TÜRKİYE UYGULAMALARI 2008 FATMA NUHOĞLU Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi TÜRKİYE UYGULAMALARI 2008 FATMA NUHOĞLU

DÜNYADA AKLAMAYLA MÜCADELE 1988 ►Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nde “Uyuşturucu ve Psikotrop Maddeler Kaçakçılığı”na Karşı önlem alma maddesi konulması 1989 ► G-7 ülkeleri aklama ile mücadelede uluslararası niteliği olan düzenlemeler yaparak ülkelere bu konuda tavsiyelerde bulunan Mali Eylem Görev Grubu’nu (FATF-Financial Action Task Force) kurmuştur 1990 ► FATF üye ülkeleri bağlayıcı nitelikteki 40 Tavsiyeyi yayınladı 2001 ► 9 Özel Tavsiye Kararı ile terörizmin finansmanı kara para kavramına dahil edildi

Ülkemizde aklamayla mücadele 1991►FATFa üye olundu 1996 ►4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun yayınlandı 1997► MASAK oluşturuldu 2005► Aklama suçunu düzenleyen TCK 282.madde düzenlendi 2006 ► Suç Gelirlerinin aklanmasının önlenmesi hakkında 5549 sayılı kanun yayınlandı 2008 ►Suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine dair tedbirler hakkında Uygulama yönetmeliği yayınlandı

TEMEL FARKLAR Suç ve cezanın belirlenmesi 4208 sayılı Kanunda; öncül suçlar sayılmış, karapara aklama suçu tanımlanmış ve cezası belirlenmiştir. 5549 sayılı Kanunda ise suç ve ceza belirlenmemiştir. Aklama suçu 5237 sayılı TCK’nun 282. maddesinde düzenlenmiştir. Alt sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezası gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanmasıdır

TEMEL FARKLAR Yeni Kanun; Terörün finansmanının önlenmesi konusunda da düzenlemeler içermektedir

TEMEL FARKLAR Yükümlülük ihlallerinin Yaptırımı 4208 sayılı Kanunda ; yükümlülük ihlalleri için 6 aydan bir yıla kadar hapis ve 12 milyon liradan 120 milyon liraya kadar ağır para cezası ve müsadere öngörülmüş 5549 sayılı Kanunda ise yükümlülük ihlalleri için, ihlal edilen yükümlülüğün türüne göre idari veya adli ceza uygulamasına hükmedilmiştir.

5549 sayılı Kanunla Getirilen Önemli Yenilikler Yükümlüler hukuki ve cezai bakımdan koruma altına alınmıştır “Yükümlülüklerini yerine getiren gerçek ve tüzel kişiler hiçbir şekilde hukukî ve cezaî bakımdan sorumlu tutulamaz.” “Şüpheli işlem bildiriminde bulunanlara dair, mahkeme dışında, üçüncü kişi, kurum ve kuruluşlara bilgi verilemez. Bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve güvenliklerinin sağlanması için mahkemece gerekli önlemler alınır”

AKLAMA SUÇUYLA MÜCADELEDE TEMEL İLKELER ‘Müşterini tanı’

MÜŞTERİNİN TANINMASI Kimlik tespiti Kimlik teyiti Nihai yararlanıcının (beneficial owners) belirlenmesi Risk tabanlı müşteri tanıma/müşteri kabul prosedürleri geliştirilmesi

YASAL DÜZENLEMELERİN BANKALARA GETİRDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER Kimlik tespiti Şüpheli işlem bildirimi Muhafaza ve ibraz Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri ile diğer tedbirler Devamlı bilgi verme Bilgi ve belge verme

Kimlik Tespiti Parasal sınıra tabi işlemler İşlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 20.000.- YTL ve üzeri Elektronik transferlerde işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 2.000.- YTLve üzeri Hayat sigortası sözleşmelerine ilişkin işlemlerde bir yıl içinde ödenecek prim tutarı toplamı 2.000.- veya tek primli olup prim tutarı 5.000.- YTLve üzeri Parasal sınıra tabi olmayan işlemler SÜREKLİ İŞ İLİŞKİSİ

Başkası adına hareket edenler için yapılacak kimlik tespiti müşteri adına hareket eden kişinin kimlik tespiti müşteri adına hareket eden kimsenin yetki belgesi adına hareket edilenin kimlik tespiti

Müteakip İşlemlerde Kimlik Tespiti Daha önce kimliği tespit edilenlerin sürekli iş ilişkisi kapsamındaki yüz yüze yapılan müteakip işlemlerinde , kimliğe ilişkin bilgiler yükümlüde bulunan bilgilerle karşılaştırılır İlgili evraka işlemi yaptıran gerçek kişinin ad ve soyadı yazılır ve imza örneği alınır

