Öğretim İlke ve Yöntemleri

BEYİN FIRTINASI

BEYİN FIRTINASI Herhangi bir soruna çözüm getirmek ya da bir konuda yaratıcı fikirler üretmek amacıyla kullanılan bir tekniktir. Bu tekniğin etkililiğini arttırmak için Oturumun amacı açıklanmalı, süre sınırı belirlenmeli, Üretilen fikirler analiz edilmeli, değerlendirilmeli ve düzenlenmeli, Elde edilen sonuca göre oturumun tekrarlanıp tekrarlanmayacağına karar verilmelidir.

Nasıl Uygulanır? Öğrencilere rahatlıkla fikirlerini söyleyebilecekleri bir ortam hazırlanmalıdır. Öğrencilerin ortaya attıkları fikirler doğru ya da yanlış diye yargılanmamalıdır. İleri sürülen her fikir kaydedilmelidir. Problemin çözümü için ileri sürülen fikirler tespit edildikten sonra sınıfça tartışılmalıdır. Öğrenciler fikir üretmeye teşvik edilmelidir.

Nasıl Uygulanır? Hep aynı öğrencilerin söz almaları engellenmeli, konuşmayan öğrencilerin de fikirleri sorulmalı, görüşleri alınmalı ve değerlendirme yapılmalıdır. Bir problemin çözümüne ilişkin görüşler alındıktan sonra, bu görüşler sınıfça tartışılmalıdır. Beyin fırtınası uygulanırken, grupta bir yazıcı olmalıdır. Bir öğrenci de gruba önderlik edip, konuşma sırasını belirlemelidir.

Beyin Fırtınasının Yararları Öğrencinin yaratıcı düşüncelerini geliştirir. Öğrenme sürecine aktif katılımları sağlanır. Kısa zamanda çok sayıda fikir üretilir. Öğrencilerden ortaya attıkları fikirleri savunmaları istenmediği için, her öğrenci aklına geleni rahatlıkla söyleyebilir. Öğrencilerin bir konu ile ilgili bir çok görüşün olduğunu görmeleri sağlanır. Öğrenciler bilimsel düşünmeye alıştırılırlar.

Beyin Fırtınasının Sınırlılıkları Ortaya atılan her fikrin yazılması zaman alır. Söylenen her fikri her yönüyle değerlendirme fırsatı yoktur. Öğrenciler problemle ilgili olmayan fikirler söyleyebilirler. Problemin gerçek çözüm yollarından uzaklaşabilirler.

Beyin Fırtınasının Sınırlılıkları Sınıfta herkesin fikrini söylemesi zorunluluğu hiçbir fikri olmayan öğrencileri zor durumda bırakabilir. Tartışmaları aynı öğrenciler yönlendirebilir. Öğrencileri değerlendirme güçlüğü vardır.

KAVRAM HARİTASI

KAVRAM HARİTALARI NEDİR? Kavram haritaları bilginin zihinde nasıl anlamlandırıldığı ve kavramlar arasındaki bağların zihinde nasıl yapılandırıldığını ifade eden şematik bir gösterimdir. Kavram haritaları öğrencilerle kavramların anlamlarını tartışmada, yanlış anlamaların ve alternatif kavramların tespit edilmesinde ve giderilmesinde, yüksek seviyeli düşünme yeteneğinin öğrencilerde geliştirilmesinde öğretim öncesinde öğrencilerin sahip olduğu kavramların tespitinde ve ayrıca öğretinin değerlendirilmesinde kullanılabilir.

KAVRAM HARİTALARI NASIL UYGULANIR? Öğrencilere öncelikli olarak daha önceden hazırlanmış olan bir kavram haritası sunularak incelemeleri sağlanır. Bu haritada merkez kavram ve onun etrafında yer alan kavramları arasındaki bağlantıların incelenmesi istenir. Kavramlar arasındaki bağlantı ifadelerine dikkat çekilir.

