ALT EKSTREMİTE KIRIKLARI Doç. Dr. Turhan Özler Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji AD.

KIRIK NEDİR? Dıştan veya içten etki eden kuvvetlerle kemik dokusunda oluşan ayrılmaya veya bu sebeplerle kemiğin anatomik bütünlüğünün ve devamlılığının bozulmasına denir.

Kırık tipleri ve sınıflandırma Kemik dokusuna göre Kırık hattının, kemiği çevreleyen deri yada mukoza yoluyla, dış ortamla ilişkide olup, olmamasına göre Kırık oluşturan kuvvete göre Kırık sayısına göre

Kırık tipleri ve sınıflandırma

Kemik doku sağlamlığına göre: Normal kemikte (Travmatik) kırık Hastalıklı kemikte (Patolojik) kırık Stress (Yorgunluk) kırığı

Kemik doku sağlamlığına göre: Normal kemikte (Travmatik) kırık Hastalıklı kemikte (Patolojik) kırık Stress (Yorgunluk) kırığı

Kemik doku sağlamlığına göre: Normal kemikte (Travmatik) kırık Hastalıklı kemikte (Patolojik) kırık Stress (Yorgunluk) kırığı

Kırık hattının, kemiği çevreleyen deri yada mukoza yoluyla, dış ortamla ilişkide olup, olmamasına göre: Kapalı kırıklar Açık kırıklar

Kırık hattının, kemiği çevreleyen deri yada mukoza yoluyla, dış ortamla ilişkide olup, olmamasına göre: Kapalı kırıklar Açık kırıklar

Kırık oluşturan kuvvete göre: Direkt mekanizma ile olan kırıklar İndirekt mekanizma ile olan kırıklar Direkt ve indirekt mekanizma kombinasyonu ile olan kırıklar

Kırık sayısına göre: Tek kırık hattı Multiple kırık hattı

Kırık sayısına göre: Tek kırık hattı Multiple kırık hattı

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: Kırığın derecesine ve kırık hattına göre: a) Ayrılmış (deplase) kırıklar Transvers kırık Oblik kırık Spiral kırık Kopma kırığı Parçalı kırık b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar Çatlak (fissür, linear kırık) Yaş ağaç (green stick) kırığı Torus kırığı Çökme kırıkları Kompresyon (sıkışma) kırıkları Dişlenmiş (impakte) kırıklar Epifizin ayrılmamış kırıkları

Kırıkları oluşturan sebepler ve kırık oluş mekanizması Travmatik Trafik kazaları (araç içi veya araç dışı) Düşme , çarpma, yüksekten düşme, Ev içi kazaları İş kazaları Spor kazaları ve yaralanmaları Göçük altında kalma (deprem , maden kazaları vb) Ateşli silah yaralanması Kesici delici alet yaralanması Darpa maruz kalma ve dövülme Yenidoğanlarda görülen doğum travmaları vb.

Kırıkları oluşturan sebepler ve kırık oluş mekanizması Patolojik Kemikte bir hastalık Kırık çoğu zaman basit travmalarla veya bazen travma olmaksızın kendiliğinden meydana gelir. Benign tümör, primer veya sekonder malign tümör Osteoporoz Osteomalazi Enfeksiyon

Kırıkları oluşturan sebepler ve kırık oluş mekanizması Stress Sürekli tekrarlayan zorlamalar Yorgunluk Örneğin eğitimi yeterli olmayan askerlerde uzun yürüyüşler sonucunda metatars yorgunluk kırıkları görülebilir

Normal anatomi ve fizyolojiye sahip bir kemikte dıştan etki eden kuvvetler ve vücut ağırlığının taşınması ile kas ve ligamentlerin çekmesi gibi vücudun içinden etki eden kuvvetlerin şiddeti, doğrultusu, hızı ve etkileme süresine göre kırıklar meydana gelir

Travmaya ait genel belirtiler ve kırığa özgü belirti ve bulgular Ağrı ve duyarlılık Hematom Ekimoz Fonksiyon bozukluğu Patolojik postür Krepitasyon