BAŞKASI HESABINA HAREKET Yükümlü nezdinde veya bunlar aracılığıyla kendi adına ve fakat başkası hesabına hareket eden kimse, bu işlemleri yapmadan önce kimin hesabına hareket ettiğini yükümlülere yazılı olarak bildirmek zorundadır. Cezası Altıaydan bir yıla kadar hapis veya Beşbingüne kadar adli para cezası

BAŞKASI HESABINA HAREKET Bankaların Sorumluluğu Şubelerde Duyuru asmak, Sürekli iş ilişkisi tesisinde başkası hesabına hareket edilmediğine ilişkin müşteri yazılı beyanını almak Sürekli iş ilişkisi kurulan şirketleri gerçekte yöneten, kontrolünde veya sahipliğinde bulunduranlar hakkında doğru bilgilere ulaşmak için tedbir almak Kişinin başkası hesabına hareket etmediğini beyan etmesine rağmen kendi adına ve fakat başkası hesabına hareket ettiğinden şüphelenilmesi halinde gerçek faydalanıcıyı tespit için tedbir almak

Özel dikkat gerektiren işlemler Bankalar, karmaşık ve olağandışı büyüklükteki işlemlerle görünürde makul hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemlere özel dikkat göstermek, talep edilen işlemin amacı hakkında yeterli bilgi edinmek için gerekli tedbirleri almak bu kapsamda elde edilen bilgi, belge ve kayıtları istenildiğinde yetkililere sunmak üzere muhafaza etmek zorundadır.

Müşteri durumunun ve işlemlerin izlenmesi Finansal kuruluşlar, Müşterilerinin mesleği, iş geçmişi, mali durumu, hesapları, ticari faaliyetleri, yerleşik olduğu ülke ve ilgili diğer göstergeleri dikkate alarak aklama ve terörün finansmanı açısından risk profilini çıkarmak, yüksek risk taşıyan müşterilerini, iş ilişkilerini ve işlemleri belirlemek ve bunları devamlı olarak takip etmek, müşteri hakkındaki bilgi, belge ve kayıtları güncel tutmak zorundadır

ÇOK RİSKLİ MÜŞTERİ KATEGORİSİ → Müşteri olarak kabul edilmemelidir Bilgi ve belge vermekten kaçınanlar İşlemleri ve parasının kaynağı hakkında tatminkar bilgi veremeyenler BM’in ve BKK terörizmin finansmanına karışanlar listesinde bulunanlar Yasadışı kumar/bahis şirketleri Tabela bankaları (shell bank) Tabelâ Şirketleri (Paravan Şirketler) Gerçek sahibinden farklı üçüncü şahıslar adına, anonim bir adla veya rumuzla hesap açılmamalı,

RİSKLİ MÜŞTERİ KATEGORİSİ →Müşteri olarak kabulde ilave özen Gösterilmelidir Riskli Ülke ve Bölgeler, Hassas Sektör, Faaliyet Konusu veya Meslekler Yüksek Varlık Sahibi Kişiler Riskli Işlem Türleri

Muhabirlik ilişkisi Karşı finansal kuruluşun aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele sistemini değerlendirmek, sistemin uygun ve etkin olduğundan emin olmak, Yeni muhabir ilişkiler kurmadan önce üst düzey yöneticinin onayının alınmasını sağlamak, Kendilerinin ve karşı finansal kuruluşun sorumluluklarını bir sözleşmeyle açıkça belirlemek, Muhabirlik ilişkisinin aktarmalı muhabir hesapların kullanılmasını kapsadığı durumlarda karşı finansal kuruluşun yeterli önlemleri aldığından ve talep edildiğinde ilgili müşterilerin kimlik bilgilerini sağlayabileceğinden emin olmak,

Şüpheli İşlem Bildirimi Bankalar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının; Yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına Terörist eylemler veya terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından kullanıldığına veya bunlarla bağlantılı olduğuna dair, herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir durum olmasıdır

CEZALAR

İdari cezalar Usulüne uygun şekilde kimlik tespiti yapılmaması Şüpheli işlem bildiriminde bulunulmaması Devamlı bilgi verilmemesi Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri oluşturulması, uyum görevlisi tayini ihlali BANKAYA 11.556.-YTL

İdari cezalar Usulüne uygun şekilde kimlik tespiti yapılmaması Şüpheli işlem bildiriminde bulunulmaması ÇALIŞANA 2.305.-YTL

Adli cezalar Şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğuna dair bilginin saklanmaması Görevlilerin istediği bilgi ve belgelerin verilmemesi Belge ve kayıtların belirtilen sürelerde saklanmaması BANKAYA faaliyet izninin kaldırılması, müsadere gibi güvenlik tedbirleri

Adli cezalar ÇALIŞANA bir yıldan üç yıla kadar hapis ve Şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğuna dair bilginin saklanmaması Görevlilerin istediği bilgi ve belgelerin verilmemesi Belge ve kayıtların belirtilen sürelerde saklanmaması ÇALIŞANA bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası