SOSYAL GÜVENLİK VE SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATI TEMEL EĞİTİMİ

SİGORTALARI UYGULAMALARI 2 MALULLÜK YAŞLILIK ÖLÜM SİGORTALARI UYGULAMALARI 2

Uzun Vadeli Sigorta Kolları Malullük Yaşlılık Ölüm 3

Yardımlara Hak Kazanma Koşulları 4 Sigortalılık Süresi Prim Ödeme Gün Sayısı Yaş 4

Sigortalılık Süresi Sigortalılık Süresi 5 Sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına bağlı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih Tahsis yapılması için yazılı istekte bulunduğu Ölüm halinde ise ölüm tarihi arasında geçen süre Sigortalılık Süresi 5

Sigortalılık Süresini Etkileyen Faktörler İşe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarihin farklı olması Kurumca devir alınan 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklar 18 yaşın altında geçen hizmetler (1/4/1981 öncesi) Birden fazla sigortalılık haline tabi olanlar Borçlanmalar 506 sayılı Kanun Mülga Ek 5 (itibari hizmet süresi) sigortalılık süresine eklenir 6 6

Prim Ödeme Gün Sayısı Etkileyen Faktörler 7 Zorunlu sigorta gün sayısı, İsteğe bağlı sigorta gün sayısı Borçlanma gün sayısı İhya edilen hizmetlere ait gün sayısı Birleştirilen hizmetlere ait gün sayısı Devir sandıklarına tabi geçen hizmetlere ait gün sayısı Maden yeraltında geçen hizmetlerin ¼’ü Fiili hizmet süresi zamları Malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların çalışmalarının ¼’ ü 7

Malullük, yaşlılık, ölüm İş kazası, meslek hastalığı sonucu gelir 8 Malullük, yaşlılık, ölüm İlk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi oldukları tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, İş kazası, meslek hastalığı sonucu gelir iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri Sigortalıların, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının tespit edildiği veya ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu tarihten sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmaz 8

Aylıkların Hesaplanması Yönünden Temel Kavramlar 9 Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı 9

Ortalama Aylık Kazanç 10 Sigortalının Kuruma bildirilen prime esas kazanç tutarlarının güncellenmek suretiyle bulunan tutarlarının prim gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunan tutardır. 10

Aylık Bağlama Oranı 11 Sigortalıların hizmet süresine bağlı olarak değişen ve ortalama prime esas kazancının her yıl için ne kadarının bağlanacak aylığa yansıtılacağını gösterir orandır. Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarında farklılık gösterir. 11

UVS Kollarından Sağlanan Yardımlar UZUN VADELİ SİGORTA SAĞLANAN HAKLAR Malullük Malullük Aylığı Yaşlılık Yaşlılık Aylığı Yaşlılık Toptan Ödemesi Ölüm Ölüm Aylığı Ölüm Toptan Ödemesi Evlenme Ödeneği Cenaze Ödeneği

13 MALULLÜK SİGORTASI 13

Hangi Kanun uygulanacak ? Malul Sayılma (m.25) 14 İlk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonra 4 (a) – 4 (b) Çalışma gücü kaybı % 60 ve üzeri Meslekte kazanma gücü kaybı 4 (c) Çalışma gücü kaybı Meslekte kazanma gücü kaybı Vazifelerini yapamayacak şekilde Hangi Kanun uygulanacak ? Önemli olan müracaat tarihi 14

Malullük Aylığı Bağlanma Şartları- md.26 15 10 yıl Sigortalılık Süresi Bakıma Muhtaç Derecede Malul 1800 gün MYÖ Primi 1800 gün MYÖ Primi 4 (b) kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve her türlü borçlarını ödemiş olmak Yazılı istek 15

Malullük Aylığı Bağlanma Şartları- md.26 4 Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu İTİRAZ 1 Yazılı olarak sevk talebinde bulunmak 3 Kurum (Bölge) Sağlık Kurulları tarafından maluliyet kararının verilmesi 2 Sevk işleminin yapılacağı hastaneden rapor En son çalıştığı yer il müdürlüğü ikametgahındaki yere sevk yapar 16

Malullük Aylığı Bağlanması Talebi 17 Sigortalının işten ayrılması ve/veya sigortalılığının sona ermesi şarttır. 17

Malullük Aylığının Hesaplanması- md.27 7200 günden az ise 7200 gün 4 (a) 9000 günden 4 (b) - 4 (c) 9000 gün Başkasının bakımına muhtaç ise ABO +10 puan 18

