AVRUPA BİRLİĞİ SOSYAL POLİTİKASI Ders Notları - 5

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI Avrupa Birliği’nin kurumsal yapılanması, aynen bir ulus-devletler sistemi gibi yasama, yürütme ve yargı erklerinden oluşmaktadır. Birbirlerinden bağımsız olarak görev yapan bu kurumlar dışında başka bir örgütlenme de mevcut değildir.

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI 1- Avrupa Parlamentosu Günümüzde yaklaşık 510 milyona ulaşan bir nüfusu temsil eden ve siyasi bir güç olarak Birlik politikalarının hazırlanmasında belirleyici olan organizasyondur. Üye ülke sayısının 28’e yükseldiği son genişlemenin ardından, üye ülkeler parlamentoda 751 vekil tarafında temsil edilmektedir. Bu rakam 750 üye ve bir başkanı içermektedir. Üye ülkenin kaç vekile sahip olacağı, nüfus büyüklüğüne göre belirlenmektedir.

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI 1- Avrupa Parlamentosu Avrupa Parlamentosunun amacı, Avrupa Birliği içerisinde komisyon ve konsey arasında paylaşılmış yasama ve yürütme yetkilerinin kullanılmasının demokratik biçimde denetlenmesidir. Avrupa Parlamentosunun yetkileri ise; Avrupa Topluluklarının yasama görevini yerine getirmesinde yardımcı olmak ve bu göreve katılmak, Bütçeyi görüşmek ve kabul etmek, Komisyon ve Konseyi denetlemektir.

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI 2- Bakanlar Konseyi Yasama faaliyetlerini nihai olarak gerçekleştiren kurumdur. Komisyonlar tarafından hazırlanan tasarıların yasalaştırılmasını sağlar. Konsey kararlarını basit çoğunluk, nitelikli çoğunluk veya oy birliği ile almaktadır. Parlamenter demokrasilerde, parlamento yetkilerine eşdeğer yetkilere sahiptir. Parlamentonun değişiklik önerilerini karara bağlarken Birliği şekillendiren, yöneten ve dış politikasını belirleyen etkinliğe sahiptir.

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI 3- Komisyon Komisyon Toplulukların icra organı olarak Avrupa’nın bütünleşme sürecini görev edinmiştir. Bu görev, komisyonların devletlerin talimatlarından bağımsız kalmalarını gerekli kılmaktadır. Komisyonun esas işlevi; antlaşmalara uyulmasını sağlamak, antlaşmalarla yürürlüğe giren kuralların uygulanmasını denetlemek ve uyulmaması halinde harekete geçerek Avrupa Birliği Adalet Divanı’nda dava açmaktır.

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI 4- Avrupa Birliği Adalet Divanı Birliğin en yüksek yargı organıdır. Avrupa Antlaşmalarının üye devletler tarafından hukuka uygun ve ulusal hukukun üstünde uygulanmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Birlik ve üye ülkeler arasında, üye ülkelerin kendi aralarında ve Birlik ile şahıslar arasındaki anlaşmazlıkları görüşerek karara bağlar.

AVRUPA BİRLİĞİNİN YAPISI 5- Diğer Organlar Avrupa Birliği Konseyi Daimi Temsilciler Komitesi Ekonomik ve Sosyal Komite Avrupa Sayıştayı Avrupa Yatırım Bankası Avrupa Para Enstitüsü Avrupa Merkez Bankası

AVRUPA BİRLİĞİ SOSYAL POLİTİKASININ KAPSAMI 1- Hukuki Temeller a) Sosyal Politikaya İlişkin Kural Koyma Yöntemleri Avrupa Birliği’nde hukuk alanın oluşumu genellikle üç yöntem aracılığı ile gerçekleşmektedir. Bu yöntemler; Koordinasyon Yöntemi, Uyumlaştırma Yöntemi, Mevzuatların Birleştirilmesi Yöntemi.

AVRUPA BİRLİĞİ SOSYAL POLİTİKASININ KAPSAMI 1- Hukuki Temeller b) Yetki Paylaşımı Avrupa Birliği organlarının kural koyma yetkilerini kullanmalarında iki ilke söz konusudur. Bunlar; Sınırlı yetki ilkesi, İkincilik ya da ikame etkisi.

SOSYAL POLİTİKANIN HUKUKİ KAYNAKLARI Asli hukuk kuralları; kuruluş anlaşmaları ve ekleri, kuruluş anlaşmalarını değiştiren antlaşmalar, katılma antlaşmaları, genel hukuk kuralları ve yazılı olmayan teamüli hukuktur. Birlik hukuku, Birlik ile üye devletler arasındaki ilişkileri tanımlamaktadır. Komisyon ve Bakanlar Konseyi görevlerini yerine getirirken, antlaşmalarda yer alan ve tali hukuk kuralları olarak ifade edilen imkânlardan yararlanırlar. Tali hukuk kuralları içerisinde “tüzük”, “yönerge” ve “karar” bağlayıcı nitelik taşırken, “öneri” ve “görüş”ler bağlayıcı nitelik taşımaz.

