Veteriner Hekim Tahir Selçuk Yavuz   Döl Tutma Veteriner Hekim Tahir Selçuk Yavuz

Döl Tutmanın 3 Temel Faktörü Graaf Follikülünün oluşması ve olgunlaşması  Kızgınlığın oluşması Başarılı bir çiftleşme veya suni tohumlama

Döl Tutmanın Safhaları Ovulasyon – (yumurtlama)  Döllenme  Rahime yapışma ve yuvalanma

ENGELLER

2) Kistik ovarium veya kalıcı Corpus Luteum gibi problemler ENGELLER 1) Hipoplasi / Aplasi/ Freemartinizm (ikiz eşliliği) gibi doğmasal anomaliler. 2) Kistik ovarium veya kalıcı Corpus Luteum gibi problemler  3) Hormon eksiklikleri (Endocrine problemler)

Hipotalamus, hipofiz ve yumurtalıklardan kaynaklanan hormonal problemler

ENGELLER 4) Kötü besleme 5) Kötü sevk ve idare

6) Boğa veya sperma ile ilgili problemler ENGELLER 6) Boğa veya sperma ile ilgili problemler 7) Enfeksiyöz sebepler (Bakteriyel / protozoon / viral enfeksiyonlar) 8) Spesifik olmayan bakteriyel enfeksiyonlar

9) Metritis, endometritis, sonun atılamaması, pyometra ENGELLER 9) Metritis, endometritis, sonun atılamaması, pyometra 

ENGELLER

ENGELLER

SEBEPLER

1) Genetik faktörler (Doğumsal anomaliler) SEBEPLER 1) Genetik faktörler (Doğumsal anomaliler) 2) Kistik ovarium veya kalıcı Corpus Luteuma sebep olan etkenler: - Tam olarak bilinememektedir. - Doğum öncesi ve sonrası stres (cortisol) - Süt humması (veya subklinik hipokalsemi)

PGF2 Alfa veya LH eksikliği SEBEPLER Görünen Sebepler: PGF2 Alfa veya LH eksikliği

SEBEPLER 3) Güç doğum 4) Sonun atılamaması 5) Ketosis 

6) Enerji, Ca, P, Se, E vit eksiklikleri veya dengesizlikleri SEBEPLER 6) Enerji, Ca, P, Se, E vit eksiklikleri veya dengesizlikleri 7) Küflü gıda 8) Yüksek süt verimi  9) Şişmanlık (Yüksek Vücut Kondüsyon Skoru) 10) Akrabalı yetiştirme 11) Kalıtım

SEBEPLER 1

SEBEPLER 2

SEBEPLER 3

SEBEPLER 4

SEBEPLER 5

SEBEPLER 12) Östrogen içeren otlar ve yem hammaddeleri (Ör: Çayır üçgülü) (Çayır üçgülü taze verildiğinde veya otlatıldığında yüksek östrojenik etki yapar. Ancak kurutulduğunda bu etki söz konusu değildir.) 13) Yağlı karaciğer 14) Irk (Holstein) 15) Dengesiz rasyon 16) Genetik olarak predispozisyon (yatkınlık)

17) Aile (İnek ailesi) 18) Yaşlı inekler 19) Topallık SEBEPLER 17) Aile (İnek ailesi) 18) Yaşlı inekler  19) Topallık 20) Hormon eksiklikleri ve sebep olan problemler - stres - karaciğerin ilişkisi

21) Kötü besleme, enerji, NEB, BUN, IGF1 NEB= Negative Energy Balance SEBEPLER 21) Kötü besleme, enerji, NEB, BUN, IGF1  NEB= Negative Energy Balance BUN= Blood Urea Nitrogen IGF1= Insulin like growth factor 1

SEBEPLER 22) Kötü sevk ve idare – stres 23) Boğa infertilitesi 24) Sperma kalitesi, spermanın verilme zamanı (tohumlama), kızgınlık tespiti, spermanın verildiği yer, spermanın hazırlanışı, muhafazası

