1. HAFTA

Bu derste; bilgiyi edinme sürecini öğrenecek, araştırma-bilim ilişkisini anlayacak; bilimin temel kavramlarını anlayacak, araştırma metotlarını kavrayacak, araştırma yapma ve analiz etmeyi öğrenecek; temel eğitim araştırmaları yaklaşımlarını açıklayabilecek; bağımlı ve bağımsız araştırma değişkenlerini tanımlayabilecek; farklı eğitim yöntem ve metotlarını açıklayabileceksiniz.

Bilmenin Yolları Bilme yollarından ilki duyularımız aracılığı ile elde ettiğimiz deneyimdir. Duyular sayesinde edindiğimiz bilgi bir şeyi bilmenin en hızlı yoludur. Dondurmanın soğukluğu, demirin sertliği, havlayan bir köpeğin sesi gibi durumları hemen öğrenebiliriz.

Fakat duyularımız bazen yanıltıcı olabilir Fakat duyularımız bazen yanıltıcı olabilir. Duyular sayesinde sahip olduğumuz bilgi güvenilmezdir ve tam değildir. Duyularımızla edindiğimiz veri, insanın kapasitesinin çok azını karşılar. Dolayısıyla, güvenilir bilgiye sahip olmak için yalnızca duyularımıza güvenemeyiz; bildiğimizi düşündüğümüzü başka kaynaklarla da kontrol etmeliyiz.

Bilgiyi kendimiz dışında diğer kişilerle görüş birliği yaparak da edinebiliriz. Bu tür bir kaynak diğerlerinin görüşleridir. Bu sayede duyumlarımızın doğruluğunu ve gerçekliğini kontrol edebiliriz.

Güvenilir bilgiye sahip olmak için uzman görüşüne de başvurulabilir Güvenilir bilgiye sahip olmak için uzman görüşüne de başvurulabilir. Merak ettiğimiz bir konu hakkında konunun uzmanına başvurup öğrenmek de bilgi edinmenin önemli bir yoludur.

Bilgi elde etmenin başka bir yolu da mantıktır Bilgi elde etmenin başka bir yolu da mantıktır. Bazı şeyleri mantık yoluyla da biliriz. Zekamız, çözümleme yeteneğimiz, yeni bir tür bilgi geliştirmemiz için duyusal veriyi kullanmamıza olanak sağlar.

O halde Ayşe de ölümlüdür. Tüm insanlar ölümlüdür. Ayşe de bir insandır. O halde Ayşe de ölümlüdür.

Bilmenin bir başka yolu da bilimsel yöntemdir Bilmenin bir başka yolu da bilimsel yöntemdir. Bilimsel yöntem belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecidir. Gözlem ve deney yoluyla çeşitli teknikler kullanılarak olgular saptanır ve bunlara mantıksal açıklamalar getirilerek hedefe ulaşılmaya çalışılır.

Bilim Nedir? Terim olarak bilim, Yunanca episteme ve Latince kelime olan scientia’den (bilmek) gelir (Cevizci, 1999). Temelde doğru düşünme biçimi ve doğru karar alma süreci olarak tanımlanan bilimin birçok bilim insanı ve düşünür tarafından farklı tanımları yapılmıştır:

Bilim, doğru düşünme, sistematik bilgi edinme sürecidir (Türkdoğan, 2009; 21). Her türlü düzenden yoksun duyu verileri (algılar) ile mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama çalışmasıdır (Einstein). Gözlem ve gözleme dayalı uslama (akıl yürütme) yoluyla önce dünyaya ilişkin olguları, sonra bu olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabasıdır (Russell).

Bilimin Özellikleri Nelerdir? tarafsızlık doğruluk kanıtlanabilirlik genellenebilirlik gerçeklik süreklilik tekrarlanabilirlik

1. Tarafsızlık (Nesnellik) Bilimsel bilgi insanlar arasında din, dil, millet ve ırk ayrımı söz konusu olmaksızın geçerlidir. Başka bir deyişle, insanlığın üzerinde birleştiği ortak bir bilgidir. İnsanlığın ortak bilgisidir. Bilimde tarafsızlık peşin yargılardan uzak, gerçeği aramaktır.

2. Doğruluk / Doğru Ölçü Bu özellik çoğunlukla bilimsel bilgi elde edilirken kullanılan bilimsel araçlar ve bu araçların gerçeği ne kadar doğru bir şekilde ölçtüğü ya da ortaya çıkardığıyla ilgilidir. Bilimin bilim olabilmesi için ölçülen niteliğe uygun ölçme aracının kullanılması gerekir.

