KAVRAMLAR EĞİTİM: “Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla istendik/ kasıtlı davranış değiştirme süreci”
TEKNOLOJİ: “Mal ve hizmet üretmek amacıyla eldeki bilgi ve tekniklerin kullanılması”
EĞİTİM TEKNOLOJİSİ: “Eğitim bilimleri içerisinde üretilen bilimsel bilginin eğitim durumlarında etkili öğrenmenin gerçekleştirilmesi için uygulanması ”
EĞİTİM TEKNOLOJİSİNİN YARARLARI Serbestlik Birinci kaynaktan bilgi Fırsat eşitliği Çeşitlilik ve kalite Yaratıcılık Bireysel öğretim Kopya edilebilirlik Üretken eğitim hızlı öğrenme
ÖĞRETİM: “ Öğrenmenin gerçekleşmesi için planlanan, kasıtlı ve sistematik kurgu”
ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ: ” Öğrenme- öğretme ortamının en etkin şekilde düzenlenmesi için gösterilen sistematik ve planlı etkinlikler bütünü”
ÖĞRETİM MATERYALİ: “Özel hedefleri gerçekleştirmek amacıyla seçilmiş araçlar olan canlı-cansız, kuramsal bilgi ve varlıkların hepsi”
MATERYAL GELİŞTİRMEDE ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ Öğretmen araçları tanımalı ve nasıl kullanılacağını bilmelidir. 2. Öğretmen öğretimi tasarlama bilgisine sahip olmalıdır. 3. Öğretmen materyal tasarlama ilkelerini bilmeli ve kullanabilmelidir.
4. Öğretmen öğrencilerin materyal oluşturmalarına da rehberlik edebilmelidir. 5. Öğretmen materyal çeşitlerini bilmelidir. 6. Öğretmen öğrenme ilkelerini bilmelidir.
7. Öğretmen gelişim psikolojisini iyi bilerek öğreneni tanımalıdır. 8. Hedefler ve kazanımlar için uygun olan materyaller kullanılmalıdır. 9 Öğretmen materyal hazırlama ve öğrenenlere hazırlatma becerisine sahip olmalıdır.
10. Öğretmen hoşgörülü ve sabırlı olmalıdır. 11. Öğretmen iletişim becerisine sahip olmalıdır
Materyal temelde bir iletişim nesnesidir. İletişim nedir?
İLETİŞİM Davranış değişikliği oluşturmak üzere düşünce, bilgi, duygu, tutum ve becerilerin paylaşılması sürecidir.
İLETİŞİM DÖNGÜSÜ KAYNAK MESAJ KANAL ALICI DÖNÜT
İLETİŞİMİN ÖGELERİ KAYNAK İletişimi başlatan ve karşısındaki kişi ya da kişilere çeşitli bilgi, duygu, düşünce ve becerileri anlatmak veya göstermek isteyendir.
MESAJ Kaynağın alıcısı ile paylaşmak istediği özellik. Mesaj Oluşturma İlkeleri 1- Öğrenen özelliklerine uygun olmalıdır. 2- Basit, sade ve anlaşılır olmalı, karmaşık olmamalıdır.
3- Hedef veya kazanımlara uygun düzenlenmelidir. 4- Öğrenme ilkelerine uygun olmalıdır. 5- Çoklu materyal ve etkinlikleri içermelidir. 6- Görsel özelliklere dikkat edilmelidir.
KANAL Kaynaktan alıcıya gidecek olan mesajı iletmeye yarayan araç, materyaller, ortam ve yöntemlerdir. ALICI Kanaldan gelen mesajı alan, kodu çözümleyen ve kaynağa dönüt verendir.
DÖNÜT Mesajın anlaşılıp anlaşılmadığının ya da ne kadar anlaşıldığının alıcı tarafından kaynağa (uygun) kanal kullanılarak ulaştırılmasıdır.
İLETİŞİM İÇİN GEREKENLER 1- İletişimin güçlü olması insanların kendini tanımasına bağlıdır. 2- İletişimin oluşup devam etmesinde değerler önemlidir. 3- Öğreten- öğrenen ilişkilerinde en önemli iletişim özelliklerinden biri de empati kurmaktır.
4-İletişim kuran taraflar doğal olmalıdır. 5-İletişimde jest, mimik ve dil önemlidir. 6- Öğreten ya da öğrenenin etkili iletişim kurma isteği önemlidir. 7-İnsanların birbirlerini tanıma düzeyi iletişim için önemlidir.
