GASTROİNTESTİNAL RADYOLOJI Prof.Dr.Mahmut Oğuz ÇUKUROVA TIP RADYODİAGNOSTİK

SİNDİRİM SİSTEMİ RADYOLOJİSİ AKUT KARIN RADYOLOJİSİ ÜST GASTROİNTEST. TRAKT RAD. ALT GASTROİNTEST. TRAKT RAD. PARANKİMATÖZ ORGAN RAD. KARACİĞER-SAFRA YOLLARI PANKREAS DALAK

AKUT KARIN RADYOLOJİSİ SUPİN(SIRTÜSTÜ)DİREKT KARIN GRAFİSİ AYAKTA DİREKT KARIN GRAFİSİ LATERAL DEKUBİTUS GRAFİSİ ULTRASONOGRAFİ BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ

DİREKT GRAFİ DEĞERLENDİRMESİ Mide-barsaklarda gaz dağılımı Lümen dışı gaz dağılımı Assit veya kitle opasitesi Anormal kalsifikasyon Karaciğer-dalak büyüklüğü Böbrek –psoas konturları

LÜMEN İÇİ GAZ DAĞILIMI Kolon haustralarla ve feçes ile tanınabilir Jejunumda valvula konniventesler DİLATE VE ÇOK SAYIDA LUPLAR Mekanik obstruksiyon,paralitik ileus,akut iskemi, lokal peritonit,inflammatuar barsak hastalığı,volvulus,toksik megakolon

LÜMEN DIŞI GAZ Peritoneal kavite de gaz-perforasyon,lapa ratomi veya laparoskopi Abse içi gaz Safra yollarında gaz(anastomoz,sfinktero.) Barsak duvarında gaz(pnömatozis koli)

KALSİFİKASYONLAR Flebolitler Kalsifiye lenf bezleri Aterom kalsifikasyonları Uterin fibroidler Adrenal kalsifikasyon Dermoid Kronik pankreatit,kist hidatik,fekalit

GASTROİNTESTİNAL TRAKTUS Primer inceleme yöntemi baryum sulfattır. Floroskopik inceleme ile oral veya rektal verilir,fizyolojik hareketler takip edilir. Mide ve kolonun çift kontrast incelemesi mukozal lezyonlar için uygulanır.Baryum, hava ve adale gevşetici

GASTROİNTESTİNAL TRAKTUS Baryumlu incelemenin değerlendirilmesinde: Mukozal kıvrımlar- kontrakte durumda belirgindir,dilate olduğunda silinir. Barsak duvarı-gerçekte görülmez.Lümenin dış konturu izlenir. Dolma defekti-intraluminal,mural,ekstramural Dolma fazlalığı-ülserasyon(profil veya anfaz) Striktür-annüler(kuyruk,yenilmiş elma veya omuz) Peristaltik hareketler-artma,azalma,rijidite

ÖZOFAGUS Direkt grafide izlenmez Ba incelemede oblik ;dolu ve boş(mukoza) Solda arkus aortaya ait bası mevcuttur. Sol atrium ve sol ventrikülün arkasındadır Primer,sekonder ve tersiyer kontraksiyonlar

ÖZOFAGUS Disfajinin en önemli nedeni striktür Striktür:karsinoma,peptik,akalazya,korozif Striktür:nerede,şekli nasıl,uzunluğu ne kadar,yumuşak doku kitlesi var mı? Karsinoma:annüler striktür,omuz bulgusu, düzensiz sınır,birkaç cm uzunlukta ve yumuşak doku kitlesi genellikle var Peptik striktür:alt uca yakın ,hiatus hernisi ile ilişkili,kısa ve birlikte ülser olabilir. Akalazya:sfinkter lezyonu, distalde kalem ucu gibi daralma,proksimalde dilatasyon,peristaltizm yok Korozif:uzun ve arkus aortadan başlar

ÖZOFAGUS Dolma defekti Dilatasyon:obstruktif(Ca,akalazya),nonobst-ruktif(skleroderma) Varis:solucanvari dolma defekti Web:ince bant şeklinde,servikalde ve ön duvarda.Plummer Vinson:web,anemi,disfaji Divertikül:torakalde traksiyon,servikalde Zenker divertikülü(inf.konstriktör adalesinden) Atrezi:en sık görülen proksimal atrezi,distal fistül

MİDE VE DUODENUM Midenin tüm duvarları baryumla kaplı ve hava ile gerilmiş ve ayrıca baryumla gerilmiş olarak gösterilir.İncelemeden önce hasta en az 6 saat aç olmalıdır. Küçük kurvaturda kenar düzgün,büyükte kaba izlenir.Bulbus mum alevi şeklindedir. Duodenal ans pankreas başı etrafında lup yapar. Gastroskopi günümüzde ilk incelemedir.Yüzeyel lezyonları değerlendirmede ve biopsi için daha üstündür.