Bilimin gelişme ve olgunluk düzeyi, çoğu zaman o bilimin matematiği kullanma düzeyiyle yani ölçme teknikleriyle bağlantılıdır. Sosyal bilimlerde de ölçekleme teknikleri, ölçme araçları kullanılır.

3. Kanıtlanabilirlik Bilimsel bilgiler, bilimsel süreçlerden yararlanılarak kanıtlanabilir olması gerekir. Bilimsel verilen her şart ve her durumda tekrar tekrar yenilenmesi ve sonuçlarının aynı ya da benzer şekilde ortaya çıkması gerekmektedir.

Deniz seviyesinde suyun 100 derecede kaynaması, yükseklere çıkıldıkça sıcaklığın azalması gibi durumlar buna örnek gösterilebilir.

4. Genellenebilirlik Bilimin temelinde genellenebilirlik özelliği bulunur. Bilim tek bir örnek ya da olayla ilgilenerek genel bir bilgi oluşturma yerine örneklerin ya da olayların sonucunda varılan olgularla ilgilenir. Bilimsel genellemelere değişik türden olgu ya da olgusal durumlar gözlenerek ulaşılır. Bilimsel genellemeler, olgular ya da olgusal önermeler arasındaki ilişkileri belirleyen ifadelerdir.

Örneğin, her biri bir olgu olan, “suyun içinde bulunduğu kabın şeklini alması,” “zeytinyağının içinde bulunduğu kabın şeklini alması,” “gaz yağının içinde bulunduğu kabın şeklini alması” …. gibi “farklı sıvıların içinde bulundukları kabın şeklini almaları,” sayılan bütün maddelerin sıvı olduğu düşünülerek, “Sıvılar içinde bulundukları kabın şeklini alır” biçiminde ifade edilir. Böylece değişik maddelerle ayrı ayrı gözlenen bir özellik daha büyük bir guruba genellenmiş olur.

5. Gerçeklik Bilim, olması gereken ya da olması gerektiğine inanılan konu ve olaylardan ziyade; olan ve gerçekte var olan konu ve olaylarla ilişkilidir. Gerçekte var olan ve olma olasılığının oldukça yüksek olduğu durumlara ilişkin açıklama ve araştırmalarda bulunur.

6. Süreklilik Bilimin önemli bir özelliği de birikimsel olması ve süreklilik göstermesidir. Herhangi bir konuda sona gelinmişlik araştırmanın bitişi söz konusu değildir. Bir konuya farklı açılardan yaklaşma, farklı şekilde ele alma ve bu sayede önceki bilgilerin değişip yerini yeni bilgilerin alması görülebilmektedir.

7. Tekrarlanabilirlik Yapılan bilimsel çalışalar aynı ya da benzer şartlar altında aynı yaklaşım, yöntem ve teknikler kullanılarak aynı ya da benzer sonuca ulaşabiliyor ise bu bilimin tekrarlanabilir özelliğiyle ilişkilidir.

Bilimsel Araştırma Nedir? Problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir. Temelde, bir arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir yapma, karanlığa ışık tutma kısaca bir aydınlanma sürecidir.

Bilimsel Araştırma Sürecinin Aşamaları

1 Araştırma probleminin teşhisi ve tanımlanması 2 Problemle ilgili var olan literatürün taranması 3 Araştırma soru ya da hipotezlerinin ifade edilmesi 4 Araştırma sorularını yanıtlamak ya da hipotezlerini test etmek üzere araştırma deseninin geliştirilmesi, 5 Verilerin toplanması 6 Verilerin analizi 7 Araştırma problemi hakkında sonuçlar çıkartmak üzere bulgular ve sonuçların yorumlanası, 8 Elde edilen bilgilerin raporlaştırılması.

Bilimsel Araştırmanın Amacı Ve Önemi Bilimsel araştırmanın amacı bilinenlerden yola çıkarak bilinmeyenlere doğru yol almak ve bu doğrultuda bilgi üretmektir. Bir düşünceyi ortaya koymak, paylaşmak ve tartışmaktır. Bir konun nedenlerini sonuçlarını açığa çıkarmak, yeni gelişmelere ve yeniliklere öncülük etmek de araştırmanın amaçlarındandır. Bunun yanında merak duygusunu tatmin etmek de araştırmacıların amaçları arasındadır.

Yapılan araştırmalar alana katkı sunması ve yeni fikirlerin oluşması açısından önemlidir. Belli bir hedefe ulaşmayan kesin bir sonuca varmayan araştırmalar da dahi olmak üzere her araştırma sonraki çalışmalara ışık tutacak niteliktedir.