Kırıkların iyileşmesi (Kaynaması) Kırık iyileşmesi kırık olduğu andan itibaren başlar ve 3 aşamadan oluşur: İnflamatuvar dönem Tamir dönemi Remodelizasyon dönemi Bu üç dönem biri bitmeden diğeri başlayarak devam eder ve en uzun süreni remodelizasyon dönemidir

KIRIK TEDAVİSİ ALÇI-ATEL-TESPİT CERRAHİ (ARİF,İMÇ,PROTEZ, EKSTERNAL FİKSASYON) FİZİK TEDAVİ ELEKTRİKSEL MODALİTELER( MANYETİK ALAN GB.) EGZERSİZ REÇETESİ

KIRIK TEDAVİSİ Alçı

KIRIK TEDAVİSİ ARİF

KIRIK TEDAVİSİ İntramedüller Çivi

KIRIK TEDAVİSİ Protez

KIRIK TEDAVİSİ Eksternal Fiksatör

Kırık iyileşmesini olumlu etkileyen faktörler: Elektrik akımları, (manyetik alan, ultrason, hiperbarik oksijen uygulamaları, düşük kuvvette lazer uygulaması, ) Anabolik steroidler, D vitamini, kalsitonin, parathormon, prostoglandinler, BMP (Bone morphogenetic protein), büyüme hormonu , büyüme faktörleri , Uygun miktarda yüklenme ve kırık hattında minimal hareket

Stabil Tespit

İnstabil Tespit

İnstabil Tespit

ALT EKSTREMİTE KIRIKLARI

ACETABLUM FEMORAL HEAD FEMORAL NECK GREATER TROCHANTER FOVEA CAPITIS Vastus lateralis attaches to greater trochanter; the obturator internus, superior and inferior gamelli attach to the medial surface of the greater trochanter, Guteus medius to the lateral surface of the greater trochanter, and gluteus minimus to anterior surface of greater trochanter. Iliopsoas attaches to lesser trochanter Pectineus attaches just distal to the lesser trochanter LESSER TROCHANTER CORTICAL BONE MEDULLARY BONE

FEMUR BAŞI KIRIKLARI Avasküler nekroz (%40, ilk 6 saatte redüksiyon uygulansa bile %10)

TEDAVİ Kapalı redüksiyon

TEDAVİ Açık redüksiyon Kapalı redüksiyon olmuyorsa Siatik sinir lezyonu varsa Redüksiyonu yumuşak doku veya kemik fragmanlar bozuyorsa

KOMPLİKASYONLAR AVN ARTRİT SİNİR LEZYONLARI HETEROTOPİK OSSİFİKASYON

FEMUR BOYUN KIRIKLARI Yaşlı nüfüs kadın da 3 kat daha sık %90 basit düşme Osteoporoz Gençlerde yüksek enerjili travmalar

FEMUR BOYUN KIRIKLARI Sınıflama (Garden)

FEMUR BOYUN KIRIKLARI Vaskülerite

TEDAVİ Cerrahi dışında şeçenek yok İlk 6 saatte tedavi ile AVN düşük Genç hasta internal fiksasyon Yaşlı düşkün hasta artroplasti?

FEMUR BOYUN KIRIKLARI

KOMPLİKASYONLAR Mortalite (%13-37) Enfeksiyon Nonunion (%4-30) AVN, geç segmenter kollaps (%16-30)

TROKANTERİK KIRIKLAR Kollum kırıklarından daha yaşlı grupta görülür Evans Sıniflamasi

TEDAVİ CERRAHİ

KOMPLİKASYONLAR Fiksasyon kaybı %20 Nonunion nadir Malunion rotasyon

FEMUR KIRIKLARI Yüksek enerjili kırıklar (AO sınıflaması)

Femoral kırıkları Yüksek enerjili yaralanmalar Trafik kazaları78%) Sınıflama lokalizasyon konfigurasyon ve parçalanma düzeyine göre yapılır Çocuklarda epifiz plağına komşu bölgelerde sorunlara yol açar

