Kanayan Yara Kerkük

Türk Hakimiyeti Türkmenlerin Irak topraklarına ilk ayak basmaları Miladi 674 (Hicri 54) yılında Emevi hükümdarlarından Ubeydullah bin Ziyad’ın Basra’ya Buhara’dan 2000 Türk getirmesiyle gerçekleşmiştir. 1055 yılında Büyük Selçuklu Hakanı Tuğrul Bey’in Irak’a girmesi ve Bağdat’ta adına hutbe okutması, ülkede 1918 yılı sonuna kadar sürecek ve dokuz asra varan Türk hakimiyetinin başlangıcı olmuştur. Ülkenizin haritasını ekleyin.

IRAK’TA TÜRK İKTİDARLARI VE HAKİMİYET SÜRELERİ Siyasi İktidar Hakimiyet Dönemi Hakimiyet Süresi Büyük Selçuklular 1055-1157 102 Irak Selçukluluları 1118-1194 76 Musul Atabeyleri 1127-1233 106 Kıpçaklar 1130-1140 10 Erbil Atabeyleri 1144-1209 65 İlhanlı Devleti 1258-1344 86 Celayırlılar 1339-1410 71 Karakoyunlular 1411-1470 59 Akkoyunlular 1470-1508 38 Safeviler 1508-1534 26 Osmanlılar 1534-1918 384 TOPLAM KESİNTİSİZ 863 YIL TÜRK HAKİMİYETİ Ülkenizin coğrafi özelliklerinden birinin resmini ekleyin.

1957 Sayımı Irak’ta etnik bazda yapılan tek nüfus sayımı ise 1957 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu sayımın 1959’da yayımlanan rakamlarına göre Irak’ta 567.000 Türkmen yaşamaktadır. 1987 yılında Londra yayımlanan The Inquiry Dergisi’nde yer alan “The Forgotten Minority: The Turkomans of Iraq” isimli makalede ise; 1957 yılında yapılan sayımlarda Irak’ta 600.000’in üzerinde Türkmen’in yaşamakta olduğu ve Irak’ın % 10-11 civarında nüfusunu Türkmenlerin teşkil ettiği belirtilmektedir Ülkenizde bir mevsimi gösteren bir resim ekleyin.

Resmî Açıklamalar 1959’da Irak Hükümeti’nin açıkladığı resmî rakamlar baz alınır ve üzerine BM İnsani Kalkınma İndeksinde Irak için verilen %3 nüfus artış hızı konulursa Irak’ta 2003 yılı sonu itibariyle 2.400.000 civarında Türkmen yaşamakta olduğu söylenebilir. Bu da Irak nüfusunun % 10-11’i civarına denk düşmektedir. Görüldüğü üzere bu rakam, bugün uluslararası alanda kabul ettirilmek istenen % 2 oranının çok üzerindedir. Ülkenizde bulunan bir hayvanın veya bitkinin resmini ekleyin.

1957 Sayımları sonrası Kerkük Mahallelerinin Aile Sayıları Sarıkahya 3076 Çukur 547 Mahatta 157 Piryadi 967 Tisin 929 Avçı 104 Begler 3775 Musalla 2481 Şaturlu 896 Ağalık 359 Hassa 2078 Kale meydan 283 Almas 1183 Hamam Müslim 540 Bulak 621 Kerkük El Cedide 450 Ahi Hüseyin 422 İmam Kasım 2207 Çay 277 Şorca 1593 Zaman çizelgesine ülkenizin tarihinde anahtar niteliğinde olan noktaları ekleyin. (Irak Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Nüfus Genel Müdürlüğü 1957 Yılı Genel Nüfus Sayımı Forum Rehberi, 1 Temmuz 1965, s.567-576)

Nüfus Oranları 1957 yılında, Kerkük’teki toplam Türkmen nüfusu 94.985 kişi toplam Kürt nüfusu ise 16.240 kişidir. Yani Türkmenlerin nüfus oranı % 80, Kürtlerin nüfus oranı % 15’dir. Diğer kalan % 5’lik grup ise Ermeniler, Asuriler ve Araplardan oluşmaktadır. Yakın tarihe kadar Kerkük’te hakim unsur Türkmenler olmuştur. Osmanlı dönemi kayıtları incelendiğinde Kerkük’te % 90 oranında Türkmen olduğu ortaya çıkmaktadır. Lozan sonrası dönemde ise İngilizler bütün çabalarına rağmen Kerkük’te Türkmen çoğunluğu olduğu gerçeğini gizleyememişlerdir. 1957 nüfus sayımının 1965’te Irak Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı tarafından kitap haline getirilen metinlerinden çıkan sonuç, Türkmenlerin Kerkük’te %80 nüfusa sahip olduğu şeklindedir.

