Oyun İçine Gömülü Öğretim

Oyun Oyun çocukların düşünme becerilerini, dil ve iletişim yeterliklerini, hareket yeteneğini ve sosyal-duygusal gelişimi desteklemektedir. Çocuklar oyunlar aracılığıyla gerçek yaşamı denerler, kendilerini keşfederler, çevreyi keşfederler, hareket özgürlüğü kazanırlar, yaşamdan zevk alırlar, ayrıca karar verme, kurallara uyma, başkalarına saygılı olma ve dürüst olma gibi davranışları kazanırlar. Araştırmalar da oyunun çocuklar üzerindeki önemini ortaya koymaktadırlar.

Oyun-Temelli Öğretim Oyun-temelli öğretim (OTÖ), çocuklara belli beceri ve davranışların kazandırılmasında eğlenceli bir yöntemdir. Bebeklik döneminden altı yaşına kadar olan okulöncesi çocuklar için etkili bir yöntemdir. Oyunlar içerisinde hedeflenen becerilerin ya da davranışların işlevsel kullanımının ya da hedef beceri ve davranışların çocuğa fark ettirmeden gizil yolla öğretimini içerir. Tek bir etkinlik içerisinde farklı gelişim alanlarını (bilişsel, iletişim, psikomotor, ve sosyal) destekleyici etkinlikler sunulur.

OTÖ’de amaç, tüm gelişim alanlarını kapsayan öğretim sunmaktır. Örneğin; oyun sırasında, oyundaki kuralları benimseyerek sırası geldiğinde uygun davranışları sergilemesi (bilişsel), sözel dilini ya da beden dilini kullanması (iletişim), eşiyle uyum içerisinde çalışması (sosyal) gibi pek çok gelişim alanının öğretimine yönelik amaca hizmet edebilir. OTÖ, öğretmenler, anne-babalar, kardeşler ve diğer aile üyeleri ya da bakıcılar tarafından kolaylıkla kullanılabilmektedir.

Oyun etkinliklerinin temelinde taklit, eşleme, alıcı ve ifade edici dil becerileri bulunmaktadır. Oyunlar, çocukların var olan becerilerini kullanmalarını sağlayarak diğer becerilerin de gelişimine katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle öncelikle OÇİDEP programı kapsamında eşleme ve taklit gibi temel beceriler çalışılmalı, daha sonra bu beceriler, oyunların içine gömülmelidir. Çocuğun öğrendiği becerilerin oyun içinde kullanılmasını sağlamak, böylece daha kolay olabilir. Ayrıca oyun içine yeni öğretilecek beceriler gömülerek de çeşitli becerilerin edinimi ve genellenmesi sağlanabilir.

Oyun içine çeşitli becerilerin gömülmesi için işlevsel oyun, hayali oyun, kurallı oyun ve diğer oyun türleri kullanılabilir. Örneğin işlevsel oyun olarak şekil kutusuyla oynama etkinliği yapabilirsiniz ve bunun içine taklit becerilerini gömebilirsiniz. Çocuğun önüne kullanabildiği bir şekil kutusu konur. Çocuğa şekiller verilmeden önce taklit denemelerine yer verilir. “böyle yap” denerek burnunuza dokunun.(nesnesiz taklit kalıcılığı için) Çocuk doğru tepkiyi verdikten sonra eline şekil vererek şekil kutusuna atmasını sağlayın.

Rol oyunlarını da içeren hayali oyun becerileri, gömülü öğretim yapılmasına uygundur. Oyun, belli bir senaryo çerçevesinde şekillendirilebilir. Bu senaryo içine eşleme, taklit ve alıcı dil becerilerine ilişkin basamaklar gömülebilir. Oyun içine beceri gömme çalışmalarına, öncelikle edinilmiş becerileri oyun içine gömerek başlanabilir. Örneğin, çamaşır yıkama oyununun içine daha önceden edinilmiş eşleme becerisi gömülebilir. Büyük bir karton kutudan çamaşır makinası yapılabilir. Çocuğun önüne birinin içinde beyaz çorap, diğerinin içinde kırmızı çorap olan iki sepet konur. Çocuğun eline önce bir kırmızı çorap verip önündeki doğru sepetin içine atarak eşlemesi istenir. Çocuk doğru tepki verdiğinde, çocuğun eşlediği çorapları sepetten almasını ve bu çorapları makineye atması sağlanır. Yıkanan çamaşırları aynı renk mandallarla ipe asması istenir. Oyun içine farklı beceriler de gömülebilir. Örn., Ayırma, gruplama, taklit….

Geneleme ve kalıcılık için önceden öğrenilen temel beceriler çalışılabilir. Alıcı ve ifade edici dil becerilerinin gömüldüğü farklı oyunlar da hazırlanabilir. Çocuğun dağarcığındaki dil becerileri dikkate alınmalıdır. Evcilik oynarken, “bebeği salla, bebeği öp, bebeğe mama yedir” gibi daha önce çalışılan beceriler gömülebilir. Daha sonra sistematik olarak oyuna gömülen yeni becerilerin sayısı artırılabilir.

Yeni beceriler için aşamalı yardımla öğretim (anlık kararlara göre ipuçları en az ılımlıdan en ılımlıya doğru) ya da ipucunun giderek artırılması yöntemleri kullanılabilir.