GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Hafta 2 GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Dr. Öğr. Üyesi Ozan BÜYÜKYILMAZ İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü http://ozanbuyukyilmaz.wordpress.com ozanbuyukyilmaz@karabuk.edu.tr

Bilimsel Araştırma Süreci 2. HAFTA Bilimsel Araştırma Süreci

GİRİŞ Bir araştırma birbiri ile ilgili birçok aşamadan oluşur. Bu aşamaların her birinde yapılması gereken işlemler tam ve doğru olarak yapılırsa, ortaya çıkan araştırmanın bilimsel bir değeri olur. Araştırma sürecine uyulmadan yapılacak bir araştırmanın başarı şansı yoktur.

Araştırma Süreci Konu Seçme Konunun Sınırlarını Belirleme Araştırma Hipotezi Oluşturma Araştırma Yöntemi Taslak Plan Hazırlanması Kaynakların Toplanması Okuma ve Not Alma Raporun Yazılması

Konunun Seçilmesi -1 Araştırmaya konu seçimiyle başlanır. Üniversite öğrencilerinden istenen araştırmalarda olduğu gibi, konu araştırmacıya verilmemiş ise, daima bir seçim yapma olanağı bulunacaktır. Aslında konu seçimi tek aşamalı bir işlem değildir. Konunun tam olarak belirlenmesi ve geliştirilmesi tüm araştırma boyunca devam edecek bir süreç oluşturur. Konunun kararlaştırılmasından önce olabildiğince fazla kaynağa başvurmak ve olası konular hakkında belirli bir düşünme sürecinden geçmek gerekir.

Konunun Seçilmesi -2 Konu seçiminde göz önünde bulundurulması gereken noktalar: İlgi: Araştırmacı üzerinde çalışacağı konuya karşı ilgi duymalıdır. Konu üzerinde uzun süre çalışacağından ilgi yokluğu, yorgunluk ve bıkkınlık yaratarak araştırmanın başarısız olmasına neden olur. Özgünlük (Orjinallik): Araştırma bilinenlerin tekrarı durumunda olmayıp bir yenilik getirmelidir. Bu nedenledir ki bilimsel gelişme bilgi birikiminin sonucudur ve dolayısıyla araştırmanın bilime katkıda bulunabilmesi için bilinmeyenlere çözüm getirici, bilinenleri ise geliştirici nitelikte olmalıdır.

Konunun Seçilmesi -3 Önem: Seçilecek konu araştırmaya değecek önemde olmalıdır. Ancak önem sübjektif bir kavram olduğundan, konunun önemi için o daldaki yetkili kişilerin görüşlerine başvurulması doğru olur. Genellikle yenilik getiren bilgilerimizi geliştiren, kişi veya toplum refahını yükseltici nitelik taşıyan araştırmalar önemli sayılır. Bilimsel Yeterlik: Araştırmacının bilgisi, eğitimi ve bilimsel kapasitesi konuyu incelemeye uygun olmalıdır.

Konunun Seçilmesi -4 Birincil ve İkincil Kaynaklar: Araştırma konunun niteliğine ve araştırmacının ilgisine göre olayların doğrudan doğruya gözlenmesine dayanan alan araştırmaları ile yürütülebileceği gibi ki bunlar birincil kaynaklardır, kütüphane/internet araştırmasına dayalı hazır bilgilerden yararlanma yolu ile de (ikincil kaynaklarla) yürütülebilir. Kaynak Bulma: Konuyla ilgili yeteri kadar kaynak bulunabilmelidir. Araştırmacı konu seçiminde bu kaynakları elde edip edemeyeceğini düşünmek durumundadır.

Konunun Seçilmesi -5 Genel araştırma konusu belirlenirken farklı yöntemler kullanılabilir. Bunlar; Kuram ve uygulamalardan yola çıkarak Güçlü ve zayıf yönleri devreye sokarak Daha önce yapılan tezleri inceleyerek Tartışarak Kaynak incelemesi yaparak

Konunun Seçilmesi -6 Konu belirlemede süreç kontrolünden yararlanılabilir. Konu hakkında yeterli kaynak var mı? Konu ilginizi çekiyor mu? Bilginiz, eğitiminiz, yetenekleriniz ve olanaklarınız yeterli mi? Finansal kaynaklarınız yeterli mi? Gerekli verileri toplayıp analiz edebilecek misiniz? Araştırmanın hedefi, konusu ve problemi açık ve kesin mi? Konu jüri/hoca/değerlendirmecinin beklentilerini karşılıyor mu?

