ŞEKER HASTALIĞINDA BESLENME BESLENME VE DİYET UZMANI MELEHAT ÇANCI

Diyabet İhtiyaçtan fazla şeker, gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğer ve yağ hücrelerinde depolanır. Şekerin vücutta enerji olarak kullanılması ve depolanması için insüline gereksinim vardır. İnsülin şekerin kanda yükselmesini önleyen bir hormondur, midenin arkasında pankreas adlı organın beta hücrelerinde yapılır ve kana salgılanır.

Diyabet Yemekten sonra kan şekeri yükselince pankreastaki insülin yapan hücreler uyarılır ve kana insülin verilir. İnsülin kan şekerinin hücre içine girmesini sağlar. Böylece kan şekeri normal düzeyde tutulur, yükselmez. Hücrelere giren şeker burada yakılır ve enerji olarak kullanılır.

Diyabet İnsülin eksikliğinde veya etkisizliğinde şeker hastalığı "diyabet" ortaya çıkar. Kanda şeker miktarı artar ve böbreklerden idrarla dışarı atılır. Diyabet: vücudun kan şekerini uygun şekilde kullanamaması ve depolayamamasıdır.

DİYABETLİ OLDUĞUNUZU NASIL ANLARSINIZ? Diyabetli kişilerde sıklıkla aşağıdaki belirtiler görülür; Aşırı susama ve su içme Sık sık idrara çıkma Kilo kaybı Aşırı iştah ve çok yeme Bulanık görme Cilt enfeksiyonları iyileşmeyen yaralar Halsizlik

Diyabetli, bu şikayetlerden bir veya bir kaçıyla doktora başvurur ya da genel bir kontrol yaptırdığında ortaya çıkar. Hastalıkla baş etmek için öncelikle hastalığı iyi tanımak gerekir.

Risk faktörleri Aşırı kilo Hareketsiz yaşam tarzı Ailede diyabet hikayesi Obez (aşırı şişman) olanların diyabete yakalanma riski normal kişilere göre 5 kat fazladır.

Diyabeti olanlarda kilo fazlalığı varsa diyet, spor ve zayıflama ile diyabet kontrol altına alınabilir !...

Diyabetik Diyet diye bir şey yoktur. Diyabetli bir çok kişi yapılan tüm bilimsel açıklamalara rağmen hala mucizevi bir diyet olduğunu düşünmekte ve bu yiyecekleri yediklerinde diyabet sorunlarının ortadan kalkacağına inanmaktadır. Bu yanlış inanç mutlaka değiştirilmeli, düzeltilmelidir. Diyabetli bir bireyin diyeti , gereksinmeler açısından , sağlıklı bir insanın diyetinden farklı değildir. En büyük farklılık ; Besinin yenildiği zaman Besinin miktarı Besinin içeriği

Beslenme uzmanı kontrolünde, doğru eğitim ve sağlıklı beslenme kurallarına uyularak her diyabetli kişi sağlıklı bir kişinin yiyebileceği her şeyi yiyebilir.

Beslenme Tedavisini İyi Bir Şekilde Uygulamak Bize Ne Kazandırır ? Kan glikozunu normal bir düzeyde tutar Kan yağlarının düzenlenmesini sağlar Uygun vücut ağırlığı sağlar Çocuklarda uygun büyümeyi ve gelişmeyi sağlar sağlıklı beslenme alışkanlığı yaşam süresi ve kalitesini arttıracaktır. Diyabetin komplikasyonlarını (böbrek , göz hasarı ve ayak yaraları, kalp damar hastalıkları , nörolojik bozukluklar , hipoglisemi ve hiperglisemi önler) Yaşam kalitesinin süresini artırır.

