MOTİVASYON

Motivasyon bireyi harekete geçiren kaynaktır Motivasyon bireyi harekete geçiren kaynaktır. Ruh sağlığı ile yakından ilişkili bir kavramdır. Bir sınava çalışmak, ders dinlemek, yaptığı işten doyum almak, ne yapılacağına karar vermek vb durumlar motivasyonla ilişkilidir. Psikoloji alanında davranışlarının kaynak ve nedenselliğini açıklayan farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu yaklaşımlara göre, davranışın kalıtımsal boyutu ile ilgili olan farklı dürtü ve ihtiyaçlar vardır. Yemek, içmek ve cinsellik birincil dürtülerdir. Para kazanmak ve statü elde etmek gibi sosyal içerikli davranışlar ikincil güdülerdir.

Motivasyon karmaşık bir yapıdır Motivasyon karmaşık bir yapıdır. Bu nedenle motivasyonu sadece doğuştan getirilen eğilimlerle açıklamak güçtür. Motivasyon, sosyal ve kültürel bir ortam içinde ve öğrenme yaşantılarıyla ilişkili şekilde gelişir. Öğrenme yaşantıları yanında, farklı kişilik özellikleri, çevresel etkenler, önceki yaşantılar, benlik kavramı, fiziksel iyi olma durumları da motivasyonla ilişkilidir.

İçsel ve Dışsal Motivasyon İnsan davranışlarını yönlendiren motivasyon kaynakları dışsal ve içsel olmak üzere ikiye ayrılır.

Dışsal Motivasyon Davranışın nedenselliği bireyin dışında, çevredeyse bu dışsal motivasyon olur. Verilen ödül ve cezalar, cesaretlendirme, sosyal destek dışsal motivasyon kaynaklarıdır. Özellikle edimsel koşullanma kuramında vurgulanan pekiştireçler bu kapsamdadır. Anaokulu öğrencilerine takılan yıldız, ilkokul öğrencilerinin defterlerine atılan imzalar birer dışsal motivasyon kaynağıdır.

İçsel Motivasyon İçsel motivasyon bireylerin ihtiyaçlarından kaynaklanır. İlgi, yetenek ve merak bu kaynakların en önemlileridir. Yüksek düzeydeki içsel motivasyon başarıyla doğrudan orantılıdır Tutum ve değerler gibi bazı kişisel özellikler ile içsel motivasyon arasında ilişki vardır.

Motivasyon ve Kişisel Faktörler Bilişsel, insancıl ve sosyal-bilişsel kuramlar, motivasyon ile kişisel özellikler arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır. Bunun için, uyarılmışlık, ihtiyaçlar, inançlar, amaçlar ve öz düzenleme sistemi olarak tanımlanan kişisel özelliklerle motivasyon arasındaki ilişkiler anlaşılmalıdır.

Motivasyon ve Uyarılma Yüksek düzeydeki motivasyonla ilişkili olan uyarılmışlık, çevreye dönük fiziksel ve psikolojik bir tepkidir. Fiziksel olarak kalp çarpıntısı, titreme, kan basıncının artması, psikolojik olarak kaygı şeklinde gözlenir. Yaşanan kaygının motivasyon ve performansla karmaşık bir ilişki vardır. Düşük düzeydeki hazırlık, yapılacak olan etkinliğin sonucuna yüklenen anlam ve etkili olmayan stratejileri kullanma, kaygı arttırıcı nedenlerdir. Yüksek düzeyde kaygılı öğrenciler başarısızlık beklentisi içindedir. Öğrenme onlar için tehdit edici bir nitelik taşır. Bu öğrencilerin yeterliklerine ilişkin güvenleri düşüktür

Buna karşılık uygun düzeydeki kaygının öğrenme ve başarıya olumlu katkıları vardır. Girmiş oldukları sınavlarda, bazı öğrencilerin soruyu bir kez bazılarının ise birden çok kez okumaları kaygıyla ilişkilidir. Kaygılı öğrenciler öğrenme kapasiteleri düştüğü için, birkaç kez okumak zorunda kalmakta, bu durum da başarı performanslarını olumsuz yönde etkilemektedir.

Motivasyon ve İhtiyaçlar İhtiyaç, amaçlanan bir gerçek durumun veya bir şeyin, eksik ya da yetersiz olmasıyla ilgi bir kavramdır. İhtiyaçlar bazen basit ve açıkken bazen karmaşık olabilmektedir. Örneğin yemek ve içmek fizyolojik nitelikte açık ve gerçek ihtiyaçlardır. Ancak bunlara duygusal ve bilişsel ihtiyaçlar da eklenince karmaşık bir yapı ortaya çıkmaktadır. İhtiyaçların karşılanması ile bireyin motive olması arasında ilişki vardır.

Öğrenme Süreci ve Öğrenci Motivasyonunu Geliştirme Öğrenme odaklı süreç, motivasyonun geliştirilmesi için üç unsura vurgu yapar. 1) Sınıf yapısı-atmosferi, 2) Öğretmen özellikleri, 3) Öğretim süreci ile ilgili değişkenler

Sınıf Yapısı-Atmosferi Sınıf atmosferi öğrenci başarısı üzerinde etkilidir. Öğrenciler, kabul edici, güven verici, ihtiyaçları karşılayan, işbirliğine dayalı, sosyal desteğin ortaya çıktığı bir ortamda motive olup, BAŞARI elde ederler.

