Müçtehit öncelikle dinin temel kaynakları olan Kur’an ve sünneti bilmelidir… Müçtehit Kur’an ve sünneti anlayabilecek derecede Arapçayı da bilmelidir. Müçtehit, fıkıh ilmini ve tarihini bilmelidir. Müçtehit, fıkıh ilminde yeterli derecede bilgi ve birikime sahip olmalıdır. Özellikle fıkhın kaynaklarını ve bu kaynaklardan hüküm çıkarabilmenin yol ve yöntemlerini bilmelidir. Müçtehit, dinin genel amaçlarını bilmelidir. Çünkü yapılacak içtihat, dinin genel amaçlarına uygun ve yerinde olmalıdır. Müçtehit içtihat ederken öncelikle Allah’ın rızasını dikkate almalıdır. Müçtehit, dinin genel amaçlarını bilmelidir. Çünkü yapılacak içtihat, dinin genel amaçlarına uygun ve yerinde olmalıdır. Müçtehit içtihat ederken öncelikle Allah’ın rızasını dikkate almalıdır.

Mevrid-i Nasda İçtihada Mesağ Yoktur. Hakkında kesin delil bulunan hükümlerde içtihat yapılamaz. hakkında kesin delilin bulunmadığı konularda içtihat yapılabilir…. Örfen maruf olan şey, şart kılınmış gibidir. Örf ile tayin, nas ile tayin gibidir Müçtehidin, toplumun değişen hayat şartlarını ve ihtiyaçlarını iyice kavramış olması gerekir. Ayrıca içinde yaşadığı toplumun örf ve âdetlerini iyi bilmelidir. Çünkü örf ve âdetler de fıkhî hükümler çıkarılırken istifade edilen delillerdendir. Müçtehidin, toplumun değişen hayat şartlarını ve ihtiyaçlarını iyice kavramış olması gerekir. Ayrıca içinde yaşadığı toplumun örf ve âdetlerini iyi bilmelidir. Çünkü örf ve âdetler de fıkhî hükümler çıkarılırken istifade edilen delillerdendir.

SOSYAL DEĞİŞME VE İÇTİHADIN GEREKLİLİĞİ

MÜÇTEHİTLERİN AYET VE HADİSLER ÜZERİNDE DÜŞÜNEREK ÇIKARDIKLARI HÜKÜMLER SINIRLI FAKAT OLAYLAR VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR İSE SINIRSIZDIR. FIKHIN SOSYAL DEĞİŞİME VE GELİŞİME PARALEL OLARAK SÜREKLİ YENİLENMESİ GEREKİR.BU DA ANCAK İÇTİHATLA MÜMKÜN OLUR. FIKHIN SOSYAL DEĞİŞİME VE GELİŞİME PARALEL OLARAK SÜREKLİ YENİLENMESİ GEREKİR.BU DA ANCAK İÇTİHATLA MÜMKÜN OLUR. İÇTİHAT, FIKHA HAYATİYET VE DİNAMİZM KAZANDIRIR. BÖYLECE FIKHIN DEVAMLILIĞINI SAĞLAR. YAŞANILAN HAYATTA, ORTAYA ÇIKAN YENİ SORUNLARA DİNÎ ÇÖZÜMLER ÜRETİR. İÇTİHAT, FIKHA HAYATİYET VE DİNAMİZM KAZANDIRIR. BÖYLECE FIKHIN DEVAMLILIĞINI SAĞLAR. YAŞANILAN HAYATTA, ORTAYA ÇIKAN YENİ SORUNLARA DİNÎ ÇÖZÜMLER ÜRETİR. İÇTİHATLA ÜRETİLEN ÇÖZÜMLER YAŞANILAN SORUNLARA CEVAP VEREBİLMELİDİR. FIKIH DA GELİŞMELERE PARALEL OLARAK BU YOLLA GÜNCELLENEBİLİR. AKSİ TAKDİRDE FIKIH DURAĞANLAŞIR. İÇTİHATLA ÜRETİLEN ÇÖZÜMLER YAŞANILAN SORUNLARA CEVAP VEREBİLMELİDİR. FIKIH DA GELİŞMELERE PARALEL OLARAK BU YOLLA GÜNCELLENEBİLİR. AKSİ TAKDİRDE FIKIH DURAĞANLAŞIR.