Diyabet hastalarının beslenme, egzersiz ve ilaç tedavisi konusunda gerekli özeni göstermemeleri halinde uzun vadede karşılaşacakları diğer tıbbi sorunları şu şekilde sıralayabiliriz ; • Kalp krizi • İnme • Körlük • Böbrek yetmezliği • Damar bozuklukları

KAN ŞEKERİ NASIL SAĞLIKLI DÜZEYDE TUTULABİLİR? Hergün aynı miktarda yiyerek Yemekleri ve ara öğünleri hergün aynı saatte yiyerek Öğünleri ve ara öğünleri atlamadan Egzersizi hergün aynı saatte yaparak İlaçları hergün aynı saatte alarak

KAN ŞEKERİNİ YÜKSELTEN FAKTÖRLER NELERDİR ?? Nişastalı besinlerin ısıtılması Örnek = sıcak patates , soğuk patatese göre kan şekerini daha çok yükseltir. Yemek yerken su içilmesi hızla mideyi boşalttığı için kan şekerini hızlı yükseltir. Olgun meyveler olgun olmayan meyvelere göre kan şekerini daha hızlı yükseltirler Rafine şeker , meyve suları Kepeği alınmış besinler kepekli besinlere göre kan şekerini hızlı yükseltirler Kabuksuz yenen sebze ve meyveler kan şekerini hızlı yükseltirler Kurubaklagiller kan şekerini yavaş yükseltirler

ŞEKER HASTALIĞINDA BESLENME TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?

1. Besin çeşitliliği sağlanmalıdır.

TAHILLAR SEBZELER MEYVELER SÜT ET

Besin piramidinde önerildiği gibi vücudun ihtiyacı olan besin öğelerini ( CHO, Protein , yağ , vitamin ve mineral) dengeli bir şekilde almak için çeşitli besinler yenmelidir.

2. Günde en az üç öğün beslenilmelidir.

Yemeklerin miktarı ve cinsinden daha da önemli olan tüketildiği zamandır. Özellikle 3 ana, 3 de ara öğün düzeninde beslenen diyabetlinin yiyecek miktarlarını da doğru alması ani bir şekilde şeker düşmesi( hipoglisemi) ve şeker yükselmesini (hiperglisemi) önler. Ara öğünlerde mutlaka karbonhidratlı bir besin ile birlikte proteinli bir gıda tüketilmeldir. (meyve ve süt, ekmek ve peynir gibi) Ama unutulmamalıdır ki bu besinlerden ne kadar tüketilmesi gerektiği bir diyetisyen tarafından ayarlanmalıdır.Uzun aralıklarla düzensiz veya fazla yemek yemek, uzun süre aç kalmak, oruç tutmak oldukça tehlikelidir.

3. İdeal vücut ağırlığı ve kas gücü korunmalıdır.

şişman kişilerde aşırı kiloya bağlı olarak insülinin etkisi azalmakta ve bu olay kilo artışı ile daha belirgin hale gelmektedir. Yeterli ve dengeli beslenme programıyla ideal ağırlığa ulaşıldığında insülin yeterli hale gelecek ve kan şekerinin normal düzeyde kalmasına yardımcı olacaktır.

4. Besinler doğru hazırlanmalı, doğru pişirilmeli ve doğru saklanmalıdır.

6. Ekmek ve diğer tahıllar yeterli miktarda tüketilmelidir.

7. Posa tüketimi arttırılmalıdır.

POSA, Kan şekerini yavaş yükseltir Bağırsak çalışmasını düzenleyerek kabızlığı önler, Tokluk hissi verir ve böylece kilo kontrolünü sağlar, Kanda yağların yükselmesini ve kanser yapıcı maddelerin atılmasına yardımcı olur

Diyette POSA Nasıl Daha Fazla Tüketilebilir

Beyaz ekmek yerine tam buğday, tam tahıllı, kepekli gibi posalı ekmekler tüketerek

Pirinç yerine bulgur,makarna tüketerek

Meyve suyu yerine taze meyve, bol salata ve sebze tüketerek,Kabuklu yenebilen meyveleri kabuklarıyla tüketerek

Bol posalı kuru baklagiller tüketerek diyette posa miktarını arttırabilirsiniz. (haftada 2-3 kez)

8. Şeker tüketimi azaltılmalıdır.

Şeker, bal, pekmez, reçel, çikolata, şekerleme, meşrubat, kola, hazır meyve suları gibi basit karbonhidratlar kan şekerini hızlı yükselttiği için tüketilmemeli.

9. Tuz ve sodyum tüketimi azaltılmalıdır.

10. Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır.