Malullük Aylığının Hesaplanması- md.27 Örnek: 4/a 8120 günü var ABO: 8120/360=22,56*2= 45,12 4/b 3100 prim ödeme gün sayısı başkasının bakımına muhtaç En az 9000/360=25*2=50 ABO: 50+10=%60 19

Malullük Aylığı Başlangıcı 20 Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini 4/c maluliyet sebebiyle işten ayrıldıkları tarihi Maluliyet sebebiyle görevden ayrıldıkları takip eden aybaşından başlar. 20

21 YAŞLILIK SİGORTASI 21

Yaşlılık Sigortasından Sağlanan Haklar- md.28 22 Yaşlılık aylığı Yaşlılık toptan ödemesi 22

Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Koşulları- md.28 23 8.9.1999 tarihinden önce sistemde olanlar 4 (a) 4 (b)* 4 (c) 506/Geçici 81 1479/Geçici 10 20/25 Yıl 23

Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Koşulları- md.28 8.9.1999 – 30.4.2008 tarihleri arasında sistemde olanlar * 1.10.1999 – 30.4.2008 24 4 (a) 4 (b)* 4 (c) 58/60 Yaş 7000 Gün 58/60 Yaş 9000 Gün 58/60 Yaş 9000 Gün 58/60 Yaş 4500 Gün 25 Yıl 60/62 Yaş 5400 Gün 61 Yaş 5400 Gün 24

Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Koşulları- md.28 25 1.5.2008 tarihinden sonra sisteme girenler 4 (a) 4 (b) 4 (c) Prim gün sayısının dolduğu tarih önemli ! 7200 Gün 9000 Gün 2036 58/60 Yaş 2048 58/60 2 yılda 1 yaş 65/65 25

Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Özel Koşullar 26 İlk Defa Çalışmaya Başladığı Tarihten Önce Malul Olanlar 15 yıl + 3600 gün 2008/Ekim Öncesi 15 YIL + 3960 GÜN 2008/Ekim sonrası kademeli olarak 26

Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Özel Koşullar 27 Maden İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Sürekli veya Münavebeli Olarak Çalışan 50 yaş + 20 yıl + 7200gün Erken Yaşlanma 55 yaş +5400 gün Kurum Sağlık Kurulu 27

Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Özel Koşullar m.44 28 5434 sayılı Kanunun 40 ınci maddesi gereği yaş haddinden emekliye ayrılanlar 5400 gün Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaş şartı aranmaksızın 9000 gün ile aylık bağlanır. 28

Yaşlılık Aylığı Başlangıcı 29 Kural olarak yazılı istek tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar Kişi geçici iş göremezlik ödeneği alıyorsa geçici iş göremezlik ödeneği verilme süresinin sona erdiği tarihi takip eden aybaşından Borçlanma veya ihya ödemenin son defa yapıldığı tarihi izleyen aybaşından itibaren aylık bağlanır. 29

Kamu Görevlilerinin Emekliye Sevk Onayı 30 Re'sen emekliye sevk hallerinde, sigortalının çalıştığı göreve atamasındaki usûle göre atamaya yetkili makamın, b) İstek üzerine veya yaş haddi, malûllük veya vazife malûllüğü hallerinde kamu idaresinin en yüksek amirinin, c) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri için Meclis Başkanlığının, belediye başkanları için belediye encümeninin, illerin daimi komisyon üyeleri için il valiliğinin, çalıştıkları kamu idareleri ile ilişikleri kesilmiş olup da bir kanunla sigortalılık hakkı devam edenler için daha önce görev yaptıkları son kamu idaresinin en yüksek amirinin, d) Kurumların yönetim kurulu üyelerinin istek, malûliyet ve yaş haddi hallerinde, atanmalarında atamayı yapan kurumun en yüksek amirinin, e) Danıştay Başkanının istek, malûliyet ve yaş haddi hallerinde Başbakanlık, Sayıştay Başkanının aynı halleri için Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı, onayı ile tekemmül eder. 30

Yaşlılık Aylığının Hesaplanması- md.29 31 Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı 31

Yaşlılık Aylığının Hesaplanması- md.29 32 5434 2000 Ekim 2008 506 4447 5510 4000 gün 3000 gün 2000 gün AYLIK 1 AYLIK 2 AYLIK 3 32