8- Uyarıcı zenginliği iletişimin gücünü artırır. 9- İletişimde sözlü ya da yazılı kendini ifade edebilme önemlidir. 10-İletişimde, dinlemeyi bilmek, sakin olmak, güler yüzlü olmak ve anlamlıyı anlamsızdan ayırmak gerekir.
SAĞLIKLI İLETİŞİMİ ENGELLEYEN ETKENLER 1- Psikolojik Engeller: Kaynak ile alıcının görüş çerçeveleri, duygu ve heyecanları, yargı ve saplantıları. 2- Semantik Engeller: Konuşma dilindeki karışıklık ya da inceliklerinin neden olduğu fark ve anlaşmazlıklar.
3- Statü: Kaynak ve alıcının sosyal ve formal statüleri, akademik ve mesleki gelişme farklılıkları. 4-Korunma: Kaynağın bazı yükümlülüklerin altına girmesi durumunda önceden hazırladığı savunma mekanizmaları.
5- Alan: İletişim merkezi ile birimler arasındaki fark. 6- Hiyerarşi: Katı ve hiyerarşik sınıflama nedeninden dolayı kanalların tıkanıklığı.
7- Uyutma: Kanalların ve iletimdeki organların mesajları ihmal etmesi ya da önemsiz sayması. 8- Sınırlama: Mesajların iletim sırasında bazı araçları gereği sınırlaması ve gizli tutması.
YAŞANTI KONİSİ ( DALE )
KONİNİN DAYANDIĞI TEMEL İLKELER 1- Öğrenme işlemine katılan duyu organı sayısı ne kadar fazla ise, o kadar iyi öğrenir ve o kadar geç unutulur. 2- En iyi öğrenilen şeyler, öğrenenin, kendi kendine yaparak yaşayarak öğrendiği şeylerdir.
3- Öğrenilen şeylerin çoğu gözlerin yardımıyla öğrenilir. 4- En iyi öğretim, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru gidendir.
GÖRSEL- İŞTSEL ARAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI Yaşantı SOMUT Nesneler Modeller Filmler İşitsel araçlar Slaytlar Resimler Haritalar Diyagramlar Kelimeler SOYUT
DUYULARA GÖRE ÖĞRENE ORANLARI % 83’ ü görme % 11’ i işitme % 3,5’i koklama % 1,5’i dokunma % 1’ i tatma yoluyla öğrenilir.
Buna göre insanlar; Okuduklarının % 10’unu, İşittiklerinin % 20’ini, Gördüklerinin % 30’unu, Hem görüp hem işittiklerinin % 50’sini, Söylediklerinin % 70’ini, Yapıp söylediklerinin % 90’ını hatırlamaktadırlar.
ALGISAL ÖRGÜTLEME YASALARI (GESTALT ) 1- Şekil - Zemin İlişkisi: Onlara göre bütün algılamalarda şekil- zemin ilişkisi vardır. Algılamada ilk göze çarpan şekil, geriye kalan arka plan zemindir.
2- Yakınlık: Nesneleri birbirlerine yakınlıkları bakımından gruplandırarak algılarız.
3- Benzerlik: Birbirine benzer nesneler birlikte gruplanarak algılanır.
Tamam olmayan nesneler tamammış gibi algılanır. 4- Tamamlama: Tamam olmayan nesneler tamammış gibi algılanır.
5- Devamlılık: Aynı yöne giden noktalar, çizgiler birlikte gruplandırılarak algılanır.
6- Basitlik: Basit olan karmaşık olandan daha kolay algılanır
MATERYALİN ÖZELLİKLERİ 1- Kolay kullanılır olmalı ve öğrenciyi en az çaba ile ve en kısa zamanda bilgiye ulaştırmalıdır. 2- Materyalde kullanılan nesneler, ilk bakışta kavranabilecek özellikte olmalıdır. 3- Materyal İçindeki unsurlar, uyumlu ve bütünlük içinde olmalıdır.
4- Kullanılan yazı açık, net ve kolay algılanabilir olmalı, renkler uyumlu olmalı ve abartılı olmamalıdır. 5- Resim, çizim, yazı ve renkler, öğrencinin yaşı ve cinsiyetine uygun olmalıdır.
MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ 1- Öğretim materyali, basit, sade ve anlaşılır olmalıdır. 2- Öğretim materyali, ders programlarını destekleyici biçimde dersin hedef ve kazanımlarına uygun seçilmeli ve hazırlanmalıdır.
3- Öğretim materyali, dersin konusunu oluşturan bütün bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır. 4- Öğretim materyalinde kullanılacak görsel özellikler materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalı, aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır.