KAVRAM HARİTALARI NASIL UYGULANIR? İlk uygulamada üzerinde birbirleriyle ilişkili olan ve olmayan çeşitli kavramların yer aldığı 6 ila 20 arasında kavram öğrencilere verilir. Haritayı oluşturmak için seçilecek zemin kâğıdının büyüklüğü tüm kavramların sığacağı şekilde olmalıdır. Bant tutkal gibi malzemeler getirtilebilir. Öğrencilerden verilen kavramları incelemeleri ve aynı gruba girmesi muhtemel olmayanları ayırmaları istenir. Kalan kartlar kâğıt üzerine konulur ve birbirine yakın olan kavramlar yakın yerlere sıralanır.

KAVRAM HARİTALARI NASIL UYGULANIR? En merkezde olması gereken kavramı seçmeleri istenir. Merkez kavram etrafında diğer kavramlar düşünülen ilişkilerine göre kağıt üzerine yapıştırılır. Her bir kavram arasında ilişkileri yazmak için çizgiler çizilir, ilişki ifadeleri yazılır ve ilişkilerin yönünü belirlemek için ok çizgilere oklar konur.

KAVRAM HARİTALARI NASIL UYGULANIR? Eğer ilk adımda ilişkili olmadığı düşünülen kavramlar bulunuyorsa bu kenara ayrılmış olan kavramlar tekrar gözden geçirilir ve gerekirse hazırlanan harita üzerinde yer verilir. Tüm bu uygulamalar ilkse öğretmen rehberliğinde yapılmalıdır. Öğrencilere kavramlar arasındaki bağlantılar verilirken tek bir doğrunun olmadığı, kavramları birçok şekilde birbiriyle bağlantı kurabilecekleri konusunda bilgilendirilmelidir.

Farklı Yazılımlar MindMap MindNode FreeMind Xmind MindJet

OLUMLU YÖNLERİ: Bilginin zihinde nasıl organize edildiğini gösterir. Bilgilerin zihinde daha kalıcı olmasını sağlar. Bilginin zihinde somut ve görsel olarak düzenlenmesini sağlar. Öğrenilen yanlış kavramların tespit edilmesinde kullanılabilir. Kavramların anlamlarının tartışılmasında kullanılabilir. Bilgilerin genelden özele zihinde yapılandırılmasında yardımcı olur. Öğrencilerin fikirleri nasıl birleştirdiklerini ya da konunun çatısını nasıl gördüklerini ortaya koyar. Daha az ve öz anlatım içerdiği için öğrenmenin kalıcı olmasını sağlar. Anlamlı öğrenmeyi arttırıcıdır. Öğrenciler arasındaki öğrenme stratejilerinin ve bireysel farklılıkların ortaya konulmasına olanak verir.

OLUMLU YÖNLERİ: Kavram haritaları bütün bir disiplinin kavranmasında en etkili yollardan biridir. Bireysel bir çalışma olarak yapılırsa yarış durumunu ortadan kaldırmaktadır. Konunun özet olarak ana hatlarını ortaya koyar İyi yapılandırılmış bir kavram haritasında öğrenme yanlışlıkları da belirlenebilir. Konu hakkında önceden bilinenler ya da sonra öğrenilenlerin ortaya konulmasında yardımcı olmaktadır. Bireyler arasında bir konunun, bilginin kavrayış düzeyi hakkında bilgi verdiği için eğitim eksikliklerinin ortaya konulmasında ve akabinde eğitim kalitesinin düzeltilmesinde kullanılabilir. Kavram haritalarındaki mantıksız ve açıklanamayan bağlantılar öğrencilerdeki disiplinsiz düşüncelerini ortaya çıkarmada etkilidir.

SINIRLILIKLARI Kavram haritaları zihinsel bir gayret gerektirmektedir. Öğrencilere sıklıkla verilen kavram haritaları öğrencilerde bıkkınlık yaratabilir ve haritaların amacı dışında hazırlanmasıyla sonuçlanabilir. İyi yapılandırılmadığı taktirde (amacına uygun olarak düzenlenmesinin istenmediği durumlarda) öğrencilerin kavramlar arasındaki bağlantılardaki eksiklikleri ortaya koymayabilir.