TEDAVİ TRAKSİYON KAPALI İM ÇİVİLEME PLAK VİDA EKSTERNAL FİKSASYON

TEDAVİ

İntramedüller Elastik Çivi ve Kilitli Çivi

KOMPLİKASYONLAR Sinir lezyonları (traksiyona bağlı, peroneal vy pudental) Refraktür İmplant yetersizlikleri Enfeksiyon Nonunion ve malunionlar

DİZ ÇEVRESİ KIRIKLAR Femur distal uç kırıkları Tibia proksimal uç kırıkları

Femur distal uç kırıkları Tüm femur kırıklarının % 7 si Diz eklemini ilgilendirir ise tedavisi zor

Sınıflama AO/ OTA

Eşlik eden yaralanmalar Femur boyun, asetabulum ve şaft kırıkları Yumuşak doku problemleri %5-10 açık kırık Diz bağ yaralanmaları %20 Nörovasküler problemler nadir %2

Tedavi Çogunlukla cerrahi Eklem içi kırıklar var ise mutlaka cerrahi Plak ve vidalar vy İM çiviler (nadiren)

Tedavi

Patella Kırıkları Patella fracture NORMAL

TEDAVİ Ayrışmamış kırıklarda alçı ile konservatif tedavi Ayrışmış kırıklarda AO Tansion-Band ( Gergi Bandı ) Vida ile tespit ( Uygun olgularda)

TİBİA PROKSİMAL KIRIKLARI Tüm kırıkların %1 i, yaşlılarda %8 i Çoğunlukla eklem içi ve lateral plato %50-70 Bağ yaralanmaları ve metafizer kırıklar eşlik edebilir Tanıda CAT ve MRG çok yardımcı

Sınıflama Shatzker

Eşlik eden sorunlar Vasküler yaralanma (tibialis post) Bağ yaralanması Açık kırıklar

Tedavi Eklem yüzünün anatomik redüksiyonu Çöken parçanın kaldırılması ve greft Stabil internal tesbit Cerrahi tedavi çoğunlukla gerekir Anestezi altında muayenede stabil ise konservatif

Cerrahi tedavi

Komplikasyonlar Enfeksiyon Non ve malunion Hareket kısıtlılığı Dejeneratif artrit

TİBİA KIRIKLARI Yumuşak doku örtüsü zayıf Açık kırıklar sıklıkla görülür Nonunion ve eklem sertlikleri sık

Sınıflama OTA

Epidemiyoloji Ensık uzun kemik kırıklarından 26/100000 yılda Erkek de sık

Komplikasyonlar Açık kırıklar (Yumuşak doku kaybı) Ampütasyon (Tip IIIC %21-85) Refleks sempatik distrofi Kas gücünün düzelmesi (1yıla kadar) Kompartman sendromu ( en sık sebebi tibia kırıkları, %4.3)

Komplikasyonlar Malunion Nonunion 5 angüler vy rotasyonel açılanma, 1 cm den fazla kısalık 10 ise korreksiyon Nonunion 6-9 içinde iyileşme yoksa Enfekte, aseptik vy hipertrofik, atrofik

Tedavi Alçı ve breysler Eksternal fiksatörler İntramedüller çiviler (Oymalı, oymasız) Plak ve vidalar

AYAK BİLEĞİ ÇEVRESİ KIRIKLARI Yaşlı kadınlarda sık Tek malleol kırığı 2/3, Bimalleolar kırık 1/4, trimalleolar kırık %7 %2 si açık kırık

Anatomi

Anatomi

Sınıflama Lauge-Hansen

Tedavi Stabil izole malleolkırıkları Alçı Unstabil kırıklar Açık redüksiyon plak ve vida tespiti.

Tedavi

Komplikasyonlar Redüksiyon kaybı Malunion Nonunion Enfeksiyon Hareket kaybı Artroz

KALCANEUS KIRIKLARI

ÇOĞUNLUKLA Yüksekten düşme ile gelişir Vertebra kırıkları eşlik edebilir

Metatars Kırıkları ve Tarso-MetatarsaYaralanmalar (Linsfranc Yaralanma)