5- Öğretim materyalinde kullanılan yazılı metinler, görsel- işitsel öğeler, öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve öğrencinin gerçek hayatıyla tutarlılık göstermelidir. 6- Öğretim materyali, öğrenciye alıştırma ve uygulama imkanı sağlamalıdır.
7- Öğretim materyalleri mümkün olduğunca gerçek hayatı yansıtmalıdır. 8- Öğretim materyali her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır. 9- Materyaller sadece öğretmenin rahatlıkla kullanabileceği türden değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır.
10- Zaman içinde tekrar kullanılacak materyaller dayanıklı hazırlanmalı, bir defalık kullanımlarda zarar görmemelidir. 11- Hazırlanan öğretim materyalleri, gerektiği taktirde, kolaylıkla geliştirilebilir ve güncelleştirilebilir olmalıdır.
- 12- Materyal hazırlanırken yakın çevreden her türlü yardım için çaba harcamalı ve yardım alınmalıdır.
HARF KULLANIMI 1- Kullanılan harfler birbiri ile uyumlu olmalıdır. 2- Bir yazıda çok fazla harf karakteri kullanılmamalıdır. Mümkün olduğunca bir harf karakteri kullanılmalıdır . 3- Başlıklar büyük harfle, diğer kısımlar küçük harfle yazılmalıdır.
4- Sürekli büyük harf kullanılması dikkat dağıtır, algılamayı zorlaştırır. 5- Koyu , eğik ve altı çizme özellikleri ayırt edici bilgiler için kullanılmalı ve uzun kullanılmamalıdır. 6- Harf koyu olduğunda zeminin açık, zemin koyu olduğunda harfin açık olmasına dikkat edilmelidir.
7- Harflerin çok yakın olmamasına dikkat edilmelidir. 8- Harflerin büyüklüğü öğrenenlere göre ayarlanmalıdır. Küçük yaşlarda büyük punto kullanılmalıdır, ister elde ister bilgisayar temelli hazırlanan bir materyalde hangi yaş olursa olsun büyük punto kullanılmalıdır.
9- Bir metinde çok fazla yazı olmamalıdır 9- Bir metinde çok fazla yazı olmamalıdır. Örneğin; bir powerpoint slaytında en fazla 4- 5 satır olmalı ayrıca kelime sayısı da az olmalıdır. 10- Harfler ve satırlar arasında gerektiği kadar boşluk olmalıdır. Çok yakın olunca dikkat dağılabilir.
RENK KULLANIMI 1- Materyal hazırlarken renk öğesi kullanılmalıdır. Renkler her zaman dikkat çekicidir. 2- Renkler önemli bilgileri ayırt etmede zıtlık yaratılarak kullanılabilir. Örneğin açık renk üzerine koyu renk ya da koyu renk üzerine açık renk vb.
3- Renkler öğrenenlerin gelişim özelliklerine uygun olarak kullanılabilir. Küçük yaştakiler için parlak renkler daha dikkat çekicidir. 4- Renklerle bilgilerin gruplanması da sağlanabilir. Her bir bilgi bütünü bir renkle ifade edilebilir.
5- En önemli bilgiler canlı renklerle ayırt edilebilir. 6- Renk bir materyalde çok aşırı kullanılmamalıdır. Kullanılan renkler estetik bir bütün oluşturmalı, dikkati dağıtacak şekilde karmaşık olmamalıdır. 7- Renkler gerçek yaşamdakine uygun olarak kullanılmalıdır
EKRAN TASARIMI 1- Bir ekranda en fazla 4-5 satır ve en fazla 20 sözcük kullanılmalıdır. 2- Basit koyu harf tipleri tercih edilebilir. Çok gösterişli yazılar dikkat dağıtabilir.
3- Ekrandan ekrana tutarlılık sağlamak için satır genişliği ve satır aralığına önceden karar verilmelidir. Tek satır yorucudur. Bilgisayar temelli sunumlar 1.5 satır aralığı olabilir. Boşluklar olmalıdır. Her tarafı dolu bir ekran algılamayı zorlaştırır.
4- Satır sonları "tire" lenmemelidir. 5- Koyu fon üzerine açık, ya da açık renk üzerine koyu olacak şekilde zıtlık ekranda olmalıdır. Şekil-zemin algısı özelliğine dikkat edilmelidir.
BİÇİMSEL ELEMANLARIN KULLANIM İLKELERİ Boşluk: Bir materyalde verilmek istenen mesaj dışında kalan yerlere "boşluk" denir. Bir materyalde boşluklar olmadan materyaldeki vurgulamaları anlamak mümkün değildir. Boşluklar algılamayı kolaylaştırır.
