 24/11/2000

5. BOYADA YABANCI TANECİK YAŞ BOYADAKİ YABANCI TANECİK İLE YAŞ BOYA FİLMİNDEKİ YABANCI TANECİK AYRIMINA DİKKAT EDİLMELİDİR. YAŞ BOYADAKİ YABANCI TANECİK HAMMADDE VEYA ÜRETİM KAYNAKLI OLABİLİR VE UYGUN FİLTRASYON İLE GİDERİLEBİLİR. KÜRLENMİŞ BOYA FİLMİ İÇERİSİNDEKİ TANECİKLERİN KAYNAĞINI BULMAK İÇİN MİKROSKOP ALTINDA İNCELEME YAPMAK GEREKİR. 24/11/2000

5.BOYADA YABANCI TANECİK Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Bitmiş boyanın filtrasyonu yetersiz Filtrelerin kalitesi, gözenek boyutu, filtrasyon basıncı ve kaçak olup olmadığı kontrol edilmeli Boya ambalajı kirli yada paslı Varil bidon gibi tüm ambalaj malzemelerinin temizlik kontrolu yapılmalıdır. Tiner kirli olabilir. Tiner kullanmadan önce filtre edilmelidir. -Konveyör sisteminden kaynaklanabilir -saç, elbise tüyü, iplik gibi insan kaynaklı malzemeler Yabancı taneciğin kaynağı tespit edildikten sonra gerekli önlemler alınmalıdır (antistatik elbise, konveyörün periyodik bakımı) 24/11/2000

6. BOYA TOZU (OVERSPRAY) SPRAY EDİLEN BOYA TOZUNUN KURUMUŞ YADA KURUMAK ÜZERE OLAN BOYA FİLMİNİN ÜZERİNDE BİRİKEREK KRATER, PORTAKALLANMA GİBİ YÜZEY KUSURLARINA NEDEN OLMASIDIR. BOYA TOZU ÜZERİNE GELDİĞİ BOYA FİLMİ İLE UYUŞMUYORSA OVERSPRAY OLUŞUMU ENGELLENMELİ, ENGELLENEMİYOR İSE MEYDANA GELEN YÜZEY KUSURUNU MİNİMİZE ETMEK İÇİN ÇALIŞILMALIDIR. 24/11/2000

6. BOYA TOZU (OVERSPRAY) Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Manuel uygulamada yanlış boyama sırası (katlar arası uzun süre beklenmesi gibi) Doğru boyama sırası takip edilmeli (ilk olarak iç kısımların daha sonra dış kısımların boyanması gibi) Boyanacak parçalar birbirine çok yakın Parçalar arasındaki mesafe artırılabilir. Boya çok hızlı kuruyor -Ağır solvent ilave edilebilir. -spray viskozitesi düşürüleblir. - spray kabin sıcaklığı azaltılabilir. Spray kabinindeki hava akımı çok yavaş Hava akımı artırılabilir. Atomize edilen boyanın tanecik boyutu üzerine geldiği boya filminde mekanik tahribat yapacak derecede büyük İlk kat overspray toleransı arttırmak için daha yaş uygulanabilir. 24/11/2000

7. YAŞ VEYA KURU SPRAY YAŞ VEYA KURU SPRAY GENELLİKLE ATOMİZE EDİLEN BOYA TANECİĞİNİN BÜYÜKLÜĞÜNE BAĞLIDIR. YAŞ SPRAY DURUMUNDA TANECİK BÜYÜKTÜR, YÜZEYE ULAŞTIĞINDA DAHA ÇOK SOLVENT İÇERİR, DAHA İYİ YAYILMA HATTA SARKMA EĞİLİMİ GÖSTERİR. ALUMİNYUM PARÇACIKLAR HEMEN SABİTLEMEDİĞİ İÇİN METALİK BAZKATLARDA GÖLGE EĞİLİMİ GÖZLENEBİLİR. KURU SPRAYDE İSE YUKARIDAKİ DURUMUN TERSİ SÖZ KONUSUDUR. BAZKATLARDA OVERSPRAY TOLERANSI AZALIR VE DİKENLENME GÖZLENEBİLİR. 24/11/2000

7.YAŞ VEYA KURU SPRAY Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Yaş spray -atomizasyon basıncı çok düşük -meme çapı çok büyük -spray tabancası ve yüzey arasındaki mesafe çok az iki boya katı arasındaki flash-off zamanı çok kısa boya çok fazla ağır solvent içeriyor. Hava basıncı artırılabilir. Küçük meme çaplı meme kullanılmalı -mesafe artırılmalı -flash-off süresi artırılmalı Ağır solvent miktarı azaltılmalı Kuru spray Yukarıda belirtilenlerin tam tersi söz konusudur. 24/11/2000