KAVRAM HARİTASI ÖRNEĞİ KALEM Metal Plastik Tahta Tükenmez Kalem Çizmek Boyamak Yazmak Yapılır Kullanılır Çeşitleri vardır Keçeli Kalem Kurşun Kalem Dolma Kalemi

Balık kılçığı

Problemlerin çözümüne analitik bir yaklaşım getirerek çok sayıda fikir üretmeye dayanır. Problem çözme teknikleri içerisinde yer alan bu teknik sayesinde öğrenciler problemleri derinlemesine inceleme imkanı bulur ve problemin çeşitli ögeleri arasındaki ilişkileri kolaylıkla fark eder.

Nasıl uygulanır? Teknik gereği bir problem tespit edilir ve bu problem balığın gövdesine benzetilerek süreç başlatılmış olur. Sorunun olmamasına sebep olan etkenler önem sırasına göre tek tek balık kılçığının yan kılçıklarına yazılır Yazılan etkenlerin altına alt etmenler sıralanır, incelenir soruna katkıları belirlenir

Balık kılçığının yararlılıkları Öğrenciler yaratıcı düşünme, analiz ve sentez yeteneği, organize etme, bir problemi çeşitli yönleriyle görme, ani kavrayış yoluyla öğrenme becerilerini geliştirir. Sosyalleşme ve kendini ifade etme yeteneğini geliştirir.

Öğretimi öğrenci merkezli hale getirir. Dile dayalı becerilerin ortaya çıkmasında etkilidir.

Balık kılçığının sınırlılıkları Kalabalık gruplarda uygulanması zordur. Çok zaman alabilir. Öğrencinin düşünme zamanı kısıtlıdır. Sosyal olmayan öğrenciler psikolojik ortamdan etkilenir.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Örnek olay yöntemi, gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesi yoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır. Örnek olay yöntemi gerçek hayatta yaşanmış ya da yaşanması muhtemel bir problem durumunun sınıf ortamına getirilerek çözüm yollarının bulunması işidir. İyi hazırlanmış örnek olaylar öğrencilerin derse yönelik dikkatini arttırır. Öğrencilerin derslerde öğrendikleri bilgileri uygulamaları için şans verir.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Bu yöntemde, olayın nedeni, nasıl olduğu, sonuçlarının ne olacağı tartışılarak alternatif çözüm yolları önerilir.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Öğretmen örnek olayı sınıfa sunar (genellikle yazılı olarak). Öğrenciler örnek olayı inceler. Anlaşılmayan noktalar öğretmene sorulur. Öğretmen soruları cevaplar. Öğretmen öğrencilere yönlendirici sorular sorar. Öğrenciler çözüm önerileri geliştirirler. Çözüm önerilerinden istediklerini seçerek örnek olayı tekrar düzenlerler.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Özellikleri: Farklı yöntemleri içinde barındırır. Kanıt ve araştırma temellidir. Gerçek bir yaşam içeriğine odaklanır. Amacı bir konu üzerinde derinlemesine bir anlayış üretmektir.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Özellikleri: Buluş ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi temelinde kullanılabilir. Kanıt ve araştırma temellidir. Gerçek bir yaşam içeriğinde odaklanır. Amacı bir konu üzerinde derinlemesine bir anlayış üretmektir.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Türleri: Eksik metin örnek olaylar: Konu hakkında sınırlı bilgi verilir. Öğrenciler bilgi ihtiyaçlarını öğretmene sorarak karşılarlar. Tam metin örnek olaylar: Olayın tamamı öğrencilere verilir ve öğrenciler ek bir bilgiye/kaynağa başvurmak durumunda kalmazlar. Birbirini izleyen örnek olaylar: Çalışmaya sınırlı bilgilerle başlanır. Her basamak işlenip ilerledikçe ortaya yeni bilgiler çıkar.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Yararları: Öğrencinin analiz, sentez ve değerlendirme yapma becerilerinin gelişimini sağlar. Öğrencilerin problemlere farklı bakış açıları getirmesini sağlar. Öğrenciyi yaratıcı çözüm yolları üretmeye, eleştirmeye, konuyu derinlemesine düşünmeye, ve karar vermeye cesaretlendirir.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Sınırlılıkları: Uygulanabilmesi için öğrencilerin ele alınan konuyla ilgili bilgileri en az uygulama düzeyinde olmalıdır. Hazırlaması zaman alır. Hazırlaması zordur. Örnek olayın analizini sağlayarak istenilen sonuca ulaştırmada sorulacak soruların doğru belirlenmesi gereklidir.

