Bölüm 3: Eleştirel Kaynak İnceleme, Hipotez ve Strateji Geliştirme Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri

Giriş İncelenen konuya dair daha önceden yapılmış çalışmalara eleştirel yaklaşmak ve eleştirel bir kaynak incelemesi yapmak Önceki çalışmalardan yararlanmak ama onlarla yetinmemek Daha iyisinin yapılabileceğini iddia etmek Kaynak incelemesi “x, y, z şunları söyledi” şeklinde daha önce yapılan çalışmaların nakledilmesi değildir Söz konusu araştırma için yapılabilecekleri katkının gerekçeleri ile ortaya konması içindir Daha önceden yapılan çalışmalara soru, önerme ve hipotez geliştirmek, onların araştırma stratejilerinden yararlanmak gerekir

Eleştirel Kaynak İncelemesi Kaynak taraması – Literatür taraması – Eleştirel kaynak incelemesi Eleştirelliğin tek yönlü değil çift yönlü işlemesi Zaman elverdiğince mümkün olanın en fazlasını okumak Okunan kaynakları elektronik ortamda özetlemek Edinilen bilgilerin sistematik ve tutarlı bir şekilde organize edilmesi ve sınıflandırılması Faydalar Konuyu özele indirgemek ve araştırılabilir şekle sokmak Önceden kullanılmış araştırma stratejileri, ölçekler, ölçüm araç ve gereçleri hakkında bilgi sahibi olmak Sonuçların yorumlanmasına ilişkin ipuçları elde etmek

Eleştirel Kaynak İncelemesi Örgüt kültürü tanımı ile ilgili bir araştırma yapmak “Niçin bu denli farklı tanım var?” “Tanımlardan hangilerinin ne tür eksikleri var?” “Tanımları belli özelliklerine göre sınıflandırma, ayrıştırmak mümkün mü?” “Bu çalışma için en uygun olduğunu düşündüğüm tanım hangisi ve niçin?” “Kendim daha iyi bir tanım yapabilir miyim?” Daha önce yapılmış çalışmalar benim araştırma sorularıma-amaçlarıma ne kadar cevap verebiliyor? Eksiklikler çalışmamızın gerekçesidir Kaynak inceleme amaçlarımla-hipotezlerimle ne derece ilgilidir?

Eleştirel Kaynak İncelemesi Bir yaklaşım yöntemi Araştırma soru ve amaçlarını veya hipotezleri tam olarak geliştirme öncesi, daha genel bir yaklaşım benimseyin Ama fikirlerin kısa bir takdimini yapın Başlıca yazarlar tarafından kaleme alınmış çalışmaların uyuşan ve çatışan boyutlarını özlü bir şekilde ifade edin Bu çalışmalar içinde araştırmanızla doğrudan ilişkili olanları belirleyin Doğrudan ilişkili çalışmaların bulgularını ayrıntılı olarak tartışın Araştırmanızın daha önceki çalışmalardan farklı olarak ele alacağı konuların altını çizin

Eleştirel Kaynak İncelemesi Bir yaklaşım yöntemi Araştırma soru ve amaçlarını veya hipotezleri tam olarak geliştirme öncesi, daha genel bir yaklaşım benimseyin Ama fikirlerin kısa bir takdimini yapın Başlıca yazarlar tarafından kaleme alınmış çalışmaların uyuşan ve çatışan boyutlarını özlü bir şekilde ifade edin Bu çalışmalar içinde araştırmanızla doğrudan ilişkili olanları belirleyin Doğrudan ilişkili çalışmaların bulgularını ayrıntılı olarak tartışın Araştırmanızın daha önceki çalışmalardan farklı olarak ele alacağı konuların altını çizin

Eleştirel Kaynak İncelemesi Çalışmanızın omurgasını oluşturabilecek nitelikteki kaynaklardan başlayın Kaynak incelemesine en yeni çalışmalardan başlamak avantajlıdır Az çalışılmış konularda kaynak bulmak sıkıntılı olabilir ama konu hakkında otorite olma ihtimali vardır Her çalışma için özet tutmak çok yararlıdır Kabarık bir kaynakçaya sahip olmak gerekmez İyi bir kaynakça, gereksiz çalışmalarla şişirilmemiş, odaklandığı sorularla doğrudan ilintili olan kitap, makale ile yerli ve yabancı ilgili kaynakların yeterince yer aldığı kaynakçadır.