Sınıf atmosferi fiziksel ve sosyal yönlerden etkileyici olmalıdır Sınıf atmosferi fiziksel ve sosyal yönlerden etkileyici olmalıdır. Sınıfın rengi, ışığı, kullanılan panolar fiziksel yönlerdir. Bunun yanında sınıfta kurulan sosyal ilişkiler, öğrencinin yaşadığı aidiyet duyguları, sınıf yaşantılarını paylaşma düzeyi ve genel olarak monotonluktan uzak bir sınıf ortamı öğrenci motivasyonunu attırır.

Öğretmen Özellikleri Öğrenme sürecinin öğrenme ya da performans odaklı olup olmayacağı öğretmen tutumlarına bağlıdır. Öğretmenler öğrenci motivasyonunu geliştirmede model olurlar. Öğretmenlerin istekli ve coşkulu olmaları öğrenci motivasyonunu artırır. Öğretmenler öğrencilerinin ihtiyaçlarını karşılayıcı zengin bir öğrenme ortamı oluştururlarsa, öğrencilerinin motivasyonu gelişir.

Öğrencilerini gözlemleyen ve tanımaya çalışan bir öğretmen bireysel ayrılıkların farkında olur, çocuğun öğrenmesini etkileyen kendine özgü durumları keşfeder ve ruh sağlığının önemi bakımından bunları nasıl dikkate alacağını bilir.

Öğrenim Süreci ile İlgili Değişkenler Etkili bir öğrenme sürecinde içsel ve dışsal motivasyon kaynakları birlikte kullanılır Ancak öğrenim sürecinin ilk basamaklarında daha çok dışsal, sonrakilerde ise içsel motivasyon kaynaklarından yararlanılır. Yüksek düzeyde uyumlu bir motivasyona sahip olan öğrencilerin genel memnuniyeti ve öz saygıları yüksektir. Bu öğrencilerin kişiler arası ilişkileri doyumlu, ait olma duyguları ve başarı düzeyleri yüksek, depresyon, sosyal kaygı ve stres düzeyleri düşüktür.

İçsel ve dışsal motivasyon düzeyleri düşük olan öğrencilerin okula uyumu ve başarısı da azalır. Motivasyonla ilişkili olan kavramlardan biri de değerlendirme sürecindeki geri dönütlerdir. Geri dönütler olumlu olursa öğrenci motivasyonu anlamlı düzeyde etkilenir.

Uygun bir sınıf yönetiminin ilkeleri : Konuları ilginç hale getirmek. Her öğrencinin amaç belirlemesine yardım etmek. Öğrenmeye ilişkin sorumluluklarını almaları için öğrencilere yardım etmek. Gerektiğinde geri dönüt vererek dışsal kontrol mekanizmasını kullanmak. Öğrencilerin içsel motivasyon kaynaklarını ve ihtiyaçlarını dikkate almak.

Öğrenci Motivasyonunu Geliştirme Bireyler okula başlamadan önce de öğrenme yaşantıları içindedirler. Okul dışındaki bu yaşantılar çocuklar için daha etkili olabilir. Çünkü çocuklar kendileri için anlamlı ve yararlı olduğuna inandıkları bilgileri öğrenmeye daha çok motive olurlar. Okul dışındaki öğrenmeler formal değildir ve daha çok dışsal pekiştireçlerle desteklenir. Çocuklar okul dışındaki yaşantıları daha kolay kavramsallaştırır.

Öğrenme Sürecinde Motivasyonu Destekleme İçin Temel Gereklilikler Uygun bir öğrenme ortamı hazırlama Destekleyici öğretmen tutumları sergileme Çok zor olmayan cesaretlendirici etkinlikler yaptırma Yapmaya değer görevler belirleme

Güven ve Olumlu Beklentileri İnşa Etme Öğrencilerin bulunduğu düzeyi belirleyerek çalışmaya bu düzeyden başlama ve ilerleme Öğrencilerin hazır bulunuşluluklarını dikkate alma Öğrenme amaçlarını, açık, somut ve yakın gelecekte ulaşılabilir şekilde belirleme Uzun süreli amaçlar için alt amaçlar belirleme Öğrenciyi diğerleriyle karşılaştırmaktan çok kendi gelişimi içinde karşılaştırmalar yapma Öğrenciye akademik performansıyla ilgili durumunun değişebileceği bilgisini verme, onunla iletişime geçme Etkili problem çözme konusunda model olma

Öğrenmeye İlişkin Değeri Algılama Öğrenme yaşantılarıyla öğrenci ihtiyaçları arasında bağ kurma Sınıf etkinliklerini öğrenci ilgilerine uygun hale getirme Merak uyandırma, öğrenmeyi eğlenceli hale getirme Şu andaki öğrenme yaşantıları ile yaşamın sonraki dönemlerindeki yaşantılar arasındaki ilişkiyi açıklama Yenilik ve farklılıklardan yararlanma Gerektiğinde ödül ve teşvikler kullanma

Görevlerine Odaklanmaları İçin Öğrencilere Yardım Etme Sorumluluk almaları için öğrencilere sıklıkla fırsat verme Öğrencilerin ortaya ürün koymalarına fırsat verme Notlardan konuşmaktan ve diğerleriyle karşılaştırma yapmaktan kaçınma Ödev yapmanın anlamsızlığını ortadan kaldırma ve anlamlı hale getirme Öğrenme sürecinde öğrencilere motivasyon modeli olma Öğrencilere özel öğrenme yöntemleri öğretme