8. SİLME İZİ/TELEGRAPHING BOYA FİLMİNİ SİLMEK YADA HAFİFÇE ZIMPARALAMAK BU BÖLGELERDE YÜZEY GERİLİMİNİN DEĞİŞMESİNE SEBEP OLABİLİR. ÜSTE GELEN SONKAT KÜRLENME SONRASINDA BU SİLME İZLERİNİ GÖSTEREBİLİR. DAHA ÇOK TAMİR SİSTEMLERİNDE GÖZLENİR. 24/11/2000

8.SİLME İZİ/TELEGRAPHING Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Sonkatın allta kalan boya filmini yeterince ıslatamaması Altta kalan boya filminin yüzey gerilimini yükseltmek için içerdiği silikon miktarı azaltılabilir veya sonkatın silikon miktarı artırılabilir. Altta kalan boya filminin kısmi zımpara yapılmış olması spray viskozitesi artırılabilir. Boyanın akışkanlığı(yayılması) azaltılarak kusurun daha az gözlenmesi sağlanabilir. 24/11/2000

9. YÜZME Boya filminin yüzeyinde, gölge,leke ya da yol yol iz oluşumu biçimindeki renk farklılıklarına yol açan kusurdur. Yüzme, boya içindeki farklı pigmentlerin ayrışmasına veya bunların homojen olmayan dağılımlarına bağlı olarak oluşur. 24/11/2000

9. YÜZME Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Yüzey gerilimi farklılığı Yüzey akımlarını azaltmak için viskozitenin yükseltilmesi, yüzey gerilimi düşürme ajanı Pigment topaklaşması Etkin karıştırma, katkı kullanımı 24/11/2000

10. YÜZEYİ ISLATAMAMA 24/11/2000

10.YÜZEYİ ISLATAMAMA Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Kir veya düşük yüzey enerjili alt yüzey Yüzey ajanı kullanımı, yüzey temizliği 24/11/2000

11. KIRIŞMA (WRINKLING) Kuruma süresince hacimsel daralmaya uğrayan filmin üst bölümünde bulunan ve elastikiyetini yitirmiş ince bir tabakanın, hacimsel daralmaya bağlı olarak kırışık bir görünüm alması sonucu oluşur. 24/11/2000

11. KIRIŞMA (WRINKLING) Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Hızlı yüzey kürlenmesi Kalın uygulamalardan kaçınılması, derinlemesine kurumanın sağlanması 24/11/2000

12. KABARMA (LIFTING) 24/11/2000

12. KABARMA (LIFTING) Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik 1. Katın yetersiz kürlenmesi, 2. Katta kuvvetli çözgenler kullanılması Yalıtım katı kullanılması, 2. Katın kuru uygulanması 24/11/2000

KÜRLENMİŞ BOYA FİLMİNİN GÖRÜNÜMÜYLE İLGİLİ KUSURLAR HAZE/BUĞULULUK ÖRTME GÜCÜ RENK FARKLILIĞI GÖLGELENME SARARMA 24/11/2000

HAZE/BUĞULULUK Haze, yüksek parlaklıkta bir sistemin duru, temiz görüntüsünün yetersizliğidir. Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Düşük molekül ağırlıklı malzemelerin yüzeye göç etmesi Bu tip haze silme veya polish ile giderilir. Fırındaki bazı parçalanma ürünlerin yüzeyde kondenzasyonu Silme ile giderilir. Havalandırma iyileştirilmelidir,fırına yükleme azaltılmalıdır. Yüksek nem,hızlı soğuma ile lokal kondenzasyon Boyalı parçalar nemli yerlerde bekletilmemelidir, hızlı soğutma yapılmamalıdır. 24/11/2000

2. ÖRTME GÜCÜ Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Pigment/reçine oranı düşük Pigment/reçine oranı optimize edilir,film kalınlığı artırılabilir. Pigment seçimi Pigment seçimleri kontrol edilir. Yaş boyada çökme Boya etkin karıştırılmalıdır. Yüzey kontrastları Astar-sonkat veya sonkat tamir katlarında renk kontrasından kaçınılmalıdır. 24/11/2000

3. RENK FARKLILIĞI Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Film kalınlığı uygunsuzluğu Film kalınlığı homojen olmalı Fırınlama özellikleri uygunsuzluğu Kürlendirmenin kontrolu Çökme Etkin karıştırma Örtücülük yetersizliği Uygun film kalınlığı seçilmeli 24/11/2000