Türkmenlerin Çoğunlukta Olduğu Bölgeler 1929 yılında Bağdat’ta basımı yapılan Albay Taha El Haşimi tarafından yazılmış “Liseler İçin Hazırlanmış Irak Coğrafyası” kitabının 83. sayfasında yer alan şu ifadeler, Irak’ta Türkmenlerin çoğunlukta olduğu bölgeleri resmi ağızdan tasdik etmektedir. Buraya bir gelenek veya bayramı gösteren bir resim ekleyin. “...haritada toz pembe renkle işaret edilen kutular Türkmenlerin çoğunlukta yaşadığı bölgeleri göstermektedir. Yukarıdan aşağıya sırasıyla Telafer, Erbil, Altunköprü, Kerkük, Tuzhurmatu, Tavuk, Kifri, Karatepe, Hanekin, Mendeli ve Bedre’ye bağlı il, ilçe ve nahiyelerde Türkmenler yaşamaktadır...”

Bölgede Saddam Yönetimi Saddam yönetimi, bir tehdit olarak görülen, “ırkçı ve Türkiye yanlısı” olarak nitelendirilen Türkmenleri asimile etmek ve Türkmen bölgelerini Araplaştırabilmek amacı ile baskı, tehdit, göçe zorlama, kimlik değiştirme, zorla Baas’ın milis güçlerine katılma, topraklarına zorla el koyma yöntemlerine başvurmuştur. Bu politikaların bir sonucu olarak yüzlerce Türkmen köy ve kasabası çeşitli bahanelerle yıkılmış (Tisin, Türkalan, Tobzava, Yayçı, Çardaklı, Beşir, Tokmaklı, Kümbetler vb.), Türkmenler tehcire tabii tutulmuş, Irak’ın güneyindeki yüz binlerce Arap karşılıksız teşvikler verilerek Türkmen bölgelerine yerleştirilmişlerdir. Ülkenizin başkanının veya cumhurbaşkanının resmini ekleyin.

KERKÜK (El – Tamim) Kerkük ili Saddam politikalarının en önemli hedeflerinden bir tanesi hâline dönüşmüştür. Devrim Komuta Konseyi’nin 29 Ocak 1976 tarih ve 41 no’lu kararı ile Kerkük ilinin adı El-Tamim olarak değiştirilmiş ve en büyük ilçesi olan Tuzhurmatu Saddam’ın doğum yeri olan Tikrit’e, Kifri ise Bakuba’ya bağlanmıştır. Ülkenizin ekonomisine ilişkin bir sahneyi gösteren bir resim ekleyin.

İskân Politikaları 08.04.1984 tarih ve 418 sayılı karar ile 11.09.1989 tarih ve 434 sayılı karar uyarınca Türkmenlerin Kerkük’te gayrı menkul almaları yasaklanmıştır. 11.01.1986 tarih ve 42 no’lu karar ile ise Kerkük’e Araplar yerleştirilmeye başlanmış, takiben belirlenen bu araziler bölgeye yerleştirilen Araplar’a tahsis edilmiştir. Kerkük Belediye Başkanlığı da 4-6410 no’lu ve 04.08.1991 tarihli bir karar ile 27.09.1984 tarihli 1081 no’lu eski karara atıfta bulunarak Kadisiye’den getirilen Araplar’a, Türkmenlere ait binlerce dönüm araziyi tahsis etmiştir. Özellikle, nüfusunun neredeyse tamamı Bektaşi Türkmen olan Tisin bölgesindeki evler yıkılarak 25 bine yakın Türkmen başka yerlere göçe zorlanmıştır.

