BÖLÜM 3 ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ

öğretmen yetiştirmenin tarihsel gelişimi sunulmuştur. Amaçlarımız Bu bölümde, öğretmenlik mesleği tanımlanmış, meslekleşme koşulları açısıdan “öğretmenlik” irdelenmiş ve öğretmen yetiştirmenin tarihsel gelişimi sunulmuştur.

MESLEK NEDİR? İnsanların toplum içindeki yerlerini belirleyen hususlardan biri de sahip olduğu meslektir. Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğüne göre meslek, “bir kimsenin geçimini sağlamak için yaptığı sürekli iş” ve “birbirine bağlı bilimsel veya felsefi düşünceler birliği; bir fikir çevresinde toplanmış çeşitli bilgiler, dizge, sistem” olarak tanımlanmaktadır (TDK, 1988:1012).

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ Ülkemizde öğretmenlerin yasal konumu, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 43. maddesi ile düzenlenmiştir. Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ Alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans öğrenimini tamamlamış öğretmenlerden uzman öğretmenlik, doktora öğrenimini tamamlamış olan öğretmenlerden ise başöğretmenlik için sınav şartı aranmaz. Bu durumda olan öğretmenler kıdem, etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) ölçütlerine göre değerlendirilir.

MESLEKLEŞME KOŞULLARI AÇISINDAN ÖĞRETMENLİK Uzmanlık bilgisi-örgün eğitimden geçme: Ülkemizde öğretmenler, uzmanlık eğitimi alarak yetiştirilmektedirler. 16 Mart 1848’de, ilk Öğretmen Okulunun açılışından beri, öğretmenliğin bir okulu olması gereği kabul edilmektedir. Ancak öğretmen ihtiyacının karşılanmaması ve özellikle Fen-Edebiyat fakültelerinin öğretmen yetiştirmiyoruz tavrı içerisinde hemen tüm mezunların öğretmen olarak istihdam edilmeleri mesleğin gelişimini olumsuz olarak etkilemektedir.

MESLEKLEŞME KOŞULLARI AÇISINDAN ÖĞRETMENLİK Hizmet koşulları: Öğretmenlerin hizmet koşulları, diğer profesyonel meslek mensuplarına göre göreli olarak daha dezavantajlıdır. Kalabalık okul ve sınıflar, köylerde çalışma ve bazı temel gereksinmelerin bile karşılanmaması, öğretmenlerin hizmet koşullarını olumsuz olarak etkilemektedir. Bir çok okulda öğretmen çalışma mekanları, kütüphane, yeterli araç-gereç bulunmamaktadır.

ÖĞRETMEN YETİŞTİRMENİN DÜNÜ, BUGÜNÜ, YARINI Türkiye’de çağdaş anlamda öğretmenlik mesleğinin doğuşunu ve gelişmesini bilmenin, eğitim fakülteleri öğrencileri ve öğretmenler için, (1) meslek bilincinin oluşması, (2) eğitim sistemi içinde öğretmen ve eğitim sorunlarının anlaşılması ve (3) eğitim sistemindeki sorunların çözümüne ilişkin temel ipuçları ve çözüm yolları bulunması açısından önemli olduğunu belirtmektedir.

ÖĞRETMEN YETİŞTİRMENİN DÜNÜ, BUGÜNÜ, YARINI İçinde bulunduğumuz bilgi çağında öğretmenlerden beklenilen yeterlikler ise geçmişe oranla nitelik olarak farklılaşmıştır. Artık, toplumun öğretmenden beklentileri farklılaşmış, eskiden öğretici konumundaki öğretmenin, öğrenme sürecindeki rolü, öğrencinin öğrenmesine yardımcı olma ve öğrenme sürecini kolaylaştırarak rehberlik etme olmuştur.

TÜRKİYE’DE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN BAZI ÖZELLİKLERİ Kamu görevlilerinin dörtte birini, öğretmenler oluşturmaktadır. Kadınların yoğun olarak çalışması Alt ve orta gelir gruplarının tercih etmesi Öğretmenlik mesleğinde kariyer yapma ve mesleki gelişim imkanları çok sınırlıdır. Mesleğin önemli bir kısmını oluşturan kadın üyeler yarım gün çalışma ve uzun tatiller için mesleğe yöneldiklerini belirtmektedirler. Ülkemizde yaygınlaşmaya başlayan özel öğretim kurumları ve özel dershaneler nitelikli öğretmenlerin yüksek kazanç elde etmelerine imkan sağlamaktadır.

ÖĞRETMENLİKTE KADEMELENDİRME SİSTEMİ (KARİYER BASAMAKLARI) Öğretmenlerin iş doyumunu ve mesleğe bağlılığını etkileyen etkenlerden biri, mesleki gelişimlerinin sağlanmasıdır. Bu amaçla, MEB, öğretmenlerin meslek içinde yükselmelerini ve kariyer gelişimlerini düzenlemek amacıyla, 5204 sayılı “Milli Eğitim Temel Kanunu ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” ile öğretmenlikte kademelendirme sistemine geçmiştir. Bu kanun, öğretmenlik mesleğini, “öğretmen”, “uzman öğretmen” ve “başöğretmen” unvanlarıyla üç kariyer basamağına ayırmaktadır.