Çizgi: Fonla figürün ayrıldığı kısma(sınıra) "çizgi" denir Çizgi: Fonla figürün ayrıldığı kısma(sınıra) "çizgi" denir. Çizgiler yatay, dikey, eğik, düz, yuvarlak vb. olabilir. Çizgiler "algılamada ayırt edicilik" için gereklidir. Çizgiler hareketi ve hareket yönünü belirleyici etki yaratırlar. Yatay çizgiler objelerin genişliğini artırıcı, dikey çizgiler yüksekliği artırıcı, eğik çizgiler ise dengesizlik etkisi yaratır.
Biçim: Biçim bir nesneye ya da onun bir parçasına işaret eden sınırlandırılmış alandır. Bunlar bir araya gelerek bir bütün oluştururlar.
Yüzey: Bir materyalin doku özelliğidir Yüzey: Bir materyalin doku özelliğidir. Yüzey, sade, düz, mat, renkli, parlak, pürüzlü olabilir.
YERLEŞİM ELEMANLARININ KULLANIM İLKELERİ Oran/Ölçek: Objelerin büyüklüğü ile bağlantılıdır. Bir objenin diğer objeler ile arasındaki ilişkiye göre objenin büyük, orta, küçük, ağır, hafif olduğu gibi duygular yaratabilir. Objelerin büyüklüğünün doğru olarak algılanabilmesi için tanıdık başka bir obje ile ölçeklendirilmesi gerekir.
Denge : Objenin göz tarafından algılanan ağırlığı ile ilgilidir Denge : Objenin göz tarafından algılanan ağırlığı ile ilgilidir. Öğretim materyalleri üzerinde, yatay ve dikey eksenin her iki tarafında objelerin eşit olarak dağıtılması ile oluşturulur. İstenilen amaca yönelik olarak objelerin bütününe yerleşimi ile denge veya dengesizlik etkisi yaratabilir.
Bütünlük: Görsel elemanlar ve bunların fonksiyonları arasındaki ilişki bütünlüğünü oluşturur. Her bir görsel unsur, bir mesaj iletmedeki fonksiyonu göz önüne alınarak yerleştirilmelidir. Yararı olmayan hiçbiri yazı, resim, şekil, grafik vb. unsurlar materyalde bulundurulmamalıdır.
Ritim : Kompozisyonda gözün bir objeden diğerine rahatça kayabilmesidir. Birbirinden kopuk olarak yerleştirilmiş tasarım elemanları arasında bağıntı zor kurulacağı için algılama istenilen düzeyde olmaz.
Vurgu: Vurgunun bütüne baskın olması gerekir Vurgu: Vurgunun bütüne baskın olması gerekir. Materyalin can alıcı noktasıdır. En ilgi çekici nokta olarak tasarlanıp en önemli unsurlar yerleştirilebilir.
Ahenk: Kompozisyonun bütünü ile bağlantılıdır Ahenk: Kompozisyonun bütünü ile bağlantılıdır. Parçalar bir araya geldiğinde ortaya çıkacak bütünlük duygusudur.
DERS MATERYALİ GELİŞTİRME AŞAMALARI 1- Öğrencilere kazandırılması gereken hedefler veya kazanımlar belirlenir. 2) Etkinliklerde hangi içerik ve sürecin yer alacağı tasarlanır.
3- Hedef veya kazanımları gerçekleştirecek etkinliklerde yer alan materyaller tasarlanır. 4) Materyal tasarlama ve hazırlama ilkelerine göre materyal için gerekli araç gereçler belirlenir.
5- Araç gereçler, materyal hazırlama ve tasarlama ilkelerine göre oluşturulur. 6) Materyalin öğretim sürecinde uygulaması yapılır. 7) Uygulama sonuçları değerlendirilir ve geliştirilir.
DERS PLANI A- Biçimsel Bölüm Ders: Süre: Kazanımlar: Konu: Strateji Yöntem ve Teknikler: Araç-gereçler: Kaynaklar: Kavramlar:
B- Biçimsel Bölüm Dikkati Çekme: Güdüleme: Hedeften Haberdar Etme(Gözden Geçirme) Ön Koşul Öğrenmeler: Derse Geçiş:
C- Etkinlikler(İşleniş- Geliştirme Bölümü) 1- 2- 3- 4-
D- Sonuç Bülümü Son Özet: Tekrar Güdüleme: Kapanış:
E- Ölçme ve Değerlendirme Etkinlikleri 1- 2- 3- 4-