“Kerkük şehrini dışarıdan gelen ırktan arındırmak” Aynı yöntem 2000 yılında da uygulanmış, 2 Temmuz 2000 tarihinde çıkarılan bir karar ile “Kerkük şehrini dışarıdan gelen milletlerden arındırmak” için hazırlanan plan doğrultusunda, Arap olmayan vatandaşlar Kerkük’e bağlı ilçe, nahiye ve köylerden göçe zorlanmış, bu kişiler için ülkenin güneyinde bir bölge tahsis edilmiştir. Burayı tercih eden kişilerin Kerkük’ten ayrılışları sırasında ev eşyalarını götürmelerine izin verilirken, kuzeye gidenlerin eşyalarına el konulmuştur

Sürgün… Özellikle 1997 yılından sonra tehcir kararlarıyla yüzlerce Türkmen ailesi ve Arap olmayan bazı gruplar KDP’ nin hüküm sürdüğü kuzey vilayetlere sürgün edilmişlerdir. BM İnsan Hakları Komisyonu’nun ve uluslararası insan hakları örgütlerinin Nisan 1998-Ağustos 1999 tarihleri arasındaki bütün girişimlerine Irak hükümeti en ufak bir cevap vermemiştir.

Sürgün Iraklı Kürtler 1992-2000 arasında Kerkük’ten 94.249 Kürdün sürgüne gönderildiğini söylemekte, bunu BM’nin 14 Ağustos 2000 tarihli 55. Oturumunda kabul edilen belgeye dayandırma çabasındadırlar. Ancak raporda bahsedilen 94.249 kişi 1992-2000 yılları arasında Kerkük’ten sürülen kişilerin toplam sayısıdır ve bu raporda sürgüne gönderilenlerin ne kadarının Türkmen, Kürt veya Asuri olduğu belirtilmemiştir.

Asılsız İddialar Bu durumda, bu haksız iddialar karşısına Türkmenler de Kerkük’ün nüfusunun % 60’ınına yakınının Türkmen olduğu tezinden yola çıkarak farklı bir yorumla çıkabilirler. Sürgüne gönderilen kişilerin etnik kökeni ile ilgili herhangi bir bilgi (sayısal veri) olmadığı dikkate alınır ve nüfus yüzdelerine göre bir hesap yapılırsa Kerkük’ten sürülenlerin 56.549’unun Türkmen, 35.815’inin Kürt ve 1885’inin Asuri olduğu söylenebilir. Aksini ispatlamak ise bu iddianın karşısında yer alan grupların sorunu olmalıdır. Bu da Kerkük’e yönelik iddiaların tamamen asılsız ve saptırılmış olduğunu ispatlamaktadır. Ülkenizdeki ilgi çekici yerlerden birinin resmini ekleyin.

Türkmenlere Uygulanan Haksızlık Önce Saddam dönemindeki Araplaştırma politikaları, ardından bölgeyi eski demografik yapısına kavuşturma iddiası şeklindeki (ABD’nin desteği ile) bölgeyi Türkmensizleştirme çabaları Irak’ta yaşayan Türkmenlerin uğradıkları haksızlıkları ve kasıtlı uygulamaları ortaya koymaktadır. Kerkük her üç etnik unsuru bir arada bulundurması ve zengin petrol kaynakları nedeniyle tüm tarafların hak iddia ettiği bir bölge/şehir olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle sadece eskiden Kerkük’te yaşayan insanların dönüşlerine müsaade edilmesi, diğerlerinin ait oldukları ülke ve bölgelere dönüşlerinin sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bunun sağlanabilmesi için ABD’ye ve geçici Irak Hükümetine baskı yapılmalı ve Kerkük’ün Türkmen şehri olduğu gerçeğinden asla taviz verilmemelidir.

Kürtleştirme Politikasının Sebebi Saddam’ın Arap olmayan gruplara uyguladığı baskıcı ve insan haklarına aykırı politikaların yerini, bugün Kürtlerin aynı şekildeki politikaları almakta, dünkü Araplaştırma gayreti bugün kürtleştirme gayretine dönüşmüş bulunmaktadır. Kerkük ve çevresinde insan haklarına aykırı bir şekilde nüfus dengesi değiştirilerek Türkmenlerin âdil gelir dağılımı ve yönetim hakkı gasp edilmeye çalışılmaktadır.