Yaşlılık Aylığının Hesaplanması- md.29 33 Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı % 2 % 90’ı geçemez Güncelleme Katsayısı = TÜFE’deki Değişim (%100) + Sabit Fiyatlarla GSYH (%30) + 1 33

Güncelleme Katsayısı TÜFE % 4, GH % 5 4 +(5 x % 30) 4 + 1,5 = % 5,5 0,055 + 1 = 1.055 TÜFE % 10, GH % 6 10+ (6 x %30) 10+ 1,8= %11,8 0,118+1= 1,118

Güncelleme Katsayısı Örnek: 2014 yılında tahsis talebinde bulunan sigortalının 2008/Ekim ila 2014 yılları arasında 2009, 2010, 2012 ve 2014 yıllarında hizmetleri bulunmaktadır. Sigortalıya aylık bağlanırken; 2009 yılına ait prime esas kazancı; 2010, 2011, 2012 ve 2013 yıllarının güncelleme katsayısı ile güncellenerek 2014 yılına taşınır. 2010 yılına ait prime esas kazancı; 2011, 2012 ve 2013 yıllarının güncelleme katsayısı ile güncellenerek 2014 yılına taşınır. 2012 yılına ait prime esas kazancı; sadece 2013 yılının güncelleme katsayısı ile güncellenerek 2014 yılına taşınır. 2014 yılı talep yılı olup, kazançları güncel olduğu için tekrar güncelleme işlemi yapılmaz.

Ortalama Aylık Kazanç: OGK x 30 Ortalama Günlük Kazanç (OGK) OGK = Güncellenen Kazançlar Toplamı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı Ortalama Aylık Kazanç: OGK x 30

Aylık Bağlama Oranı Her 360 gün için %2 Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Aylık bağlama oranı % 90’ı geçemez. Örnek: Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 5000 günü olup toplam 7300 prim ödeme gün sayısı olan sigortalının ABO 3’ü; 7300/360 = 20,28 x % 2 = % 40,56 olup, artık günler aylık bağlama oranının tespitinde dikkate alınacaktır.

Yaşlılık Toptan Ödemesi Herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, yaşlılık toptan ödemesi yapılır. Sigortalıya, adına ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primleri (% 20) yaşlılık toptan ödemesi olarak ödenir. (güncelleme katsayısı ile)

39 ÖLÜM SİGORTASI 39

Ölüm Sigortasından Sağlanan Haklar- md.32 40 Ölüm aylığı Ölüm toptan ödemesi Evlenme ödeneği Cenaze ödeneği 40

Ölüm Aylığına Hak Kazanma Koşulları- md.32 41 Ölüm tarihi Ekim 2008’den sonra olanlar 1800 gün 4/(a) 5 yıl 900 gün borçlanmalar hariç Malullük Vazife malullüğü Yaşlılık aylığı alan veya hak kazanmış olan 4/(b) yazılı istek borcu bulunmama 41

Ölüm Aylığına Hak Kazanma Koşulları- md.32 42 Örnek 1: 04/09/2009 tarihinde ölen sigortalının 320 gün 4/1-(a) kapsamında hizmeti, 600 gün de sağlığında kendisi tarafından yapılan askerlik borçlanması hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda, ölen sigortalının borçlanma süresi hariç en az 900 prim gün koşulunun bulunmaması nedeniyle hak sahiplerine aylık bağlanamayacaktır. Örnek 2: Sigortalı 22/10/2009 tarihinde vefat etmiş olup, ölüm tarihinde 01/01/2006-30/08/2008 süresinde toplam 910 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda, 900 gün prim gün koşulu yerine gelmekle birlikte 5 yıllık sigortalılık süresi şartı yerine gelmediğinden hak sahiplerine aylık bağlanamayacaktır. 42

Hak Sahipleri- md.34 Eşi Çocukları 18 yaş öğrenim görmüyorsa 20 yaş 43 Eşi çalışmayan Çocukları kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan 18 yaş öğrenim görmüyorsa 20 yaş lise ve dengi öğrenim, çıraklık, mesleki eğitim 25 yaş yüksek öğrenim Evli olmayan kız çocukları yaşlarına bakılmaksızın Malul çocukları yaşlarına ve evli olup olmadığına bakılmaksızın Anne Babası Geçimi sigortalı tarafından sağlanan – net asgari ücret 43

Aylıkların Paylaştırılması- md.34 Ölüm tarihi Ekim 2008’den sonra olanlar 44 Dul eşine % 50 - Aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine kendi çalışmaları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması veya çalışmaması halinde % 75 Çocukların her birine %25 Ana ve babaya % 25 Hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını geçemez. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler yapılır. 44

