Əbülfəz Elçibəy 1938 - 2000

Elçibey Kimdir? Gerçek adı Ebulfez Aliyev (Əbülfəz Əliyev) olan Elçibey Nahçıvan’da doğdu. Babası Güney Azerbaycan'ndan Kadirkulu Bey ve annesi Anadolu'da doğup Nahçıvan’a göç etmiş Mehrinisa Hanım'dır. Babası 1943 yılında II. Dünya Savaşı'na katılmış ve bir daha kendisinden haber alınamamıştır. İlköğrenimini ve liseyi Nahçıvan'da zor şartlar altında tamamlamıştır.

Elçibey Kimdir? 1957-1962 yılları arasında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Dilleri Enstitüsü, Arapça bölümünde okumuştur. Öğrencilik yıllarında Azerbaycan tarihini ve Azerbaycan devrim tarihini öğreten dernekler kurmuştur. 1963-1964'te Mısır'da tercüman olarak çalışmıştır. 1970'lerde ise ülkesinin bağımsızlığı için çalışmaya başlamıştır. Bu yüzden 1975'de 'milliyetçilik suçundan bir buçuk yıl hapis yatmıştır.

Elçibey Kimdir? Azerbaycan'ın Rus İmparatorluğu içinde bir sömürge olduğuna ve elbet bir gün bağımsız, demokratik bir cumhuriyet olacağına inanmıştır. Kendisini "Ben Atatürk'ün esqeriyim" diye tabir etmiş ve Atatürk'ten, Gandhi'den ve 1918-1920 yıllarında kurulmuş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade'den etkilenmiştir. Kuzey ve Güney Azerbaycan'ın mutlaka birleşmesi ve Dağıstan'a, Gürcistan'a ve Ermenistan'a verilen "Türk toprakları"'nın tekrar Azerbaycan'a geri verilmesini savunmuştur. "Turan'ın yolu birleşik Azerbaycan'dan geçer" demiştir.

Elçibey Kimdir? Azerbaycan'ın bağımsızlık mücadelesinin içinde yer alan Elçibey, 1975'te siyasi faaliyetleri nedeniyle 1 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. KGB zindanlarında ve taş ocaklarında ağır şartlar altında kaldı. Serbest kaldıktan sonra, 1977'den itibaren, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi'nde el yazmaları enstitüsünde görev yaptı. Görevi sırasında da bağımsızlık çalışmalarına devam etmiştir.  1989'da Azerbaycan Halk Cephesi'ni kurdu ve başkanı seçildi. Elçibey Dağlık Karabağ'daki Ermeni ayrılıkçılığına yol vermemek ve Azerbaycan'ın Sovyetler'den bağımsızlığını kazanması için çalışmış ve 1991’de SSCB’nin dağılması ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan’ın 7 Haziran 1992’de ikinci cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.

Elçibey Kimdir? Elçibey, mücadelesi süresince yıkıcılıktan, militarizmden uzak fikirsel bir mücadelenin taraftarı olmuş, hiçbir zaman zorbalıktan, yüksek otoriterlikten yana olmamıştır. Davası için ağır ve kararlı bir yol izlemiş, çekilmesi gereken zamanda bir adım geriye çekilmiş, zamanı geldiğinde ise olaylara müdahil olmuştur.

Elçibey Kimdir? Elçiey mücadelesi süresince, hiçbir devletten ciddi düzeyde destek bulamamıştır. O dönemlerde Türkiye’den ve İran’dan birkaç helikopter talep etmiş, ancak bu isteği bile destek bulmamıştır. Karşısındaki kişiler ise genellikle Sovyet destekli, KGB destekli şahıslar olmuş ve bu şahıslar yüksek düzeyde destek bulmuşlardır. Ancak Elçibey, Bağımsız bir Azerbaycan için hırslarıyla değil, vatanperverliğiyle mücadelesini sürdürmüştür.

Elçibey Kimdir? Elçibey o denli mahzundur ki davasını savunurken, kendi öz dostlarından kazık yemiş, KGB tarafından fişlendiği için halk bile yolunu değiştirir olmuştur. Büyük bir Türkiye sevdalısı olan Elçibey, dönemin iktidarları tarafından da destek göremeyerek, fikirsel mücadelesini sürdürerek Azerbaycan’ın özgürlüğü için çalışmıştır.