Kerkük’te Endişe Verici Gelişmeler Zengin petrol kaynakları sebebiyle Kerkük başından beri bazı unsurların fazlasıyla ilgilendiği ve ileride kurulması planlanan devletin içerisine katma gayretinde bulundukları bir şehir durumundadır. Bu unsurların çabaları gerek Irak’ta kurulması baştan beri teşvik edilen yönetimi güçlendireceği, gerekse Türkmenlere ve diğer unsurlara zarar vereceği endişesi ile Türkiye’nin karşı çıktığı bir durumdur. 10 Nisan 2003 sonrasında Kerkük’te bir süreliğine kontrolün kaybedildiği dönemde Kerkük’teki pek çok resmî kaydın yok edilmeye çalışılmış olması bölgede endişe verici gelişmeler olarak algılanmıştır. Kerkük çevresindeki köy ve kasabalarda yaşayanlardan da benzer olumsuz hareketler konusunda bilgiler gelmiştir.

Güncel Uygulamalar Saddam döneminde zorla göçe tabii tutuldukları iddiasıyla bazı unsurlar çöllerden (taşradan) ve başka ülkelerden getirilerek, Kerkük’teki resmî dairelere, boş arazilere, stadyuma, boş bulunan her noktaya yerleştirilmektedir. Bu ailelere valilik tarafından arazi tahsis edilip, inşaat malzemesi ve para yardımı yapılarak, şehirde yeni yerleşim birimleri oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bu uygulamalar Kerkük’ün demografik yapısını değiştirmeye yönelik çok tehlikeli yaklaşımlardır.

Yapılması Gerekenler Dile getirilen tezlerinin aksine Kerkük bir Türkmen şehridir. Bu nedenle yapılacak sayım ve seçimler öncesinde yönetimsel yapısı yeniden şekillenecek Irak içerisinde Türkmenlerin hakları en üst düzeyde savunulmalı ve bu dava korkusuz bir şekilde uluslar arası alanda dile getirilmeli, bölgede yaratılmaya çalışılan zoraki durum ortadan kaldırılmalıdır. Türkmenlerin bölgede huzuru ve haklarını elde etmeleri sağlanmalıdır.

Türkmenleri hedef alan uygulamaların başlıcalarını sıralamak gerekirse : Saddam döneminde: Türkmenlerin kendi dilleri ile eğitim yapmaları yasaklanmıştı. Resmi dairelerde bile aralarında ana dilleri ile konuşmaları yasaktı. Türkmenlere gayrimenkul alım-satımı yasaklanmıştı. Her türlü ticari aracın alım-satımı yasaklanmıştı. Mahalle,köy ve şehirlerin Türkçe adları değiştirilmişti. Kerkük başta olmak üzere Türkmenlere ait verimli tarım arazileri yönetim tarafından istila edilerek, yönetime yakın kişilere dağıtılmıştı. Türkmen bölgelerinde, camilerde Türkmence vaaz ve hutbe verilmesi yasaklanmıştı. Ehli-beyti anma tören ve toplantıları, bütün Türkmen bölgelerinde yasaklandığı gibi, Irak'ın genelinde de yasaklanmıştı.

… Türkmenleri göç ettirerek, yerlerine başka unsurların yerleştirilme politikası vahşice uygulanmaktadır. Resmi kayıtlara göre Saddam döneminde Kerkük’ü terk etmek zorunda olan insan sayısı 11.800’dür. Geri dönüşler 2003’te başlamıştır ve verilen bilgiye göre seçim sandığına kaydolan yeni seçmen sayısı 232.000’dir! Seçmen nüfusu, toplam nüfusun yarısı kabul edildiğine göre Kerkük’e işgal sonrası en az 500.000 yeni insan yerleştirilmiştir. Ayrılan insan sayısı 11.800, geri dönen insan sayısı 500.000’den fazla! Kerkük’te herhangi bir seçim veya referandumda bekledikleri sonucu alabilmek için seçmen listeleri ve nüfus kayıtlarında hileler yapılmaktadır. İşgalci güçlerin yandaşlarına mükerrer oy kullandırılarak adil olmayacak bir yönetime zemin hazırlanmaktadır.

