ATALETE (TEMBELLİĞE) GÖTÜREN SEBEPLER VE ÇARELERİ
Hayatın devamı, (iş, hizmet, sanat...) hep mücadele ve hareketle olur.
Çalışma gayretimizle şevk atına binip hedefimize doğru gitmeye çalışırken bizi tembelliğe atacak bir çok düşman karşımıza çıkar.
1. İlk karşımıza çıkan düşman ümitsizliktir. Bu düşmana karşı "…Allah’ın rahmetinden ümid kesmeyin!" (Zümer suresi 53. ayet) kılıcını kullanalım. 1. İlk karşımıza çıkan düşman ümitsizliktir. Hayat cidâldir. Şevk ise matiyesidir. İşte himmetiniz şevke binip, mübâreze-i hayat meydanına çıktığı vakit, en evvel düşman-ı şedîd olan yeis rast gelir. Kuvve-i ma‘neviyesini kırar. Siz o düşmana karşı لَا تَقْنَطُوا kılıcını isti‘mâl ediniz.
2. Daha sonra diğer insanlara üstün gelme fikri saldırır. Bu düşmana karşı "Allah için hareket edin." düsturunu rehber etmeliyiz. Birbirimize Allah için kuvvet vermeliyiz. 2. Daha sonra diğer insanlara üstün gelme fikri saldırır. Sonra müzahemetsiz(zahmetsiz) olan hakkın hizmetinin yerini zapteden(tutan) meylü’t-tefevvuk[5](Üstün gelme arzusu) istibdadı[6] hücuma başlar. Himmetin başına vurur, atından düşürttürür. Siz “Allah için olunuz”hakikatini o düşmana gönderiniz.
‘…Sabredin! Sabırda (düşmanlarınıza) üstün gelin! …’ (Âl-i İmrân 200. ayet) ini siper edinip aceleciliği ortadan kaldırmalıyız. 3. İşlerin tertip ve sırayla olması sırrını bozan acelecilik tehlikesi karşımıza çıkar. Sonra da ilel-i müteselsiledeki(Birbirine bağlı olan sebeplerdeki) terettübü[7](sırayı) atlamakla müşevveş eden(Karmakarışık eden) acûliyet[8](çok acelecilik, sabırsızlık) çıkar, himmetin ayağını kaydırır. Siz, “Sabırlı olun; sabır yarışında düşmanlarınızı geride bırakın”[9] âyetini siper ediniz.
4. Sadece kendi çıkarını düşünme tehlikesi bu sefer insanın karşısına çıkar. ‘İnsanların en hayırlısı, onların insanlara en faydalı olanıdır.’ (Hadis-i Şerif, Kenzul umman) anlayışıyla karşılık vermeliyiz. Sonra da, medenî-i bittab(Yaratılış îtibâriyle medenî) olduğundan ebnâ-yı cinsinin(Aynı cinsten olanların) hukukunu muhafazaya ve hakkını onlar içinde aramaya mükellef olan insanın âmâlini(Arzularını, isteklerini) dağıtan fikr-i infiradî(Ferdiyetçilik fikri, düşüncesi) ve tasavvur-u şahsî(Şahsî düşünce) karşı çıkar. Siz de, “İnsanların en hayırlısı onlara faydalı olandır”[10] olan mücahid-i âlî-himmeti(Yüksek gayret sahibi mücâhidi) mübarezesine(mücâdeleye) çıkarınız.
5. Başkalarının tembelliğinden etkilenip hedeflerimizden sapmamak için ‘Tevekkül edenler ise, artık ancak Allah’a tevekkül etsin. İbrahim suresi 12. ayetine bir kale olarak sığınmalıyız. 5. Başkalarının tembelliğinden etkilenip hedeflerimizden sapmamak için Sonra, başkasının tekâsülünden(Tenbelliğinden) görenek fırsat bulup, hücum edip belini kırar. Siz de, “Tevekkül etmek isteyenler Allah’a güvensinler (başkalarına değil)”[11] olan hısn-ı hasîni(Çok sağlam kaleyi) himmete melce(Sığınak)ediniz.
‘…Hidâyete erdiğiniz takdirde, dalâlete düşenler size zarar vermez…’ (Mâide 105) ayetindeki hakikatle karşılık vermeliyiz. 6. Sonra acizlik ve kendimize olan güvensizliğimizden kaynaklanan işi birbirimize bırakmak olan düşmana karşı Sonra da acz ve nefsin îtimatsızlığından neş’et eden ve işi birbirine bırakmak olan düşman-ı gaddar geliyor. Himmetin elini tutup oturtturur. Siz de, “Siz doğru yolda oldukça, sapıtmış olanlar size zarar veremez
7. Allah’ın vazifesine karışan dinsiz düşman, insanı hedefinden döndürmeye çalışır. ‘…emrolunduğun gibi dosdoğru ol!...’ Hud suresi 112. ayetindeki hakikati rehber edinip çalışırım, sonucu Allah’tan beklerim.
8. İnsana en son saldıran insanın rahatlığına düşkün oluşu olup insanın gayesinden dönmesine ve sefalete atılmasına neden olmaya çalışır. ‘…insan için, (kendi) çalıştığından başkası yoktur!’ Necm suresi 39. ayeti ile gayrete gelip karşılık vermeliyiz.
İnsanın rahatı yalnızca çalışmak ve mücadele etmektedir İnsanın rahatı yalnızca çalışmak ve mücadele etmektedir. Yani rahat zahmette, zahmet rahattadır.