SOSYAL POLİTİKANIN HUKUKİ KAYNAKLARI Avrupa Sosyal Politikasının temelini oluşturan dört temel uluslararası sözleşme vardır. Bunlar; 1957 tarihli AET Antlaşması, 1986 tarihli Avrupa Tek Senedi, 1989 tarihli Çalışanların Temel Sosyal Haklarına ait Topluluk Şartı, 1992 tarihinde Birliği kuran Avrupa Birliği Antlaşması’dır.

AVRUPA ANAYASASI Haziran 2004’te Brüksel Zirvesi’nde Avrupa Birliği devlet ve hükümet başkanları tarafından kabul edilen Avrupa Birliği Anayasası, sosyal politika açısından da önemli bir belgedir. Sosyal politika açısından Anayasayı önemli bir düzenleme haline getiren unsur, “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı”’nın Anayasanın ikinci bölümüne aktarılmış olmasıdır.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 1- Hükümetler ve Siyasi Partiler Sanayi Devrimi’nin başlarında ahlaki kaygılar taşıyan, paternalist nitelikli düzenlemeler, demokrasinin gelişimi ve sosyal haklarda sağlanan ilerlemeler neticesinde, devletin sosyal niteliğini ön plana çıkarmıştır. Özellikle Avrupa’da güçlü sınıfsal yapının temsil ettiği siyaset anlayışı, sosyal politikaların kapsamının ve niteliğinin sürekli genişlemesine ve sosyal devletin refah devletine dönüşmesine yol açmıştır.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 2- İşçi Sendikaları Sanayi Devrimi’nden itibaren çoğulcu demokratik sistem içerisinde sürekli gelişim gösteren işçi hareketi, Avrupa’nın savaş sonrası yenilenmesinde en büyük katkıyı sağlayan gruplardan biri olmuştur. II. Dünya Savaşı’nın ardından kitle üretim teknolojilerinde yaşanan gelişim, örgütlenme eğilimini ve ihtiyacını artırırken, ücretlilerin sosyal yapı içerisindeki payının artması, ulus devletin bu süreçte sendikal hareketin meşruluğunu desteklemesi ve toplu pazarlık hakkının gelişimi ile sendikal örgütler önem kazanmıştır. Avrupa İşçi Hareketi, savaş sonrasında, ulusal ekonomilerin yükselmesine ve sosyal yapının da bu gelişmeye eklemlenmesine büyük katkı sağlamıştır.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 2- İşçi Sendikaları Petrol krizlerinin yarattığı ekonomik durgunluk dönemlerine kadar Avrupa’da sürekli güç kazanan işçi sendikacılığı, ulusal düzeyde yaşamış olduğu deneyimleri ile dünya sendikacılık hareketine örnek olmuştur. Durgunluk süreci ile başlayan çözüm arayışları, bütünleşme düşüncesini doğurmuş ve 1973 yılında on beş ülkeyi temsil eden on yedi kuruluşun katılımı ile “Avrupa Sendikalar Konfederasyonu” (ETUC) kurulmuştur.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 2- İşçi Sendikaları Avrupa’da örgütlü işçi sendikalarının, Avrupa bütünleşmesine verdiği tepkiler farklı olmuştur. Hıristiyan düşünce geleneğinden beslenen Hıristiyan sendikalar birlik düşüncesini desteklerken, hür sendikalar ayni coşkuyu göstermemekle birlikte, bütünleşme sürecini desteklemişlerdir. Marksist düşünce geleneğinden beslenen radikal sendikalar ise bütünleşme karşıtı bir yol izlemişlerdir.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 3- İşverenler Sanayi Devrimi’nin ve kapitalist ekonomik anlayışın temel unsuru olan işverenler (sermaye sahipleri), ulus devletin oluşumundan itibaren devlet üzerindeki en etkin baskı grubu olmuştur. Çalışma koşullarındaki olumsuzluğun giderilmesi yönündeki hümanist çabalar, sendikaların güç kazanmaları, çoğulcu demokratik yapılanmaların siyasal sisteme hakim olması türündeki gelişmeler, işverenlerin Sanayi Devrimi’nin başlangıcındaki güçlerini refah devleti sürecine taşımalarına engel olmuştur.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 3- İşverenler 1958 yılında Avrupa Birliği üyesi devletlerin yanı sıra EFTA VE OECD üyesi ülkelerin sanayici ve işveren konfederasyonlarını da kapsayan Avrupa Sanayici ve İşveren Konfederasyonları Birliği (UNICE) kurulmuştur.

AVRUPA SOSYAL POLİTİKASININ TARAFLARI 3- İşverenler Küresel dünyada etkili bir ekonomik aktör olabilmenin yolunun rekabet gücünün geliştirilmesine bağlı olduğu yaklaşımını savunan UNICE, Avrupa’nın ekonomik potansiyelinin gelişimini engelleyen sorunların ortadan kaldırılması gerekliliğini savunmaktadır. Bu çerçevede tespit edilen beş öncelikli alan şu şekilde ifade edilmektedir: Girişimciliğin etkin ve küçük bir devlette geliştirilmesi, Yeniliklerin artırılması, İstihdam koşullarının geliştirilmesi, Ürün piyasalarına ilişkin reformların tamamlanması, Rekabetçi çevre politikası çözümlerinin bulunması.

Dersimiz tamamlanmıştır…