Ölüm Aylıklarının Başlangıcı 45 Sigortalının ölüm tarihini Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması halinde, bu niteliğin kazanıldığı tarihi, takip eden ay başından itibaren başlar. 45

Ölüm Aylıklarının Kesilmesi 46 Hak sahibi olma koşullarının ortadan kalkması Hak sahibi eş ve kız çocuklarının boşandığı eşleriyle fiilen yaşadıklarının tespiti (5510/56. madde son fıkra) 46

Aylıkların Kesilmesi Muvazaalı Boşanma- md.56 47 Ayrıca, eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eşlerin bağlanmış olan aylıkları kesilir. yapılan ödemeler kanuni faizi ile birlikte geri alınır. 47

Ölüm Toptan Ödemesi ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla 48 ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla Sadece uzun vadeli sigorta kolu primleri ödenir 48

Evlenme Ödeneği 49 Evlenmeleri nedeniyle aylıkları kesilmesi gereken kız çocukların, talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylıkların iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir. Evlenme ödeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde boşanması halinde, iki yıllık sürenin sonuna kadar aylık bağlanmaz. Evlenme ödeneği verilmesi halinde, diğer hak sahiplerinin aylıkları evlenme ödeneği verilen sürenin bitimini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden hesaplanır. Ek ödeme tutarı evlenme yardımı hesabında dikkate alınmaz 49

Cenaze Ödeneği 50 İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya, Kendisi için en az 360 gün prim bildirilmiş olup da ölen sigortalının ailesine, cenazenin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda bunlara ödenir. Ailesine ödenmesinde sırasıyla sigortalının eşi, yoksa çocukları, o da yoksa ana babası, o da yoksa kardeşleri esas alınır. Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. 2014 415TL 50

Aylıkların Bağlanacağı Statü 51 Aylık Hangi Sigortalılık Statüsüne Göre Bağlanır? 2829 Yaşlılık  Son 7 yıl Mallullük - Ölüm  Son sigortalılık 5510 Yaşlılık  En çok geçirdiği süre Mallullük - Ölüm  Son sigortalılık 51

Aylıkların Birleşmesi- md.54 52 52

Sosyal Güvenlik Destek Primi- geçici md.14, md.30 53 2008/Ekim Öncesi Sigortalı Olanlar Geçici 14 2008/Ekim Sonrası Sigortalı Olanlar m.30 4/a SGDP (%30+KVSK) 4/a kesilir 4/b SGDP (%15) 4/b SGDP (%15) İsterlerse 4/c kesilir 53

Sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada Vazife Malullüğü- md.47 54 Sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada Vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden Kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken İdarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa 54

Ancak…- md.47 Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan Yasak fiilleri yapmaktan İntihara teşebbüsten Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak veya zarar yapmak maksadından, doğmuş olursa bunlara uğrayanlar hakkında adi malullük hükümleri uygulanır. 55

Vazife Malullüğü Çeşitleri Normal Vazife Malullüğü Harp Malullüğü TSK Vazife Malullüğü 2330 sayılı Kanuna Göre Vazife Malullüğü 3713 sayılı Kanuna Göre Vazife Malullüğü Bu şekilde sıralanan durumlar nedeniyle bağlanan vazife malullüğü aylıkları ile vazife malullerine aylık dışında sağlanan haklar da farklılık gösterebilmektedir. Kurumlardan %20 ek karşılık primi alınır. 56

Zamanaşımı-Hak Düşürücü Süre İş Kazası- Meslek Hastalığı Vazife Malullüğü Ölüm Hallerinde bağlanan gelir ve aylıklar Hakkın kazanıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar Kısa Vadeli sigorta kollarından ve ölüme bağlı diğer haklar (geçici iş göremezlik ödeneği, evlenme ödeneği, cenaze ödeneği, ölüm toptan ödeme) Hakkın doğduğu tarihten itibaren 5 yıl içinde istenmezse düşer. Bir daha ödenmez. 57

3. Kişilerin Sorumluluğu Üçüncü bir kişinin kastı nedeniyle malul veya vazife malulü olan sigortalıya veya ölümü halinde hak sahiplerine, bu Kanun uyarınca bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı için Kurumca zarara sebep olan üçüncü kişilere rücu edilir. (5510sK,md:39) 58

TEŞEKKÜRLER