Besinlerle alınan fazla yağ ve kolesterol şişmanlığa ve kalp-damar hastalığına neden olabileceğinden sınırlanmalıdır. Bunun için ne yapabiliriz? Etli, tavuklu yemeklere ayrıca pişirirken yağ eklenmemeli. Kendi yağıyla pişirilmelidir. kırmızı et yerine tavuk, balık, hindi eti daha çok tercih edilmelidir. Haftada 1–2 porsiyon balık tüketilmeli Sakatatlar, salam, sosis, sucuk gibi yağlı besinler yenmemeli Yemekleri pişirirken kızartma yerine ızgara veya fırında pişirme, buğulama tercih edilmelidir. Özellikle diyabetle birlikte kişilerde obezite (şişmanlık) ve yüksek kolesterol görülme sıklığı fazla olduğu için hamur işi, kızartmalar, yağlı besinlerde diyetten çıkarılmalıdır. İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar tüketilmemelidir.

11. Su ve diğer sıvılar yeterli miktarda tüketilmelidir.

12. Kalsiyum içeriği yüksek besinler tüketilmelidir.

13. Alkol ve sigara içilmemelidir. Alkolün kan şekerinde düzensizliklere neden olduğu unutulmamalıdır.

14.Düzenli fiziksel aktivite yapılmalıdır.

Her gün mutlaka 30-60 dakika yürüyüş yapılmalıdır Her gün mutlaka 30-60 dakika yürüyüş yapılmalıdır. Diyabetli bireyler için en doğru yürüyüş zamanı yemekten 1 saat sonrasıdır.

YANLIŞ BİLİNENLER Bitkisel ürünler kullanabilir miyim ? CEVAP : her kulaktan duyduğunuz bitkisel ürün hastalığınızı tedavi etmeyebilir. Bazı bitkilerin yan etkileri olabilir. Kullanılan doz tedavide çok önemlidir. Fazla dozlar , size zarar verebilir. Bu nedenle uzmanına danışmadan herhangi bir bitkisel ürün kullanmayınız.

Bazı meyveler bana yasak mı ? CEVAP : hayır. Her türlü meyveden yiyebilirsiniz. Önemli olan şekeri yüksek içeren meyvelerin porsiyon miktarına dikkat etmektir. Ayrıca meyvelerin çok olgun olanlarında şeker oranı yüksektir. Bu nedenle meyvelerin fazla olgunluğa ulaşmamış olanları tercih edilmelidir.

Ramazanda oruç tutabilir miyim ? CEVAP : Diyabetli bireye açlık yasaktır. Uzun süreli açlık durumunda kan şekeri düşer ve komaya girilebilir. Diyabetli birey kan şekerini dengede tutabilmek için az ve sık yemelidir. Günde 6 öğün beslenmelidir.

Diyabetik ürünlerle diyet ürünleri aynı şey midir ? CEVAP : Hayır. Diyet ürünlerinin özelliği düşük kalorili olmalarıdır. Üretilirken yağ miktarları azaltılır fakat şeker miktarları değişmez. diyabetik ürünlerin özelliği ise rafine şeker bulundurmaması bunun yerine tatlandırıcı içermesidir.Besinin içine şeker konmayabilir, ancak aşırı yağlı ya da tuzlu olabilir.Bu ürünleri tüketmeden önce diyetisyeninize danışın.

Hangi besinleri yememeliyim ? CEVAP : Şeker , bal , reçel , pekmez , tatlı Hamur işleri (pasta , börek , çörek ) Kızartmalar Sucuk , salam , sosis Yağlı kuruyemişler ( çekirdek , fıstık) Patates püresi Hazır meyve suları , kolalar Çikolata

Unutulmamalıdır ki diyabetli kişinin beslenmesi kişiye özeldir ve bir diyetisyen tarafından düzenlenmelidir.

Doğru, dengeli ve düzenli yemek yiyin, sağlıklı kalın… Mutluluk sizin elinizde… Doğru, dengeli ve düzenli yemek yiyin, sağlıklı kalın…

TEŞEKKÜRLER… Diyetisyen MELEHAT ÇANCI