T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı (2012-2016)

S U N U M P L A N I 1- Strateji Hazırlama Nedeni 2- Durum Analizi ve Strateji Belirleme Çalışmaları 3- Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 4- Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Sistemi 5-İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar 6- Strateji’nin 2012 Yılında Yürürlüğe Girmesinin Önemi

KOOPERATİFÇİLİK STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI Rotası Olmayan Gemiye Hiçbir Rüzgar Yardım Etmez Ben bilmediğimi bildiğim için diğer insanlardan akıllıyım. (Sokrates) En kötü plan plansızlıktan iyidir.

KOOPERATİFÇİLİK STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI Birleşmiş Milletler (BM), 18 Aralık 2009 tarih ve 64/136 sayılı Kararı ile 2012 yılını “Uluslararası Kooperatifler Yılı” olarak ilan etmiştir. Amaç, kooperatifler hakkında farkındalık oluşturmak, kooperatiflerin kurulması ve güçlendirilmesini desteklemek ve hükümetleri bu yönde teşvik etmektir. 2012 yılı UKY. Sloganı, “Kooperatif işletmeler daha iyi bir dünya kurar.” olarak belirlenmiştir.

KOOPERATİFÇİLİK STRATEJİSİ ve EYLEM PLANI Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı da 17 Ekim 2012 tarihli 28444 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Strateji, aynı tarihte Ankara Ticaret Odası Toplantı salonunda Ülkemizdeki tüm kooperatif ve üst kuruluşları Yöneticileri ile kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinin katıldığı büyük bir törenle Sayın Başbakanımız Tarafından kamuoyuna açıklanmıştır.

Strateji Hazırlama Nedeni BÖLÜM I Strateji Hazırlama Nedeni

Neden Kooperatifçilik Strateji Belgesi? Türkiye Gerçekleri Temel politika belgeleri ve 2023 vizyonu çerçevesinde sektörel yapısal dönüşümlerin sağlanması ihtiyacı. Kooperatifçilik sektörünün yeterli etkinlik ve verimliliğe ulaşabilmesi için gerekli tedbirlerin alınması ihtiyacı. Kooperatiflerden sorumlu birden fazla Bakanlık olması nedeniyle, ortak bir politika ve uygulama belgesinin ortaya konulması ihtiyacı. 2012 Yılı Programında. Öncelik 9 başlığı altında 21 nolu tedbir olarak “Kooperatifçilik Stratejisi”nin hazırlıklarının tamamlanıp, yıl içerisinde uygulamaya konulacağının belirtilmesi.

Neden Kooperatifçilik Strateji Belgesi? Türkiye Gerçekleri Birleşmiş Milletler (BM): Kooperatiflerin özellikle kalkınma ve yoksullukla mücadeledeki rollerine dikkat çekmekte ve devletlerden kooperatifçilik için elverişli bir ortam yaratılmasını talep etmektedir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO): ILO, “Kooperatiflerin Teşvik Edilmesi” başlıklı 193 sayılı tavsiye Kararında; kooperatiflerin istihdam, yatırım ve kaynakların harekete geçirilmesine fonksiyonlarına dikkat çekmiştir. Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA): ICA’ nın 1995 yılında düzenlediği 31. Kongresinde kooperatifçilik ilkeleri ve temel değerleri tartışılarak yeniden şekillendirilmiştir. Avrupa Birliği (AB): Avrupa Kooperatifi Tüzüğü (SCE) yayınlanarak, üye ülkeler için 2006 tarihi itibariyle bağlayıcı hale getirilmiş olup, en az iki üye ülke vatandaşlarının kuracağı kooperatiflere uygulanmaktadır. AB Komisyonu; iş ve istihdam yaratılması bakımından önemli bir işletme türü olarak “Kooperatiflerin Teşvik Edilmesi Konulu Komisyon Bildirimi” ni 2004’te yayınlanmıştır.

Strateji Belirleme Çalışmaları BÖLÜM II Strateji Belirleme Çalışmaları

STRATEJİ’NİN HAZIRLIK SÜRECİ Ülke kooperatifçiliğini tüm yönleriyle değerlendirmek ve alınması gereken önlemleri tespit etmektir. TKSEP Hazırlanma Amacı Strateji: Bugün itibariyle 30 civarında farklı türde üç Bakanlığa bağlı 80 binden fazla kooperatifi kapsayacak şekilde hazırlanmış olup, 8 milyondan fazla kooperatif ortağını doğrudan ilgilendirmektedir. TKS/EP Kapsamı Strateji:Süreç, tamamen katılımcı bir anlayış ile yürütülmüştür. Bu kapsamda; Kooperatifçilik sektörü, kamu kurum ve kuruluşları, finans kuruluşları, sendikalar, meslek örgütleri ve üniversitelerle çalışma toplantıları düzenlenmiş, bu toplantılara, 47 ayrı kuruluştan 104 temsilci katılmıştır. Ayrıca 40’a yakın kurumdan yazılı görüş alınmıştır. TKS/EP Hazırlı Süreci