Liderliğine Dair Laik, Atatürk ilkelerini uygulayan, Moskova’nın etkisinden kurtulmuş, büyük bir Azerbaycan oluşturmak istiyordu. İktidara Halk cephesiyle girdi. Planlarını uygulamaya başladı. Öncelikle ülkedeki tüm Rus askerlerini çıkarttı. Sovyetler’in etkin olduğunu Birleşik devletler topluluğuna girmeme kararı aldı. Ruble’nin yerine Azerbaycan için milli para bastırdı. Ekonomik bağımsızlık adına. Hazar gölündeki petrolü işlemek için, batılı devletlerden bazı şirketlerle konsorsiyum oluşturdu. Türkiye’yi de dahil etmek istedi. Ancak bu kararlar Elçibey’in siyasi kariyerine mâl oldu.

Liderliğine Dair Azerbaycan’da Hüseyinov liderliğinde bazı komutanlar Elçibey’e karşı isyanlar başlattı. Açıkça Elçibey’i hedefe koyan durumlardı. Bu sıkıntılı dönemlerde Elçibey’in eli kolu bağlanmıştı. Aliyev’i Bakü’ye davet etmeye karar verdi. Aliyev, Elçibey ve isyancı paşalar arasındaki pazarlıkta Elçibey bir adım geriye adım attı. Direnmesi, Azerbaycan’da kendi deyimiyle “Kardeş kavgasına” sebebiyet verecekti. O yüzden Bakü’yü terk etti Nahçivan’da doğduğu topraklara gitti. Halk Cephesi ve Elçibey dönemi böylece kapandı. Meclis Aliyev’i başkanlığa getirdi.

Liderliğine Dair Aliyev öyle bir adaydı ki Rusya’nın ve Azerbaycan halkının hayır diyemeyeceği orta kalibrede bir yöneticiydi. Akıllıca ve esnek politikalar izliyordu. Azerbaycan ve Sovyetler arasında bir nevi arabulucu rolündeydi. Aliyev ve Huseyinov pazarlık yaparak isyanları kesti. Aliyev büyük bir taviz vermişti. Darbeci Huseyinov’u, başbakanlığa getirmek zorunda kalmıştı. Huseyinov ise Rusyanın desteklediği, Sovyetlere sıcak bakan darbeci bir askerdi.

Azerbaycan Halk Cephesini O zamanlar ölkədə kütləvi şüurun həzm edə biləcəyi vətəndaş cəmiyyəti, siyasi fəaliyyət, seçki azadlığı, alternativ mətbuat kimi anlayışlar yox idi. Siyasi partiya qurmaq barədə mülahizələr isə ümumiyyətlə, küfrə bənzər düşüncələr hesab edilirdi. Dağılmaqda olan imperiyanın mərkəzi hökuməti çox nadir hallarda hökumət saydığı yerli hökumətləri daha artıq sıxmaqda, yerli hökumət isə bu təzyiqləri bəhanə edib daha artıq quduzlaşmaqda idi. Xalq Cəbhəsinin üzvləri belə bir zamana meydan oxudular və meydanlara atıldılar.  Vizyoner Liderlik

Azerbaycan Halk Cephesini “Azərbaycanın ən yeni tarixi “Azadlıq” meydanından başlayır. Rus-Sovetimperiyasına meydan oxuyan milyonların qatıldığı o meydanda bu gün 25 illiyini qeyd etdiyimiz Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin əsası qoyuldu. 18 gün davam edən, sonda amansızcasına dağıdılan Meydan hərəkatı Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin simasında keyfiyyətcə yeni mərhələyə – təşkilatlanma mərhələsinə daxil oldu.” http://axcp.biz/12-tarixin_teskilati__teskilatin_tarixi Vizyoner Liderlik

Azerbaycan Halk Cephesini 1.Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin təsisi haqqında. 2.Azərbaycan dövlət suverenliyi haqqında. 3.Azərbaycan SSR-nin iqtisadiyyatı haqqında. 4.Azərbaycan Demokratik Respublikası haqqında. 5.DQMV-də Xüsusi İdarə Forması haqqında. 6.Azərbaycan SSR-nin bəzi yerlərindəki xüsusi vəziyyət haqqında 7.Siyasi məhbuslar haqqında. 8.Türk xalqlarının müasir dövrdə vəziyyəti və vəzifələri haqqında. 9.SSRI-də milli münasibətlər haqqında. 10.Ölkədəki ictimai-siyasi vəziyyət haqqında Parti kuruluşunda 10 başlıkta ortaya vizyonlar atıyor.

KAYNAKLAR