“EŞYADA ASIL OLAN İBAHADIR. HARAMLARI SADECE NASSLA BELİRLENMİŞ OLANLARLA SINIRLI TUTMAK GEREKİR. BİLİM VE TEKNOLOJİNİN İLERLEMESİ BİRÇOK SORUNU DA BERABERİNDE GETİRMİŞTİR. GÜNÜMÜZDE AVRUPA ÜLKELERİYLE AMERİKA GİBİ ÜLKELERDE ÖNEMLİ SAYIDA MÜSLÜMAN NÜFUS YAŞAMAKTADIR. BUNLARIN KENDİLERİNE ÖZGÜ SORUNLARI VARDIR. ÖRNEĞİN, MÜSLÜMANLAR BU ÜLKELERDE NAMAZLARINI VAKTİNDE VE UYGUN BİR ORTAMDA KILAMAMAKTADIRLAR. BÜTÜN BUNLAR, FIKIH AÇISINDAN ÇÖZÜMÜ GEREKLİ OLAN SORUNLARDAN BAZILARIDIR. GÜNÜMÜZDE AVRUPA ÜLKELERİYLE AMERİKA GİBİ ÜLKELERDE ÖNEMLİ SAYIDA MÜSLÜMAN NÜFUS YAŞAMAKTADIR. BUNLARIN KENDİLERİNE ÖZGÜ SORUNLARI VARDIR. ÖRNEĞİN, MÜSLÜMANLAR BU ÜLKELERDE NAMAZLARINI VAKTİNDE VE UYGUN BİR ORTAMDA KILAMAMAKTADIRLAR. BÜTÜN BUNLAR, FIKIH AÇISINDAN ÇÖZÜMÜ GEREKLİ OLAN SORUNLARDAN BAZILARIDIR.

SOSYAL DEĞİŞİMİN BERABERİNDE GETİRDİĞİ SORUNLAR ÇOK BOYUTLUDUR. BU NEDENLE SORUNLARIN BİRÇOĞU, TEK BAŞINA FIKIH BİLGİNLERİNİN ÇÖZEBİLECEĞİ TÜRDEN DEĞİLDİR. SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE MUTLAKA KONU İLE İLGİLİ UZMANLARIN KATKISININ OLMASI GEREKİR. ÖRNEĞİN, TÜP BEBEĞİN HÜKMÜ KONUSUNDA BİR KARARA VARABİLMEK İÇİN DOKTORLARDAN GÖRÜŞ ALINMASI GEREKİR. BU ŞEKİLDE İSTİŞARE YOLUYLA YAPILACAK İÇTİHATLARLA FIKIH HAYATİYET KAZANACAK VE CANLILIĞINI SÜRDÜREBİLECEKTİ