Mevcut Durum Analizi Çalışmaları: Şu An Neredeyiz? 1-Ülkemiz Kooperatifçilik Uygulamaları 2-Başarılı Ülke Uygulamaları 3-Bilimsel Yayınlar 4-Çalıştaylar 5-İstatistiki Veriler 6-SWOT Analizi 1- Mevcut Durum 1-Sorumlu üç Bakanlık 2-30 farklı tür 3- 80 binden fazla koop. 4- 8 milyondan fazla ortak 5-Nufüsun %10’nu koop. Ortağı 2-Strateji Belirleme Çalışmaları Strateji Belirleme Çalışmaları: Nerede Olmak İstiyoruz?

Ö N C E L İ K L İ S O R U N A L A N L A R I 1.Kamu Hizmet Sunumu ve Kooperatifçiliğe Elverişli Bir Ortam Oluşturulması Konusunda Yaşanan Aksaklıklar 2.Eğitim, Danışmanlık Bilgilendirme ve Araştırma Faaliyetlerinde Yetersizlikler   3.Örgütlenme ve Kooperatifler Arası İşbirliği Sorunu 4.Sermaye Yetersizliği ve Uygun Finansmana Erişim Sorunu 5.Denetim ve İmaj Sorunu 6.Kurumsal ve Profesyonel Yönetim Eksikliği 7.Mevzuat ve Uygulamadan Kaynaklanan Sorunlar 

ÖNCELİKLİ FAALİYETLER S T R A T E J İ K Y A K L A Ş I M VİZYON GENEL AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER ÖNCELİKLİ FAALİYETLER UYGULAMA, İZLEME VE DEĞERLENDİRME SİSTEMİ

TÜRKİYE KOOPERATİFÇİLİK VİZYONU “Güvenilir, verimli, etkin ve sürdürülebilir ekonomik girişimler niteliğini kazanmış bir kooperatifçilik yapısına ulaşmak” GENEL AMAÇ “Kooperatifçiliğe daha elverişli bir ortam sağlamak; toplumda olumlu bir kooperatifçilik imajı oluşturmak ve sektöre güveni artırmak; verimli ve etkin uygulamaları ortaya çıkarmak; sürdürülebilirlik, rekabet edebilirlik ve yenilikçiliği sağlamak; kooperatiflerin ekonomik kalkınmaya ve gelirin daha adil paylaşımına olan katkılarını arttırmaktır.”

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi NEREDE OLMAK İSTİYORUZ? BÖLÜM III Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı NEREDE OLMAK İSTİYORUZ? & NASIL ULAŞACAĞIZ?

S T R A T E J İ K H E D E F L E R Kamu Teşkilatlanması ve Kooperatiflere Hizmet Sunum Biçimi Yeniden Yapılandırılacaktır. Eğitim, Danışmanlık Bilgilendirme ve Araştırma Faaliyetleri Geliştirilecektir, Örgütlenme Kapasitesi ve Kooperatifler Arası İşbirliği imkanları Arttırılacaktır. Sermaye Yapısı ile Kredi ve Finansmana Erişim İmkânları Güçlendirilecektir. İç ve Dış Denetim Sistemleri Tümüyle Revize Edilecektir. Kurumsal ve Profesyonel Yönetim Kapasitesi Arttırılacaktır. Mevzuat Altyapısı Uluslararası Esaslara ve İhtiyaçlara Göre Geliştirilecektir.