- Salmonellosis (dublin, typhimurium) SEBEPLER 25) Enfeksiyöz sebepler - Bruselloz - Trichomoniasis - Campylobacteriosis - Leptospirosis - Salmonellosis (dublin, typhimurium) 26) Viral enfeksiyona sebep olanlar - IBR - BVD 27) Mycoplasmalar

SEBEPLER 28) Spesifik olmayan bakteriyel enfeksiyonlar - Staphylococcus aureus - Pseudomonas - Pasteurella - Proteus - Klebsiella - Corynebacterium pyogenes - Streptococlar - E.coli - Listeria monocytogenes

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK  1. Kayıt ve gözlem Çok iyi kızgınlık takip programı

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 2. Hipokalsemi ve gizli hipokalsemiye karşı önlemler. - Anyon- Katyon dengesi - Doğum öncesi vitamin D3 enjeksiyonu  - Doğumu takip eden saatlerde ağız yoluyla kalsiyum destekleri

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK Ketosis ve gizli ketosise sebep olabilecek her türlü problemin önlenmesi – doğru besleme teknikleri, uygun rasyon, kuru dönemde ineklerin şişmanlatılmaması, vücut kondüsyonuna dikkat etme, kuru dönem yemleme programı. 4. Enerji eksikliğine sebep olabilecek dengesizliklerin giderilmesi ve ineklerin ihtiyaç dönemlerinde uygun yem katkı maddeleri ile desteklenmeleri.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK Sonun atılamaması ile ilgili olabilecek problemlerin önlenmesi, Kalsiyum-Fosfor dengesi, Selenyum ve E Vitamini, uygun yem katkı maddeleri. Karaciğerin detoksifikasyonu, karaciğer yağlanmasının önlenmesi, uygun yem katkı maddeleri ile destek.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 7. Enfeksiyöz nedenlere karşı aşılamalar. -Bruselloz, Leptospiroz, IBR, BVD gibi aşılamaların titizlikle takibi Kuru ve temiz ilkesinin her yerde uygulanması, kuru ve temiz barınaklar.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 9. Topallığı önleyici faktörler (asidoz, kalsiyum eksikliği gibi problemlerin önlenmesi ve tırnak dayanıklılığını arttırıcı yem katkı maddeleri, çinko, iyot)

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 10.Sperma stok kaplarıyla, termoslarının kontrolü, sıvı azot ilavelerinin zamanında yapılması 11.Suni tohumlamanın kurallarına uygun şekilde yapılması (çözündürme, uygulama yeri, uygulama zamanı)

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 12. Stres sebebi olabilecek her türlü problemin giderilmesi -Sık sık değiştirilen parametrelerden uzak durulması -Sıcaklık stresi ile mücadele, yazın ineklerin serinletilmesi -Doğum öncesi ve doğum sonrası stres faktörlerin önlenmesi

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 13. Gerekli görülürse V.W.P (gönüllü bekleme süresi) uygulaması 14. Küflü gıdalardan uzak durma (zearalenone ve diğerleri), mümkün değilse ya da bilinmiyorsa toksin bağlayıcı maddelerin kullanılması 15. Genetik problemleri olduğu bilinen aile veya hatlardan uzak durma 16. Akrabalı yetiştirmeden uzak durma

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 17. Östrogenik bitkilerden(Çayır üçgülü) uzak durma (şayet biliniyorsa) Bu bitkilerin biçildikten sonra ve kurutulduktan sonra verilmesi. 18. Her türlü müdahalede (doğum, son alma, intrauterin tedavi v.s) temizlik, dezenfeksiyon kurallarına titizlikle uyma.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE KORUYUCU HEKİMLİK 19. Gözleyelim: -Kızgınlık -Vücut Kondüsyon Skoru -Yemlik - Yemin yenmeyen kısımları -Düvelerin gelişimi -Pedometre – Aktimetre ve benzerleri -Doğumu takip eden günlerde ineklerin kontrolü - Kaba yemin kalitesi ve partikül büyüklüğü

TEDAVİ

TEDAVİ Koruyucu önlemlerin alınması gerekir. Ancak; tedavi gerekirse; 1) Ovarium kistlerinde LH veya GnRh enjeksiyonları, kalıcı Corpus Luteum durumlarında prostaglandin F2 Alfa enjeksiyonları yapılır.