4. GÖLGELENME Gölgelenme, bazkatın metallerinin lokal olarak oryantasyonunun bozulması kusurudur. Diğer bölgelerdeki oryantasyon sorunsuzdur. Bu farklılık alacalı bir görüntü oluşturur. Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Bazkatın film kalınlığı çok yüksek veya homojen değil Doğru film kalınlığı uygulama Yaş spray etme Spray viskozitesi düşürülebilir. Hızlı solvent kullanılabilir. 24/11/2000

5. SARARMA Sararma daha çok vernik ve beyaz sonkatlara özgü bir çeşit renk değiştirme kusurudur. Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Fırın sıcaklığı çok yüksek Fırın sıcaklığı düşürülmeli 24/11/2000

KURU FİLM ÖZELLİKLERİYLE İLGİLİ KUSURLAR KÜRLENME SERTLİK ELASTİKİYET YAPIŞMA ZAFİYETİ NEM DİRENCİ DIŞ DİRENÇ/YAŞLANMA KİMYASALLARA KARŞI DİRENÇ KOROZYON DAYANIMI 24/11/2000

1. KÜRLENME Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Aşırı fırınlama:Çok sert ve kırılgan bir fim oluşur, renk değişimleri olabilir, elastikiyet azalır, parlaklık düşer. yüksek sıcaklık,uzun fırınlama süresi (hat duruşları) Fırın kalibrasyonu düzenli yapılmalı, fırına standart yükleme yapılmalı Eksik kürlendirme: yumuşak bir film oluşur, kimyasallara karşı direnç azalır. kısa fırınlama zamanı, ısı izolasyonunun yeterli olmaması, çelik kalınlığı 24/11/2000

2. SERTLİK Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Sertlik çok yüksek: Aşırı fırınlama Film kalınlığı düşük Fırın sıcaklığı düşürülür. Film kalınlığı artırılır. Sertlik çok düşük: Düşük sıcaklıkta fırınlama Film kalınlığı yüksek Fırın sıcaklığı artırılır. Film kalınlığı düşürülür. 24/11/2000

3. ELASTİKİYET Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Elastikiyet çok düşük: yüksek sertlikle ilgili bahsedilen tüm muhtemel nedenler bu özellik için de geçerlidir. Elastikiyet çok yüksek: çok yüksek elastikiyet yetersiz çapraz bağlanma işareti olabilir (yetersiz fırınlama) Solventlere karşı direnç kontrol edilmeli(zayıf direnç,eksik kürlenmeyi doğrular). Fırın sıcaklığı artırılmalıdır. 24/11/2000

4. YAPIŞMA ZAFİYETİ Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Aşırı kürlendirilmiş ilk kat ve eksik kürlendirilmiş müteakip kat Kürlendirilme koşullarının optimizasyonu Kirli/yağlı substrat Solventle yağ alma işlemi yapılır İlk katta yüzey gerilimi düşüren ajanların fazla kullanılması Astar katın hafifçe zımparalanması yapışmayı iyileştirir. 24/11/2000

5. NEM DİRENCİ Boya filminin lokal olarak osmotik basınç nedeniyle yüzeyden kabarmasıdır. Sonuç bu noktalardan yapışma zafiyeti olarak izlenir. Neme karşı zafiyet blister oluşumu ile gözlenir. Bazı durumlarda renk ve parlaklık kaybı da nem zafiyeti olarak görülür. 24/11/2000

5. NEM DİRENCİ Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Zayıf yapışma Yüzey temizliğinin yetersizliği,boyanın aşırı kürlendirilmesi Renk kaybı,parlaklık kaybı Pigment,bağlayıcı tipi ve kürlendirme biçimi kontrol edilmeli 24/11/2000

6. DIŞ DİRENÇ/YAŞLANMA Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Reçine tipi Reçine tipinin dış direnci kontrol edilmeli UV absorber katkılar az veya hiç kullanılmamış Katkı ilavesi Dolgu veya pigment seçimi hataları Pigment ve dolgu seçiminde dış direnci tespit edilmiş onaylı tipler seçilmeli 24/11/2000

7. KOROZYON DAYANIMI Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik Zayıf yapışma Yetersiz yüzey hazırlama Yağ alma,durulama,fosfatlama işlemleri kontrol edilmeli Film kalınlığı yetersiz Film kalınlığı artırılmalı Test cihazının uygunsuzluğu Cihaz kalibrasyonu düzenli olarak yapılmalı Eksik kürlendirme Kürlendirme sıcaklığı veya süresi artırılmalı Test panellerinin olgunlaştırılmalarındaki yetersizlikler Fırın kurumalı sistemler için 24, hava kurumalı sistemler için 7 gün beklenir. 24/11/2000