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 1- Kamu Teşkilatlanması ve Kooperatiflere Hizmet Sunum Biçimi Yeniden Yapılandırılacaktır. Kooperatifler konusunda ilgili bakanlıkların (GTB-GTHB-ÇŞB) düzenleme ve gözetim kapasitelerinin arttırılması sağlanacaktır. İlgili bakanlıklarca kooperatiflere sunulan hizmetlerden mümkün olanları kooperatif üst kuruluşlarına devredilecektir. Kooperatiflere yönelik gözetim, denetim ve uygulama hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve sağlıklı istatistiki verilerin üretilmesini sağlamak üzere bir veri tabanı (e-kooperatif) oluşturulacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 2- Eğitim, Danışmanlık, Bilgilendirme ve Araştırma Faaliyetleri Geliştirilecektir. Kooperatifçilik eğitim ve araştırma faaliyetlerini yürütecek bir yapılanmaya gidilecektir. Kooperatif Girişimciliği Eğitim Projesi” (KGEP) çalışması yapılarak, uygulamaya konulacaktır. Kooperatif denetim ve yönetim kurulu üyelerine eğitim ve sertifikasyon zorunluluğu getirilecektir. İlköğretimden başlanarak girişimcilik, ortaklık kültürü ve kooperatifçilik bilincinin kazandırılmasına yönelik eğitim faaliyetlerinde bulunulması hususunda çalışmalar yürütülecektir. Kooperatif üst kuruluşları tarafından, düzenli olarak kendi ortaklarına hak ve yükümlülükleri ile kooperatifçilik konusunda bilinçlendirme eğitimi verilecektir. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 2- Eğitim, Danışmanlık, Bilgilendirme ve Araştırma Faaliyetleri Geliştirilecektir. Kooperatifçilik konusunda bilgilendirme programları düzenlenecektir. Sendikalar tarafından kendi üyelerine yönelik kooperatifçilik eğitim programları düzenlenmesi sağlanacaktır. Kooperatifçilik konusunda, eğitim, araştırma ve yayın faaliyetinde bulunan gönüllü kuruluşların projelerinin desteklenmesi yönünde çalışmalarda bulunulacaktır. Ülke kooperatifçiliğinin içinde bulunduğu durum ve uluslararası gelişmeler hakkında her yıl düzenli olarak “Ülke Kooperatifçilik Raporu” hazırlanacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 3- Örgütlenme Kapasitesi ve Kooperatifler Arası İşbirliği Olanakları Arttırılacaktır. Ülke şartlarına uygun yeni bir üst örgütlenme modeli ve uygulama altyapısı oluşturulacaktır. Kooperatifçilik potansiyeli yüksek yeni alanlar tespit edilerek bu alanlarda kooperatif kurulması ve geliştirilmesine yönelik özendirici çalışmalar yapılacaktır. Üretimi artırmak amacıyla verilen kamusal desteklerin kooperatifçiliği özendirmeye yönelik uygulanması için “Kooperatifçiliği Destekleme Programı”nın hayata geçirilmesi sağlanacaktır. Çok amaçlı ve büyük ölçekli kooperatifçiliğin ve kooperatifler arası birleşmelerin özendirilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 3- Örgütlenme Kapasitesi ve Kooperatifler Arası İşbirliği Olanakları Arttırılacaktır. Üretim, tüketim ve hizmet kooperatifleri arasında işbirliği arttırılacaktır. Türkiye’deki kooperatiflerin dünyadaki başarılı kooperatifler ile işbirliğinin geliştirilmesi sağlanacaktır. Kadınlarımızın girişimcilik kabiliyetlerinin arttırılması ve ekonomide bir aktör olarak yer almalarının sağlanması için kooperatifler çatısı altında örgütlenmeleri yönünde çalışmalarda bulunulacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 4- Sermaye Yapısı ile Kredi ve Finansmana Erişim İmkanları Güçlendirilecektir. Kooperatiflerin öz kaynak yapısının güçlendirilmesi amacıyla ortaklık payı değerinin yükseltilmesi ve ortaklık payı üst sınırının kaldırılması sağlanacaktır. Kooperatiflerin kullanacakları banka kredilerine teminat sağlanabilmesi amacıyla Kredi-Garanti Fonu oluşturulabilirliği yönünde proje ve fizibilite çalışması yapılacaktır. Kooperatiflerin finansman ihtiyacını karşılamak üzere bir finansman kurumunun oluşturulabilirliği yönünde proje ve fizibilite çalışması yapılacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 4- Sermaye Yapısı ile Kredi ve Finansmana Erişim İmkanları Güçlendirilecektir. Kooperatifler ve üst kuruluşlarının borçlanma kaynak ve yöntemlerinin zenginleştirilmesine yönelik kanuni düzenlemeler yapılacaktır. Uluslararası fonlar ile Avrupa Birliği (AB) programlarından ve kaynaklarından kooperatif ve üst kuruluşlarının faydalanabilmeleri amacıyla proje üretme kapasitelerinin arttırılması sağlanacaktır. Tarım Satış Kooperatif ve Birliklerine sağlanan kredi desteğinin rasyonel hale getirilmesi sağlanacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 5- İç ve Dış Denetim Sistemleri Tümüyle Revize Edilecektir. Başarılı ülke uygulamaları dikkate alınarak, ülke şartlarına uygun bir kooperatif dış denetim sistemi oluşturulacaktır. Kooperatif iç denetim uygulamasının daha işlevsel bir yapıya kavuşturulması yönünde yasal düzenleme yapılacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 6- Kurumsal ve Profesyonel Yönetim Kapasitesi Arttırılacaktır. “Kurumsal Yönetim İlkeleri”ne uyum sağlanmasına yönelik bir dizi düzenleme yapılacaktır. Kooperatif üst kuruluşları tarafından kurumsal strateji belgeleri hazırlanacaktır. Büyük ölçekli kooperatifler ve üst kuruluşları için internet sitesi oluşturulması zorunluluğu getirilecektir. Kooperatif yönetim kurullarında profesyonel yönetici bulunmasına imkan sağlanacaktır. Kooperatif ortaklarına kooperatifin faaliyetleri ile ilgili periyodik olarak bilgi verilmesi zorunluluğu getirilecektir. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