Ovsynch ve benzeri programlar uygulanabilir TEDAVİ Ovsynch ve benzeri programlar uygulanabilir 2)

1) Rahim iltihaplarının tedavisi (Metritis tedavisi) - Sürüden çıkarma bazen en önemli tedbir olabilir. 1) Rahim iltihaplarının tedavisi (Metritis tedavisi) 2) Bakteriyel enfeksiyonlara karşı antibiyotik tedavileri 3) Vitamin + Mineral enjeksiyonları 4) Fosfor, magnezyum, çinko, bakır ve krom içeren yem katkıları 5) Klinik olarak görülen hipokalsemi veya ketosisin tedavisi

Ovarium’un Lokal ve Hormonal düzenleyici Damarlaşma Faktörleri

Yumurtalıklarda Folliküler ve Corpus Luteum (C Yumurtalıklarda Folliküler ve Corpus Luteum (C.L) şekillenirken oluşan en önemli olay DAMARLAŞMADIR.

Vücutta bu tip bir damarlaşma (Vasculogenesis, Angiogenesis, Vascular Expansion) sadece OVARİUM aktivitelerinde söz konusudur. (sağlıksız olarak Tümör oluşumlarında)

Ovarium’un Lokal regülatörleri ve damarlaşma faktörleri döl tutmaya elverişli yumurtayı oluşturan PRİMER FOLLİKÜLLERİN gelişmesini sağlar.

İyi damarlaşma sağlanamayan durumlarda PRİMER FOLLİKÜL oluşumu engellenir.

                                                     İneğin enerji ihtiyacının karşılanmasıyla “Döl Tutma” arasında yakın bir ilişki vardır. Yüksek verimli ineklerde enerji eksikliği kendisini “Döl Tutmama” olarak gösterir.

Ovarium’un lokal düzenleyicileri: FGF : Fibroblast Growth Factor VEGF : Vascular Endothelial Growth Factor IGF 1-2 : Insulin Like Growth Factor 1-2 TGF alfa –beta : Transferring Growth Factor alfa –beta (Follikülogenesis ve follikül gelişimi) TNF alfa : Tümör Necrosis Factor alfa TNF R : TNF’ nin spesifik reseptörleri Ang II :  Angiotensin II (Ovarium Fonksiyonlarını düzenleyici) E T 1 : Endothelin (Ovarium Fonksiyonlarını düzenleyici)

ETR A ,  ETR B : Endothelin A ve B reseptörleri E2 R : Östradiol reseptörü GHR : Growth Hormon Receptor TIMP -1 : Tissue İnhibitor of Metalloproteinase -1 ANP : Atrial Natriuretic Peptid MMP : Matrix Metalloproteinase uPA : Urokinase –type Plasminogen Activator IGF BPs : Insulin – Like Growth Factor Binding Proteins PAT 1 : Plasminogen Activator Inhibitor 1

Damarlaşma Faktörleri: FGF’ler , EGF, TNF alfa, TGF beta, PDGF : Platelet Derived Growth Factor EGF : Epidermal Growth factor Angiogenin , Angiopoietin -1 IL 8 : Interleukin 8 IGF’ler Vasoaktif peptidler ( Ang II, ET1, ANP) Prostaglandin E1, Prostaglandin E2 Steroidler

İneklerde gebeliğin son 2-3 haftası ile doğumu takip eden ilk 2-3 hafta hastalıklar, verim, uzun ömürlülük ve döl tutma açısından en önemli dönemdir.

Bu dönemde “uygun rasyon” ve “dönemsel destek” gerekir.

www.atafen.com.tr Sağlıklı sürüler, bol kazançlar dileğiyle… TEŞEKKÜR EDERİZ. www.atafen.com.tr info@atafen.com.tr