Ülfet Erdal1, Alev Haliki Uztan2, Bengi Aldı2 Ege Bölgesi Koşullarında Organik Hayvan Yemi Yetiştiriciliğinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Potansiyel Mikotoksijenik Küf Türleri Yönünden Araştırılması logo Ülfet Erdal1, Alev Haliki Uztan2, Bengi Aldı2 1 Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Menemen, İzmir 2 Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Giriş Bulgular ve Tartışma Günümüzde organik ürünlere olan talep gittikçe artmaktadır. Organik hayvansal ürünler kaliteli, kalıntı içermeyen, refahına özen gösterilen hayvanlardan elde edildikleri; çevre dostu koşullarda üretildikleri, lezzetli ve yağ içerikleri daha düşük oldukları için tercih edilmektedirler (Kouba, 2003; Van Ryssen, 2003). Organik hayvan yetiştiriciliğinde hayvanlar organik yemlerle beslenmeli ve üreticilerin kendi çiftliklerinde yetiştirdikleri organik yem maddelerinin kullanımı esas olmalıdır. Ancak organik hayvan yetiştiriciliğinde organik yem gerek dünyada ve gerekse ülkemizde yeterli bir üretim miktarına sahip olmadığı gibi Türkiye’de organik yemlerin yem değeri açısından da ciddi problemleri vardır. Organik hayvan yemindeki en büyük problemlerden biri mikotoksin ve küf sorunudur. Elde edilen sonuçlara göre organik yem üreticisine, zengin içerikli, besin değeri yüksek, düşük maliyetli, kalite yönünden en önemli belirleyici faktörlerden olan küf ve mikotoksin içermeyen organik yem çeşitleri üretim ve depolama sistemleri önerilmesi planlanmıştır. Sonuç I. ve II. Münavebe sisteminde I. bitkilere ait yem ham madde örneklerinden izole edilen toplam küf sayıları (kob/g) Ürün Adı Münavebe Sistemi Parsel Sonuç ( cfu/g ) Üçgül 1 0,6 x 102 2 0,2 x 102 3 0,7 x 102 4 0,2x 102 >102 0,8 x 102 0,1 x 102 Arpa >10 Tritikale 0,1x 102 Fiğ + Tritikale 0,4x 102 0,5 x 102 1,1 x 102 Fiğ + Yulaf 0,4 x 102 Materyal ve Metod Organik yemlerin kontaminasyonunu engellemek için mikotoksin varlığını önlemek gerekir. Organik ürünlerin herhangi bir kimyasal muameleye tabi tutulmaması gerektiği için, bu ürünlerde küf üreme problemi ve mikotoksin varlığı daha hassastır. Bu amaçla organik yemlerin küf ve mikotoksinler açısından potansiyel kaynaklarını ve türlerini belirlemek amacıyla, 2 farklı münavebe sisteminde yetiştirilen yemlerin yem hammaddesinde ve yetiştirildikleri topraklardan alınan örnekler değerlendirilerek saptanmaya çalışılmıştır. Denemelerde kaba yem olarak fiğ/yulaf, fiğ/tritikale karışımı ,üçgül ve silajlık mısır, enerji yemi olarak arpa, tritikale ve mısır, protein yemi olarak pamuk ve soya kullanılmıştır. Her bitki 4 tekrarlamalı olarak tesadüf blokları deneme deseninde kurulmuştur. Deneme UTAEM’in Menemen Ovasında yer alan Orta köy deneme arazisinde 4 yıl yürütülmüştür (2012-2016).Örnekler, her iki farklı dönemde, deneme arazisinden temin edilen toplam 48 toprak örneği, 32 yem hammaddesinden oluşmaktadır. Toprak örnekleri, Eylül ve Nisan aylarında, ekim öncesi alınmıştır. Yem hammaddeleri ise 8 adet fiğ/yulaf, 8 adet fiğ/tritikale, 8 adet üçgül, 4 adet, pamuk ve 4 adet soya olmak üzere hasat sonrası alınan örneklemelerdir.Farklı yem hammaddelerinde her hasatta toplam küf ve potansiyel mikotoksijenik küflerin izolasyonu için seyreltme plaka yöntemi uygulanarak elde edilen izolatlar tanılanmıştır.Toprak örnekleri de her parselden hasat öncesi ve hasat sonrası dönemde 20cm derinlikten alınarak yine seyreltme plaka yöntemi ile küflerin izolasyonları yapılmış ve tanılanmıştır. I. Münavebe sistemine ait 1. bitkilerin ekim öncesi alınan topraklarda izole edilen Aspergillusların dağılımı Parsel No   Aspergillus türleri 1 Aspergillus niger Aspergillus terreus Aspergillus flavus A.alternata Aspergillus ustus Aspergillus fumigatus Clostrodium sphaerospermum Steril misel 5 Aspergillus clavatus Trichoderma harzianum Fusarium equiseti Penicillium glabrum 9 Eurotium amstelodami Aspergillus wentii Aspergillus japonicus 2 Fusarium subglutinans Aspergillus awamori 6 P. chrysogenum Eurotium nidulans Penicillium chrysogenum 10 R.oryzae Aspergillus parasiticus Penicillium solitum 3 Alternaria alternata Penicillium olsonii Eurotium chevalieri 7 11 Aspergillus ochraceus P. glabrum 4 Rhizopus oryzae Aspergillus alliaceus 8 Alternaria arborescens 12 II. Münavebe sistemine ait 1. bitkilerin ekim öncesi alınan topraklarda izole edilen Aspergillusların dağılımı Parsel No   Aspergillus türleri 13 Aspergillus terreus P.glabrum E.nidulans A.alternata Clostrodium sphaerospermum Penicillium olsonii Eurotium chevalieri 17 Eurotium amstelodami Aspergillus flavus Aspergillus japonicus Steril misel Alternaria alternata 21 Aspergillus niger R.oryzae Rhizopus oryzae Penicillium solitum 14 Aspergillus wentii Aspergillus ochraceus Aspergillus fumigatus Fusarium equiseti 18 Aspergillus ustus Mucor variabilis 22 F.subglutinans A.awamori Aspergillus awamori 15 Trichoderma harzianum Aspergillus parasiticus 19 Alternaria arborescens <10 23 F.culmorum Penicillium glabrum 16 Cladosiporium cladosporioides 20 Eurotium nidulans 24 Aspergillus versicolor Aspergillus ostianus Deneme Alanı I.Münavebe sistemine ait 2.bitkilerin ekim öncesi alınan toprak örneklerinden izole edilen Aspergillusların dağılımı Parsel No   Aspergillus türleri 1 Aspergillus ustus Aspergillus fumigatus Aspergillus japonicus Aspergillus terreus Fusarium equiseti Steril misel 5 Eurotium amstelodami Aspergillus flavus Aspergillus niger Fusarium subglutinans 9 Alternaria arborescens Penicillium solitum 2 Rhizopus oryzae 6 A.oryzae Aspergillus alliaceus Penicillium olsonii 10 Scopulariopsis candida 3 Eurotium chevalieri 7 11 Eurotium nidulans 4 Aspergillus awamori Cladosporium cladosporioides Penicillium canescens 8 12 Teşekkür Bu çalışma; Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (UTAEM) tarafından, P-05 Yem Bitkilerinde Organik Tarım adlı programda olup, Ege Bölgesi Koşullarında Organik Hayvan Yemi Üretimine Yönelik Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması adlı proje kapsamında olup, TAGEM VE BÜGEM tarafından desteklenmiştir.