EYLEM PLANI- FAALİYETLER S T R A T E J İ K H E D E F L E R SH 7- Mevzuat Altyapısı Uluslararası Esaslara ve İhtiyaçlara Göre Geliştirilecektir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda uluslararası esaslar ve günün ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik yapılacaktır. 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununda gerekli değişiklikler yapılacaktır. Gayri faal kooperatiflerin kısa sürede tasfiyesinin sağlanmasına yönelik yasal düzenleme yapılacaktır. Kooperatiflere yönelik vergi ve rekabet hukuku uygulamaları ile muhasebe standartları konusunda gözden geçirme ve iyileştirme çalışmaları yapılacaktır. EYLEM PLANI- FAALİYETLER

BÖLÜM IV Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Sistemi

UYGULAMA, İZLEME VE DEĞERLENDİRME SİSTEMİ Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı’nın uygulama izleme ve değerlendirme aşamalarını en az belgenin kendisi kadar önemsiyoruz. Çalışmaların etkin bir şekilde süresi ve ilgili hedeflere zamanında ulaşılması amacıyla bu sistemin kurulması öngörülmüştür. Bu amaçla üçlü bir yapı oluşturulacaktır. Çalışma Birimleri: Sorumlu kuruluş başkanlığında ve her bir eylem için ilgili birim temsilcilerinden; Stratejik Hedefler İzleme Birimi: İlgili Bakanlıkların başkanlığında, ilgili birim temsilcilerinden; Değerlendirme ve Yönlendirme Komitesi: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı başkanlığında, ilgili Bakanlık Müsteşarları ve paydaş kuruluşların en üst yöneticilerinden, oluşturulacaktır.

BÖLÜM V Sorumlu ve İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar

EYLEM PLANI KAPSAMINDA SORUMLU/İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURULUŞLAR Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Maliye Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Avrupa Birliği Bakanlığı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı Yüksek Öğretim Kurumu Üniversiteler Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Radyo ve Televizyon Üst Kurumu Rekabet Kurumu Türkiye İstatistik Kurumu KOSGEB TOBB Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Türkiye Kooperatifçilik Kurumu Tüm Kooperatif Merkez Birlikleri ve Birlikleri Memur ve İşçi Sendikaları Konfederasyonları İlgili Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları ile diğer STK’lar

Yürürlüğe Girmesinin Önemi BÖLÜM VI Strateji’nin 2012 Yılında Yürürlüğe Girmesinin Önemi

Strateji’nin 2012 Yılında Yürürlüğe Girmesinin Önemi Cumhuriyet tarihinde alanında hazırlanmış ilk Strateji özelliğini taşımaktadır. Strateji’nin “2012 Uluslararası Kooperatifler Yılı”nda yürürlüğe girmesi, uluslararası kuruluşlar nezdinde bu alanda ülkemize önemli bir prestij kazandıracak, örnek bir strateji olacaktır. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ve diğer ilgili mevzuatta yapılması gereken değişikliklere temel oluşturacaktır. Sekiz milyon kooperatif ortağını doğrudan ilgilendirmekte ve sektörün beklentisi karşılanmış olacaktır. Kooperatifçiliğe daha elverişli bir ortam sağlanacaktır. Kooperatifçiliğin ekonomik kalkınmaya ve gelirin adil paylaşımına katkısı artırılacaktır. Belirlenen tedbirlerin uygulanması sonucu kooperatifçiliğe güven gelecektir. Daha güçlü kooperatifçilik yapısına ulaşılacaktır. Kooperatifçilik girişimciliği geliştirilerek üretim ve istihdam artacaktır. Türkiye’nin sosyal sermayesini güçlendirecektir. Sektörü ve kamu kurumlarını ortak hedefe yönlendirecektir. Bireysel tasarruflar uygun kooperatif modelleriyle ekonomiye kazandırılacaktır.

ARZ EDERİM