Konunun Sınırlarının Belirlenmesi -1 Konu seçiminde titiz davranmak ana ilkedir. Bununla birlikte üzerinde düşünülen konu çoğunlukla geniş bir araştırma alanı durumundadır. Daha ender görülse de, bazen bunun tam tersi de olabilir ve konunun oldukça dar bir alanına ilgi duyulabilir. Fakat başarılı bir araştırma için konunun sınırlarının çok iyi çizilmiş olması gerekir. Diğer bir ifadeyle konu içinden çıkılamayacak geniş ve araştırmayı anlamsız kılacak dar kapsamlı olmamalıdır.

Konunun Sınırlarının Belirlenmesi -2 Yaygın konu daraltma yöntemleri aşağıdaki gibidir: Genel sektör ayrımı (imalat, hizmet gibi) Alt sektör ayrımı (Hizmet:bankacılık, sağlık, turizm gibi) Konunun kapsamı (maliyetler-yiy-iç maliyetleri) Coğrafi alan daraltma (Marmara Bölgesi-Balıkesir Örneği) Zaman daraltma (2000-2012 Yılları) Yaş (çocuk, genç, orta yaş, yaşlı) Yaşanan yer (Kent merkezi, kırsal alan, kıyı şeridi) Çalışanlar (memur, işçi, emekli, ev hanımı, işsiz, tüccar)

Konunun Sınırlarının Belirlenmesi -3 Örnek: Genel araştırma konusu: “Performans değerlemenin verimlilik üzerindeki etkilerinin belirlenmesi” Daraltılmış araştırma konusu: “Yıllık performans değerlemelerinin banka çalışanlarının verimlilikleri üzerindeki etkisi: Ankara örneği”

Araştırma Hipotezi Oluşturma -1 Konunun seçilmesi ve sınırlarının belirlenmesiyle birlikte bir hipotez kurulmamışsa araştırmanın nasıl yürütüleceği belli değildir. Okunan kaynaklardaki tüm bilgilerin yapılacak çalışmalara ayrım gözetilmeksizin aktarılması bir ifade etmez. Bu yüzden okuma seçici olmalı ve hangi bilgilerin alınıp, hangilerinin dışarıda bırakılacağının ölçüsü araştırmanın hipotezini oluşturmalıdır. Hipotez, ya bir düz cümle ya da soru cümlesi olarak ifade edilebilir. Her iki durumda da önerinin basit ve anlaşılır olmasına özen gösterilmelidir.

Araştırma Hipotezi Oluşturma -2 Araştırma kapsamında oluşturulacak hipotezlerin bazı özellikleri taşımasında fayda bulunmaktadır. Bunlar; Önceden yapılan çalışmaların sonuçları ile uyumlu olmalıdır, Rasyonel (akılcı) olmalıdır, Açık ve anlaşılır olmalıdır, Sınanabilir olmalıdır.

Araştırma Hipotezi Oluşturma -3 İfade edilme biçimlerine göre hipotezler, Araştırma hipotezleri, istatistiksel hipotezler olmak üzere ikiye ayrılır. Araştırma Hipotezi: Araştırmacının veri toplayıp bu verileri analiz ettikten sonra, doğrulamayı umduğu ilişkileri ifade etmesidir. Yön belirten ve yön belirtmeyen araştırma hipotezleri olmak üzere ikiye ayrılır.

Araştırma Hipotezi Oluşturma -4 Yön belirten araştırma hipotezi: Değişkenler arasındaki ilişki veya farkların yanında, bu ilişki veya farkların yönünü de belirtir. Örnek: 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesinden daha yüksektir. Yön belirtmeyen araştırma hipotezi: Sadece değişkenler arasındaki ilişki veya farkın ne olduğunu belirtir. Örnek: 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark vardır.