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ Problem çözme yöntemi, probleme dayalı öğrenme olarak da adlandırılmaktadır. Bilimsel araştırma süreçlerini temele alan bir yöntemdir.

Problem; hedefe ulaşılmasını engelleyen ya da aksatan dolayısıyla çözülmesi gereken durum olarak tanımlanmaktadır

Öğretmen, bir problem durumunu sınıfa getirir Öğretmen, bir problem durumunu sınıfa getirir. Problem öğrenciler tarafından çözüldüğünden, etkili öğrenmeler gerçekleşir. Bu yöntem öğrencilerin, eleştirel düşünme, sorgulama, karar verme, yansıtıcı düşünme gibi becerilerini geliştirir.

Problem çözme, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştiren öğrenci merkezli bir yöntemdir. Herhangi bir problem durumuna çözüm ararken kullanılabilecek bir yöntemdir. Çözüm arama sırasında, aşağıda belirtilen problem çözme aşamaları izlenir.

Problem çözme aşamaları: 1. Problemi hissetme / problemin farkına varma / tanıma, 2. Problemi tanımlama, 3. Problemin çözüm seçeneklerini belirleme/hipotezler (denenceler) oluşturma, 4. Problemle ilgili veri toplama, 5. Toplanan verileri değerlendirme/çözümleme, 6. Genellemelere ve sonuçlara ulaşma.

Yöntemin Kullanıldığı Durumlar Problem çözme yöntemi; bir problemin çözümünde, bilişsel alanın uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme düzeyindeki davranışların kazandırılmasında araştırma ve buluş yoluyla öğretim stratejilerinin kullanımında kullanılır.

Yöntemin Özellikleri Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencilere üst düzey düşünme becerileri kazandırır. Bu yöntemle öğrenciler, bilimsel yöntemi kullanmayı öğrenirler.

Öğretmenin Görevi öğrencilerin kendi kendilerine öğrenebilecekleri ortamlar yaratır. öğrencinin araştırması, tartışması için gerekli süreyi vermelidir

Yöntemin Olumlu Yanları Öğrenci merkezlidir. Öğrenciler problem çözme sürecine aktif olarak katılırlar ve böylece öğrenciler güdülenir ve ilgileri artar. Uygulama, analiz, sentez, değerlendirme düzeyindeki davranışların kazandırılmasında etkili bir yöntemdir. Öğrenciler bilimsel yöntemi kullanmayı öğrenirler.

Yöntemin Olumlu Yanları Kalıcı öğrenmeler gerçekleşir. Öğrenciler kavram ve ilkeleri keşfederek öğrenirler. Öğrencilere, eleştirel düşünme, karar verme, sorgulama ve yansıtıcı düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerini kazandırır. Öğrenciler, araştırma yapmayı, farklı kaynaklara ulaşmayı öğrenirler.

Yöntemin Sınırlılıkları Zaman alıcıdır. Öğrenciler gerekli temel bilgilere sahip değilse uygulanamaz. Öğrenciler problem çözme aşamalarını iyi kavramamışlarsa, çözüm üretmeleri zor olabilir. Problem hakkında her zaman yeterli veri elde edilemeyebilir.