İÇTİHADIN TAKLİT VE TAASSUBU ÖNLEMEDEKİ ROLÜ

İÇTİHAT, FIKIH ÂLİMLERİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN BİLİNÇLİ BİR FAALİYETTİR. TAKLİT İSE DİNÎ KONULARDA BİR BAŞKASINA BAĞLANMAK ANLAMINDADIR. BU BAĞLILIĞIN BAĞNAZLIĞA DÖNÜŞMESİ İSE TAASSUPTUR. İÇTİHAT, FIKIH ÂLİMLERİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN BİLİNÇLİ BİR FAALİYETTİR. TAKLİT İSE DİNÎ KONULARDA BİR BAŞKASINA BAĞLANMAK ANLAMINDADIR. BU BAĞLILIĞIN BAĞNAZLIĞA DÖNÜŞMESİ İSE TAASSUPTUR. İÇTİHADIN OLMAMASI, FIKHÎ FAALİYETLERİN DURMASI VE FIKHIN HAYATTAN KOPMASI ANLAMINA GELİR. TAASSUP VE TAKLİT, FIKHIN HAYATLA BİRLİKTE OLAN AKIŞKANLIĞINI DURDURMAKTADIR. BÖYLECE DURGUN SULARIN DONMAYA MAHKÛM OLMASI GİBİ FIKIH DA BİR SÜRE SONRA DURAĞANLAŞMAKTA VE BUNUN DOĞAL SONUCU OLARAK DA HAYATTAN DIŞLANMAKTADIR. TAASSUP VE TAKLİT, FIKHIN HAYATLA BİRLİKTE OLAN AKIŞKANLIĞINI DURDURMAKTADIR. BÖYLECE DURGUN SULARIN DONMAYA MAHKÛM OLMASI GİBİ FIKIH DA BİR SÜRE SONRA DURAĞANLAŞMAKTA VE BUNUN DOĞAL SONUCU OLARAK DA HAYATTAN DIŞLANMAKTADIR.

Çok sayıda müçtehidin olması, her birinin değişik Görüşlerinin bulunması bir zenginliktir. Fıkıh ilmi tarihine Baktığımızda, yoğun içtihat faaliyetlerinin ardından mezheplerin Ortaya çıktığını görmekteyiz. Ancak bir mezhebe Bağlanıp diğer mezheplerin görüşlerine değer vermemek Mezhep taassubunu beraberinde getirmiştir. Bu durum çoğu Kez içtihat faaliyetlerinin giderek azalmasına hatta durmasına Sebep olmuştur.

İSLAM DİNİ, OKUMAYI, ARAŞTIRMAYI VE DÜŞÜNMEYİ ÖĞÜTLER. BİLGİNİN, ÖZGÜR DÜŞÜNCENİN VE AKLI KULLANMANIN TAASSUBU ÖNLEYECEĞİNİ SÖYLER.

BELLİ BİR ZAMANDA ORTAYA ÇIKMIŞ HÜKÜMLERİN GÜNÜMÜZÜN İHTİYAÇLARINA TÜMÜYLE YETERLİ OLACAĞINI DÜŞÜNMEK, İÇTİHADIN HAYATİ ÖNEMİNİ KAVRAMAMAK DA TAASSUPTUR. BİR ŞEYE KÖRÜ KÖRÜNE BAĞLANMAK ANLAMINA GELEN TAASSUP, ELEŞTİREL BAKMAYI ENGELLER. BU NEDENLE DİNİMİZ, TAASSUBA KARŞI ÇIKARAK, OKUMAYI, ARAŞTIRMAYI VE DÜŞÜNMEYİ ÖĞÜTLER. BİLGİNİN TAASSUBU ÖNLEYECEĞİNİ SÖYLER. TAASSUPTAN KURTULMADA AKLI KULLANMANIN ÖNEMİNE İŞARET EDER.

MÜÇTEHİTLER OLMADAN, FIKHIN DEĞİŞİM VE GELİŞİM SÜRECİNİ DEVAM ETTİRMESİ MÜMKÜN DEĞİLDİR. ÖYLE İSE BUGÜN DE DİNİMİZİ, ÇAĞIMIZI İYİ BİLEN, KARŞILAŞTIĞIMIZ YENİ SORUNLARA ÇÖZÜM ÜRETEBİLEN VE İNSANLARA REHBERLİK EDEBİLEN MÜÇTEHİTLERE VEYA İÇTİHAT MÜESSESELERİNE İHTİYACIMIZ VARDIR. BU İHTİYACI, GEÇMİŞİ KÖRÜ KÖRÜNE TAKLİT EDEREK KARŞILAMAMIZ MÜMKÜN DEĞİLDİR DE Kİ: ‘HİÇ BİLENLERLE BİLMEYENLER BİR OLUR MU?’ ANCAK AKIL SAHİPLERİ ÖĞÜT ALIRLAR.”

MEHMET YILDIRIM Meslek Dersleri Öğretmeni