MİDE VE DUODENUM Midede dolma defektinin en sık nedeni karsinomadır.Mukozada ve konturlarda dü- zensizlik izlenir. Midenin diffüz tutulumu linitis plastika ola- rak adlandırılır. Mural leimyoma,polipler,bezoar,lenfoma diğer kitleler arasında sayılabilir.

MİDE VE DUODENUM Gastrik ülser benign veya malign olabilir. Benign ülser lümen dışına taşar,kenarları düzenlidir,genellikle küçük kurvaturdadır, mukozal kıvrımlar ülser kenarına kadar uzanır. Malign ülser krater şeklinde ve lümen için-dedir,kenarları düzensizdir,antrum ve büyük kurvatur yerleşimi daha fazladır,mukozal kıvrımlar ülsere kadar uzanamaz.

MİDE VE DUODENUM Mide mukoza kıvrımlarında kalınlaşma: Zollinger-Ellison sendromu,(pankreasta gastrin salgılayan tümör,yüksek asit sekresyonu,multipl ülserler)lenfoma Gastrik Çıkış Obstruksiyonu(4 saatte midedeki baryumun %50 den az boşalması): Kronik duodenal ülser,antrum karsinoması,pylor stenozu

MİDE VE DUODENUM Hiatus Hernisi:kayıcı(sliding)veya para- özofageal olabilir.Reflü,özofajit,ülser ve striktür gelişebilir. Duodenal Ülser:Büyük kısmı bulbustadır, baryum takıntısı,çevresel ödem,plilerde çekinti,kronik ülserde skarlaşma ve deformite.Obstruksiyon,kanama ve perforasyon

İNCE BARSAKLAR Standard incelemede hasta 250-300 cc baryum içer ve yarım saat ara ile ince barsak grafileri alınır baryum kolona geçene kadar takip edilir.Bu süre 2-3 saat sürebilir. Normal ince barsaklar abdomenin orta ve alt kısmını doldurur. İleoçekal valvden geçiş floroskopi altında izlenir, gerekirse kompresyon uygulanır. İnce barsak mukozası kuş tüyü görünüm gösterir ve transvers çapı 25 mmden fazla olmamalıdır.

İNCE BARSAKLAR CROHN HASTALIĞI Etyolojisi bilinmeyen kronik granülomatöz bir hastalıktır ve hemen daima terminal ileu- mu tutar.Ülserasyonlar,ödem ve striktürler oluşturur.İp belirtisi(string sign) ve fistüller görülebilir.Skip lezyonlar olabilir.Ayırıcı ta- nıda tüberküloz ve lenfoma düşünülmelidir.

İNCE BARSAKLAR MALABSORPSİYON SENDROMU İnce barsaklarda dilatasyon,mukozada kaba- laşma,baryumun dilüsyonu,flokülasyonu,seg- mentasyonu. Tropikal sprue,gluten enteropatisi,safra ve pankreas enzim yetersizliği,postgastrektomi, Crohn hastalığı ve lenfomada görülebilir.

KALIN BARSAKLAR İnceleme öncesi diet,müshil ve lavman ile barsaklar temizlenir.Standard incelemede bar- yum lavman ile verilir ve terminal ileuma kadar ilerletilir.Çift kontrast incelemede az miktarda baryum verildikten sonra hava ile ilerletilir ve mukozayı kaplaması sağlanır.Bo- şaltma sonrası da grafi çekilir.

KALIN BARSAKLAR Kolon segmentlerinin lokalizasyonu, striktür, ülserasyon, dolma defekti, dilatasyon,ekstrensek bası, mukozada düzensizlik gibi bulgular araştırılır.

KALIN BARSAKLAR ÜLSERATİF KOLİTİS Etyolojisi bilinmeyen,ülserasyon ile karak- terize ve hemen daima rektumu tutan bir hastalıktır.Erken dönemde fırçasal ülserler izlenir.Haustrasyonlar kaybolur, kolon kısalır rijid tüp görünümü ile kurşun boru görünümü kazanır. Toksik megakolon oluşabilir. Uzun süren olgularda Ca insidansı artmıştır

KALIN BARSAKLAR İSKEMİK KOLİTİS Genellikle kronik gelişir.Kanama ve ödem kon- turda parmak basısı görünümüne yolaçar.Tutu- lum genellikle sigmoid ve splenik fleksura ara- sındadır.Geç dönemde düzenli konturları olan striktür gelişebilir.