PROJE TABANLI ÖĞRETİM YÖNTEMİ ProDewey’in yansıtıcı düşünme aşamalarından yararlanarak araştırma ve buluş yoluyla öğrenme ilkelerinin daha da geliştirildiği ve öğrencinin proje yaparak öğrenmesini sağlayan bir öğretim yöntemi olarak tanımlanmaktadır.

Ayrıca, proje tabanlı öğrenme; Öğrencinin farklı disiplinlerde öğrendiği kavram ve ilkelere dayalı olarak problem çözmesi Bireysel ya da grup olarak araştırma projelendirmesi Bilimsel yöntemi kullanarak çalışmalar yapması olarak tanımlanmaktadır

Bu yöntemde, öğrenci gerçek yaşam içinde öğrenir. Sorun öğrenciye doğal biçimiyle, olduğu gibi gösterilir, herhangi bir sadeleştirme yapılmaz. Öğrenci, ön bilgilerini ve kaynaklardan topladığı bilgileri kullanarak disiplinler arası ilişkiler kurar.

Bu yöntemde, konular yaşamın her alanından seçilebilir. Araştırma sürecini öğrenciler kendileri yönetirler. Yazılı, görsel, elektronik ve canlı kaynaklar gibi çeşitli kaynaklardan veri toplanabilir. Veri toplama becerilerinin geliştirilmesi bu yöntemde önemlidir

Yöntemin Kullanımı Öğrenciler, grup içinde farklı sorumluluklar alırlar. Bunlar veri toplama, gözlem yapma, rapor yazma gibi görevler olabilir. Öğrenciler topladıkları verilerle kendi fikirlerini karşılaştırırlar, grup üyelerinin fikirlerini düzenlerler. Bu yöntemde, öğrenciler bireysel veya grup olarak çalışırlar.

Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar Ulaşılmak istenen hedeflerin belirlenmesi Konunun/problemin seçilmesi Sonuçta hazırlanacak raporun özelliklerinin ve sunuluş biçiminin belirlenmesi Değerlendirmede ölçütlerin belirlenmesi Çalışma gruplarının oluşturulması

Veri toplama yollarının planlanması Çalışma takviminin belirlenmesi Kontrol noktalarının belirlenmesi Verilerin toplanması Elde edilen bilgilerin düzenlenmesi ve raporlaştırılması Projenin sunulması

Yöntem Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Seçilen problem öğrencilerin düşünmelerini ve araştırmalarını sağlamalı Problem ilgi çekici ve eğlenceli olmalı Problem, bireysel farklılıkları ortaya çıkarıcı ve destekleyici olmalı

Yöntem Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Konu, öğrencilerin işbirliği içinde çalışmalarına imkan tanımalı Konu, öğrencilerin sosyal, kişisel ve birlikte çalışma becerilerini geliştirici nitelikte olmalı Bu yöntemi kullanana öğretmen, değerlendirme yaparken süreci değerlendirmelidir (Çünkü, proje hazırlama bir süreçtir )

Öğretmenden Beklenenler Öğretmen, her öğrencinin ya da grubun projesi hakkında bilgili olmalıdır. Öğretmen her grubun projesini yazılı kayıt tutarak izlemelidir. Öğretmen, projenin çerçevesinin belirlenmesinde öğrencilere rehberlik etmelidir. Böylece, projenin çerçevesi iyi çizilmeli ve öğrenciler konu dışına çıkmamalıdır.

Yöntemin Yararları Hem bireysel hem de grupla çalışma alışkanlığı kazandırır. Öğrenciler kendi seçtikleri konularda serbest çalışmalar yaptığı için ilgi ve güdülenmeyi arttırır. Çağdaş bir sınıf ortamı sağlar. Öğrenciler etkindir.

Öğrenciler bu yöntemle edindikleri becerileri gerçek yaşamda da kullanabilirler. Farklı dersler arasında bağlantı kurulur. Öğrencilerin grupla çalışma becerileri gelişir. Öğrencilerin farklı zeka alanları gelişir. Öğrencilerin, eleştirel düşünme, karar verme, sorgulama ve yansıtıcı düşünme gibi üst düzey düşünme becerileri gelişir.