… Ekim 1997'de yeni bir nüfus sayımı yapılmıştır. Irak yönetimi ve güvenlik birimleri Türkmenler arasında, "kendilerini Türkmen yazdıranların ellerinden her türlü vatandaşlık hakları alınarak sürgün edilecekleri" şayiasını yaymışlardır. Halk korkutulmuştur. Ayrıca, hazırlanan formlarda da Türkmen toplumu inkâr edilmiştir. Bu nedenle, birçok Türkmen can ve mal güvenliği nedeni ile kendini Arap yazdırmak zorunda kalmıştır. Irak yönetimi, baskılarla elde ettiği bu sonucu gerçek kabul ederek ülkede Türkmen toplumunun yaşamadığını veya çok az sayıda olduğunu iddia etmektedir. Yukarıda anlatılan baskıların önemli bir kısmı BM İnsan Hakları Raporlarında da yer almıştır. [Bkz.(A/51/496/add.1 8.November.1996) ve (A/52/476/ 15.October.1997)

1997'de Kerkük'te gizli sayım : Türkmenler %51.4 Devrik Irak lideri Saddam Hüseyin’in ülkedeki Türkmen nüfusunu tespit ettirmek için 1997’de gizlice sayım yaptırdığı ortaya çıktı. Irak istihbarat servisi Muhaberat tarafından gerçekleştirilen sayım, sadece Kerkük kentinde 334 bin Türkmen’in yaşadığını ortaya koyuyor. İstihbaratın Saddam Hüseyin için özel olarak hazırladığı rapora göre o dönemde resmî nüfusu 650 bin olan Kerkük’ün yüzde 50’sinden fazlası Türkmen’dir.

Yapılması Gerekenler Irak’ta çeşitli baskılarla göçe zorlanan veya göç eden insanların toprağına dönmesi için kolaylık sağlanarak teşvik edilmesi ve bu çalışmada 1957 nüfus sayımının baz alınması gerekmektedir. Bu günkü haliyle Kerkük’te yapılacak referandum sahte bir referandum olacaktır ve gerçeği yansıtmayacaktır, sonuçlarının kabul edilmesi mümkün değildir. İhtilaf konusu olmaya devam edecektir. Referandum sonucunda bir iç savaş çıkacak olursa, Türkiye bu coğrafyaya giderek, huzur ve istikrarı tesis etmek için elinden geleni yapmalıdır. Irak’taki Türkmenlerin millî kimlik ve kültürlerini korumalarını sağlamak Türkiye’nin önceliği olmalıdır. Türkiye’nin ve Türkmenlerin kısa ve orta vadede çıkarlarını koruyabilecek politikaların bir kısmı aşağıda belirtilmiştir.

Türkiye’nin ve Türkmenlerin çıkarlarını koruyabilecek politikalar Kısa vadede Türkmenlerin çıkarları doğrultusunda Araplarla işbirliği yapmalarını ve muhalif gruplara karşı güç kazanmalarını sağlamak, Orta vadede Türkmenlerin Irak’ın siyasî, ekonomik ve kültürel hayatında etkin hâle gelip, Iraklılar tarafından vazgeçilmez bir unsur olarak algılanmalarını sağlamak,

… Kerkük meselesi, pkk ve benzer konularla ilişkilendirilmemelidir. Türkiye’nin Musul, Kerkük konusuyla ilgilenmesi Irak’ın iç işlerine müdahale değil, uluslar arası hukuktan ve tarihî süreçten aldığı en tabii hakkıdır. Yurt dışında eğitim gören Türkmen öğrencilerin, Irak`ta yaşayan Türkmen toplumunun ihtiyaçlarına yönelik eğitim almalarını ve Irak`a geri döndüklerinde eğitim aldıkları alanlarda istihdam edilmelerini sağlamak. Böylelikle Türkmenlerin kendi ayakları üzerinde durmaları kolaylaşacaktır.

Gerekli Tedbirler Alınmazsa… Musul, Kerkük, Erbil ve Telafer bölgelerine dışardan yapılan göçlerle demografik yapı değiştirilmekte olduğu Türk kamuoyunun yakından ve hassasiyetle takip ettiği bir konudur. Bölgenin siyasî geleceği, tarihi belgelere dayanan nüfus yapısının gerçekleştireceği referandumla ancak kalıcı olur ve barışa hizmet eder. Aksi hâlde Ortadoğu’da kanayan yaralar kangren olacak ve asla tedavi edilemeyecektir. Referandumun ertelenmesi sorunu çözmeyecektir. Bilakis bu çözümsüzlük meseleyi daha girift hâle getirecektir.