KALIN BARSAKLAR CROHN-ÜLSERATİF KOLİT AYIRIMI CROHN:rektum olguların yarısında tutulur, ülserler derindir,haustralar asimetrik kaybo- labilir,fistüller,anal ve perianal lezyonlar sıktır, terminal ileum tutulumu tipiktir. ÜLSERATİF KOLİT:Rektum daima tutulur, kolon tutulumu kesintisiz,ülserler yüzeyel,haust- ralar simetrik kaybolur,fistül çok nadir,anal lezyon nadir,ince barsak genellikle normal.

KALIN BARSAKLAR TÜMÖRLER Sessil veya saplı,tek veya multipl,neoplastik, İnflammatuar veya gelişimsel olabilir.2cm çaptan büyük oluşu,düzensiz sınırlı oluşu ve takipte büyümesi maligniteye işaret eder.Ade- matöz polip,villöz adenoma,juvenil polip,inf- lammatuar polip ve karsinomatöz polip.

KALIN BARSAKLAR KARSİNOMA En sık rektosigmoid ve çekumda gelişir. Rektosigmoid karsinomu sıklıkla annüler olup obstruksiyon bulgusu verir. Çekum karsinomu ise daha çok anemi ve kilo kaybına yolaçar. Obstruksiyonda omuz işareti izlenir,genellikle 6 cm den kısadır,düzensiz dolma defekti görülür. BT duvar dışı yayılımı,lenf bezi tutulumu ve karaciğer metastazlarını göstermede etkindir.

HEPATOBİLİYER Direkt grafiler Oral kolesistografi I.V kolanjiografi Ultrason Bilgisayarlı tomografi,dinamik BT MR Perkütan kolanjiografi ERCP Selektif anjiografi

HEPATOBİLİYER Ultrason: transvers ve longitudinal taranır Portal ven,hepatik venler,safra kesesi Kistler anekojen,solid kitleler hipoekojen, mikst veya hiperekojen izlenir Diffüz hastalıklarda homojen eko bozulur

HEPATOBİLİYER BT:kontrastsız ve kontrastlı yapılır Parankim homojen dansitededir. Kontrastla portal ven ve hepatik ven dallanması izlenir. Kistler hipodenstir,kontrastla boyanmaz Solid kitleler kontrastla değişik miktarlarda boyanabilir.

HEPATOBİLİYER KARACİĞERİN FOKAL KİTLELERİ Hemanjiomlar:tipik olarak hiperekojen,BT ile çevresel opaklanma ve doluş gösterir Hepatoma:genellikle hipoekojen veya mikst ekojenite ve dansitede Kistler:anekojen,hipodens;opaklanmaz;kist hidatik kız veziküller içerebilir Abse:internal ekolar içerir,hipodens

HEPATOBİLİYER KARACİĞERDE DİFFÜZ HASTALIKLAR Metastazlar:tek /multipl,hipodens,hipoekojen Yağ infiltrasyonu:US’de parlak,BT de hipodens,korunmuş alan içerebilir Kronik karaciğer hastalığı ve siroz:sağ lob normalden küçük, kaudat lob hiperplazik;ekosu heterojen.Splenomegali,kollateral venöz yapılar(portal hipertansiyon),assit.Renkli doppler inceleme yararlıdır

HEPATOBİLİYER Safra kesesi ve yollarında US primer inceleme Safra kesesi için hastanın aç olması gerekir Kesede taş hiperekojen ve akustik gölgeli Kolesistitte kese duvarı kalın,safra çamuru ve perikolesistik kolleksiyon Normal koledok 7 mm kalibrede Taş veya tümörde obstruksiyon ve dallanan tübüler yapılar.Obstruksiyon düzeyi tanımlanır.Gaz olursa BT inceleme.

HEPATOBİLİYER Perkütan transhepatik kolanjiogram Perkütan transhepatik eksternal direnaj Perkütan transhepatik dilatasyon,stent ve internal direnaj Perkutan kolesistostomi Perkutan karaciğer biopsisi Perkütan abse ve kist hidatik direnajı

DALAK Primer inceleme US Homojen ekojenite ve dansitede Splenomegali:portal hipertansiyon,hemolitik anemiler,lenfoma,kronik enfeksiyon,lösemi Nadiren kist ve abseler Travmada laserasyon ve kanamalar

PANKREAS Primer inceleme US Gazlı hastalar (akut karın), şişmanda BT Pankreas Ca, lenfoma, çevresel lenf nodları Tümörlerin 2/3ü başta lokalize ve tıkanma sarılığı yapar. Gövde ve kuyruk kitleleri geç semptom verir.

PANKREAS PANKREATİT Akut:ödematöz,süpüratif,hemorajik,nekrotik pankreas diffüz olarak büyür,dansitesi azalır kanama alanları hiperdens,abse formasyonu ve psödokistler Kronik pankreatit:fibrozis,duktal kalsifikas- yonlar ve stenoz Fokal pankreatit: adenokarsinomu taklit eder.