Araştırma Hipotezi Oluşturma -5 İstatistiksel Hipotezler (farksızlık-NULL): değişkenler arasında bir ilişki veya fark olmadığını, varsa bile bunun tamamen şans eseri ortaya çıktığını ve gerçek olmadığını varsayar. Bu yaklaşımla bir hipotez; “HO= 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark yoktur” biçiminde oluşturulabilir. İstatistiksel hipotezlerin alternatif hipotezi (H1) de olmalı ve bu (HO) ifadesinin tersi olmalıdır. Örnek →H1= 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark vardır.

Araştırma Yöntemi -1 Yöntem, bilimsel araştırmanın bel kemiğidir. Araştırmanın yarısı doğru konu seçmekse, diğer yarısı doğru ve uygun yöntemin kullanımıdır. Bir araştırmanın bilimselliği, büyük ölçüde onun yöntemiyle ölçülür.

Araştırma Yöntemi -2 Bir araştırmada konuya ve araştırmayı yapanın ilgisine göre değişik yöntemler kullanılabilir. Örneğin, kütüphane araştırması, anket, gözlem, mülakat, istatistiksel analiz, deney, vb. bu yöntemlerden bazılarıdır. Araştırmacı bir yöntemi ağırlıklı olarak kullanabileceği gibi, çalışmasını birden fazla yönteme de dayandırabilir. Ancak yöntem baştan belirlenmeli, veriler de doğal olarak buna uygun derlenmelidir. Yöntem araştırma metninde de okuyucuya açıkça anlatılmalıdır.

Taslak Plan Hazırlama Sistemli bir araştırma çalışmanın taslak plan hazırlanarak sürdürülmesini gerektirir. İlk okumadan elde edilen bilgiler ve oluşturulan hipotez, taslak planın hazırlanmasını kolaylaştırır. Taslak plan konuyla ilgili bilgi, fikir ve görüşleri tez cümlesi etrafında bir düzene sokmaya ve geliştirmeye yardımcı olur. Taslak plan eldeki bilgilerin düzenlenmesi yanında, aynı zamanda bilinenler arasında yeni ilişkiler kurulmasına, yeni fikirler oluşturulmasına veya değişik yorumlama biçimlerinin keşfedilmesine de katkı sağlar.

Kaynakların Toplanması Araştırmacı, konuyu seçip sınırlarını belirlerken, aynı zamanda yoğun biçimde kaynak aramasına girişir. Bulduğu kaynakları da kaydederek bir liste veya bibliyografya oluşturur. Bir araştırmada yararlanılan kaynaklar çok çeşitlidir: Kitaplar, bültenler, makaleler, gazeteler, istatistikler, raporlar, yıllıklar, seminer bildirileri, arşivler, internet belgeleri, sözlü ve sesli kaynaklar vb… Araştırmacı bu aşamada ayrım yapmadan, konuyla ilgili gördüğü tüm kaynakları toplama yoluna gider.

Okuma ve Not Alma Araştırmacı çalışması ile ilgili elde ettiği bilgileri yazıya geçirerek not etmelidir. Not edilen bilgiler hem daha iyi düzenlenir, hem de daha kolay yorumlanır. Yalnız kitap ve makalelerde okunan bilgiler değil, onların dışındaki kaynaklardan elde edilen bilgiler de not edilir. Örneğin; gözlem, mülakat sonuçları vb… gibi. Hatta araştırmacı hafızasına güvenmeyerek, kendi düşünce ve görüşlerini de notlara geçirme alışkanlığı kazanmalıdır.

Raporun Yazılması Araştırmacı aldığı notları, topladığı bilgileri analiz ettikten ve bunlara kendi düşüncelerini katarak belli bir sonuca (veya sonuçlara) ulaştıktan sonra, araştırma raporunu yazmaya başlamalıdır. Araştırma metninin yazılmaya başlanması uzun bir sürecin sonucudur. Bir araştırma ancak yazılan taslak metnin birkaç kez düzeltilmesi ve geliştirilmesi ile son şeklini alır. Bu sürecin sonunda ise taslak metin, düzeltilmiş metin ve son metin biçiminde birkaç değişik yazı metni ortaya çıkar.

GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Hafta 2 GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Dr. Öğr. Üyesi Ozan BÜYÜKYILMAZ İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü http://ozanbuyukyilmaz.wordpress.com ozanbuyukyilmaz@karabuk.edu.tr