İŞLETME TÜRLERİ BÖLÜM 3

İŞLETME TÜRLERİ İşletmeleri gruplandırırken genellikle 7 farklı ölçüt kullanılmaktadır. Bu ölçütler aşağıdaki şekilde sıralanabilir: Üretilen mal ve hizmet çeşidine göre işletmeler, Üretim araçlarının sahipliğine göre işletmeler, Hukuki yapılarına göre işletmeler, Ulusal kökenlerine göre işletmeler, İşletmeler arası anlaşmalara göre işletmeler, Amaçlarına göre işletmeler, Büyüklüklerine göre işletmeler. YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler: a) Sanayi İşletmeleri: Üretim sürecinde, kullanılan girdileri fiziksel ya da kimyasal yönden değişikliğe uğratarak yeni bir mala dönüştüren işletmelerdir. Fabrikasyon sistemini uygulayan işletmeler, endüstriyel üretim yaparlar. b) Ticaret İşletmeleri: Ticaret kesiminde çalışan, üretici işletmelerin ürettikleri malların toptancılığını, yarı toptancılığını ve perakendeciliğini yapan işletmelerdir. (aracı kuruluşlardır) c) Hizmet İşletmeleri: Hizmet üreten ve pazarlayan her boyuttaki işletmelerdir. YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ 2) Üretim Araçlarının Sahipliğine Göre İşletmeler: a) Özel İşletmeler: Temel amacı kâr etmek olan, sermayesinin tamamı veya büyük bir kısmı özel kişilerin elinde olan işletmelerdir. b) Kamu İşletmeleri: Sermaye ve mülkiyetlerinin tümü ya da çoğunluğu belediye, özel idare ve diğer kamu kurumları özelinde devlete ait olan işletmelerdir. c) Karma İşletmeler: Hem kamu hem de özel sermaye katkısı ile kurulmuş işletmelerdir. d) Yabancı Sermayeli İşletmeler: Üretim araçlarının mülkiyeti başka ülke girişimcilerinin olan işletmelerdir. YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ 3) Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler: a) Tek Kişi İşletmeleri: İşletme sahipliğinin tek bir kişide olduğu bu işletme türünde her türlü karar, uygulama, kâr, zarar ve risk bu kişiye aittir. İşletmenin sahibi borçlulara karşı, işletmeye koyduğu sermayenin dışında kendi öz varlıkları ile de sorumludur. İşletme sahipliğinin tek bir kişi üzerinde olması, alınacak kararların, uygulamanın ve denetlemenin tek bir kişi tarafından yapılması karar süreçlerini kısaltır ve etkinliği sağlar. Bu tür işletmeler, işletme sahibinin hayatı ile sınırlıdır ve büyüme imkanı kısıtlıdır. YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ 3) Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler: b) Şirketler: Bir veya birden çok kişinin iktisadi bir amaca ulaşmak üzere aralarında anlaşarak para, mal ya da emeklerini bir araya getirmek suretiyle kurdukları ticari işletmelere şirket (ortaklık) adı verilmektedir. c) Kooperatifler: Kooperatifler tüzel kişiliğe sahip, ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarını, özellikle mesleki ve ekonomik gereksinimlerini; karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet yoluyla sağlayıp korumak amacıyla, gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler ve dernekler tarafından kurulan, esnek sayıda ortaklı ve esnek sermayeli kuruluşlardır. YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ 4) Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler: a) Ulusal İşletmeler: Ülke sınırları içinde kurulmuş, kapital ve yönetim açısından başka bir ülkeye bağlı olmayan, başka ülkede şubesi ve bağlı kuruluşu bulunmayan işletmelerdir. Bu işletmeler sadece o ülkede faaliyet gösterirler. b) Uluslararası İşletmeler: Kendi ülkesi dışında bir veya daha fazla ülkede faaliyet gösteren işletmelerdir. c) Çokuluslu Şirket: İki veya daha fazla ülkede faaliyet gösteren ve gelirinin çoğunu bu ülkelerden sağlayan, mülkiyeti kısmen veya tamamen kendisine ait üretim ve pazarlama faaliyetleri yürüten, kendisine ait işletme stratejileri olan ve bu stratejileri tüm bağlı kuruluşları veya şubelerinde uygulayan işletmelerdir. d) Küresel İşletmeler: Faaliyetlerini dünya çapında sürdüren, ileri teknoloji kullanan, global ürün, fiyat politikaları yürüten, dünya vatandaşı yöneticiler tarafından yönetilen işletmeler global işletme olarak adlandırılır. YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ 5) İşetmeler Arası Anlaşmalara Göre İşletmeler: İşletmeler kârlarını arttırmak, rekabeti ortadan kaldırmak veya azaltmak ya da gizli anlaşmalar yapmak suretiyle güçlerini birleştirme yoluna gitmektedirler. a) Centilmenlik Anlaşması b) Ortak Girişim (Joint-Venture) c) Stratejik İşbirliği (Strategic Alliance) d) Konsorsiyum e) Birleşme (Merger) f) Satın Alma (Acquisition) g) Kartel ve Tröst h) Holding YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I, NEVİN SEYYAH

İŞLETME TÜRLERİ 6) Amaçlarına Göre İşletmeler: Kâr Amaçlı İşletmeler: İşletmenin temel amacı kârlılık (uzun dönemli) e topluma hizmet etmektir. Kâr Amaçlı Olmayan İşletmeler: Kâr amacı gütmeksizin, toplumda sosyal değer oluşturmak amacıyla faaliyet gösteren işletmelerdir.

İŞLETME TÜRLERİ 7) Büyüklüklerine Göre İşletmeler: İşletmeler çalışan sayılarına, üretim kapasitelerine ve diğer bazı nicel ölçütlerine göre büyük, orta ve küçük şeklinde sınıflandırılabilir. Küçük (1-50) Orta (51-250) Büyük (250 +) KOBİ’ler, işletmelerin çalıştırdıkları işçi, ciro ya da sabit sermaye gibi faktörlere göre gruplandırılmaktadır. Mikro İşletme Küçük İşletme Orta Ölçekli İşletme