Eleştirel Kaynak İncelemesi

Hipotezlerin Oluşturulması ve İfade Edilmesi Araştırma sorusu ve hipotez arasında fark “Neden krizde bazı işletmeler zarar ederken bazıları kar edebilmektedir?” “Ekonomik kriz ile işletmenin karlılığı arasında bir ilişki yoktur.” Araştırmada mutlaka hipotezlerin bulunması gerekmez Araştırma hipotezleri doğrulamak veya ispatlamak için yapılmaz Hipotezler kabul edilir veya reddedilir

Hipotezlerin Özellikleri Alandaki güncel bilgi ile uyumluluk göstermelidir Yargı niteliğinde olmalıdır (fark vardır veya yoktur, ilişki vardır) Makul, yani mantıksal olmalıdır Doğru terimlerle açık ve mümkün olduğunca öz bir şekilde ifade edilmelidir Belirli değişkenler arasındaki ilişkinin mahiyetine dair olmalıdır “Bir ülkede ekonomik gelişmişlik seviyesi yükseldikçe yolsuzluklar azalır” Sınanabilir olmalıdır

Hipotezsiz Çalışmalar

Hipotez Türleri Araştırma İstatistiksel Değişkenler arasında beklenen ilişki veya farklılığı ifade edecek şekilde oluşturulur Veri toplayıp analiz yapıldıktan sonra doğrulanmak istenen ilişkinin ifade edilmesi Yön belirten veya belirtmeyen hipotezler Yön belirtmeyen: sadece değişkenler arasında bir ilişki veya farkın olduğunu ifade eder Gündüz ve gece vardiyasında çalışan işçilerin ürettikleri ortalama ürün/saat arasında anlamlı bir fark vardır İstatistiksel Değişkenler arasında bir ilişki veya farkın olmadığını, varsa bile bunun tamamen şans eseri ortaya çıktığını ve gerçek olmadığını ifade eder Gündüz ve gece vardiyasında çalışan işçilerin ürettikleri ortalama ürün/saat arasında anlamlı bir fark yoktur

Hipotez mi Araştırma Sorusu mu? “Zorunlu dış göçe maruz kalanların kimlik ve aidiyet duygularında ne tür kırılmalar yaşanmaktadır?” “Neoliberal ekonomi politikaları sosyal çözülmeyi hızlandırmakta mıdır?” “Firmaların insan kaynağı elde etme ve geliştirme yöntemleri arasında fark var mıdır ve bunun gerekçeleri nelerdir?” “Post-modernizm pazarlama yaklaşımlarında paradigmal bir değişme anlamına mı geliyor?”

Araştırma Stratejisinin Belirlenmesi Araştırma stratejisi, araştırmacının araştırma sorularına nasıl cevap bulacağına dair bir plan yapmasıdır Araştırma stratejisi; Araştırma problemlerinden kaynaklanan açık hedeflere sahip olmalı Verilerin hangi kaynaklardan elde edileceğini belirtmeli Karşılanabilecek kısıtları (veri, zaman, yer, para) ifade etmelidir

Araştırma Yaklaşımlarının Sınıflandırılması

Kullanılan Araştırma Yöntemine Göre Sınıflandırma Deneysel Araştırmalar Anket Araştırmaları Örnek Olay Çalışması Bir veya az sayıda birbiriyle ilgili denek üzerinde yapılan ayrıntılı çalışma Anlık (Cross-sectional) Araştırmalar Süreli (longitudinal) Araştırmalar

Kapsadıkları Süreye Göre Sınıflandırma