Türkiye’de Hemşirelerin İş Doyumu: Literatür İncelemesi GİRİŞ Bu literatür incelemesinin amacı Türkiye’de hemşirelere yönelik yapılan iş doyum araştırmalarını incelemek ve bu alandaki gereksinimlere ve araştırma önceliklerine dikkat çekmektir. Hemşirelerin iş doyumu ile ilgili Türkçe çalışmalara ulaşabilmek için Türk tıp dizini, google akademik, YÖK tez tarama veri tabanları, Türkiye’de yapılıp yurtdışında yayınlanan araştırmalara ulaşabilmek için Web of Science, google scholar, Ebsco HOST veri tabanları taranmıştır. Bu yolla ulaşılabilen basılı yayınlar ve tezler taranmış, kongre bildirileri taranmamıştır. Tarama yapılırken “hemşire, iş doyumu”, anahtar sözcükleri Türkçe ve İngilizce olarak kullanılmıştır. Çalışma iş doyumu konusunun hemşirelerde yoğun bir şekilde çalışıldığını, çalışmalarda tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tasarımların tercih edildiğini ortaya koymuştur. Yöneticilik pozisyonunda olma, kendi isteğiyle mesleğini seçme, çalışma alanını tercih etme olanağının olması, gündüz çalışma, olumlu yönetici tutumları, iş güvenliğinin olması, olumlu çalışma ortamı, ödüllendirme durumu gibi bireysel ve örgütsel özelliklerin hemşirelerin iş doyumunu olumlu yönde etkilediği söylenebilir. Yönetici hemşirelerin öncelikle olumlu tutumlarını geliştirmesi ve hemşirelerin çalışma alanlarını tercihlerini dikkate alması çalışanlarının iş doyumlarının artırılmasında yararlı bir strateji olabilir. e-mail: fkantek@akdeniz.edu.tr II. Hemşirelikte Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar Sempozyumu Çanakkale 10-12 Nisan 2014 Doç.Dr. Filiz KANTEK * Uz. Hem. Ayla KAYA ** * Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi **Akdeniz Üniversitesi Hastanesi METOD BULGULAR Çalışmaların çoğunda Minnesota İş Doyum Ölçeği kullanıldığı, tanımlayıcı ve ilişki arayıcı araştırma tasarımına sahip olduğu belirlenmiştir. Hemşirelerin iş doyum düzeylerinin çoğunlukla orta düzeyde olduğu saptanmıştır. Yönetici pozisyonundaki hemşirelerin iş doyumunun klinik hemşirelere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Çalışmalar yöneticilerin çalışanlarına yönelik tutumları açısından incelendiğinde, yöneticinin göstermiş olduğu adil davranış ve saygı derecesi, işin yapılması sırasında hissedilen takdir edilme duygusu, yöneticiden görülen destek ve rehberlik, adil ve şeffaf yönetim anlayışının olmamasının hemşirelerin iş doyumunu etkilediğini ortaya koymaktadır. Kendi isteğiyle mesleğini seçenlerin, çalışma alanını kendisi tercih eden ve sürekli gündüz çalışan hemşirelerin iş doyumunun diğerlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışılan kurumun özel veya kamu kurumu olmasının hemşirelerin iş doyumları üzerine etkisi konusunda çalışmalarda farklı sonuçların elde edildiği görülmektedir. Ayrıca çalışmalar iş doyumu ile örgüt kültürü, işten ayrılma niyeti, örgütsel bağlılık, yaşam kalitesi, benlik saygısı, örgütsel güven, empatik eğilim, duygusal zekâ arasında pozitif ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. SONUÇ KAYNAKLAR Akdoy,N., Polat,C. (2013). Akdeniz Bölgesindeki Bir İlde Üç Farklı Hastanenin Cerrahi Birimlerinde Çalışan Hemşirelerin İş Doyumu ve Etkileyen Faktörler, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10, 2, 45-53. Aksungur, A. (2009). Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde Çalışan Ebe ve Hemşirelerin İş Doyumu ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstütüsü, Ankara. Çalışkan, A. (2010). Yeni Mezun Hemşirelerde İş Doyumu Tükenmişlik ve Gerçeklik Şokunun İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Çam, O., Akgün, E., Gümüş, B., Bilge, A., Keskin, G. (2005). Bir Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Hastanesinde Çalışan Hekim ve Hemşirelerin Klinik Ortamlarını Değerlendirmeleri İle İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Anadolu Psikiyatri Dergisi,; 6, 213-220 Çelik, S. (2010). Hemşirelerin Profesyonellik Davranışlarının İş Doyumuna Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi ÜniversitesiSağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Durmuş, S., Günay, O. (2007). Hemşirelerde İş Doyumu ve Anksiyete Düzeyini Etkileyen Faktörler, Erciyes Tıp Dergisi, (Erciyes Medical Journal), 29(2), 139-146. Duygulu, S., Kormaz, F. (2007). Hemşirelerin Örgüte Bağlılığı, İş Doyumları ve İşten Ayrılma Nedenleri, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (2), 9-20. Erbil, N., Bostan, Ö. (2004). Ebe ve Hemşirelerde İş Doyumu, Benlik Saygısı ve Etkileyen Faktörler, Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7, 3. Gider, Ö., Şimşek, G., Ocak, S., Top, M. (2011). Hastane Organizasyonlarında Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumunun Analizi: Hemşireler ve Tıbbi Sekreterler Üzerine Bir Araştırma Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 35, 93-101. Guleryuz, G., Guney, S., Aydın, E., Aşan Ö. (2008). The Mediating Effect of Job Satisfaction Between Emotional İntelligence and Organisational Commitment of Nurses: A Questionnaire Survey International Journal of Nursing Studies. 45, 1625–1635. Güleç, D. (2009). Rotasyon ile Çalışan Hemşirelerde İş Doyumunun Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. İnfal, S., Bodur, S. (2011). Hemşirelerin Önem Verdikleri Motivasyon Araçları, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 19, 2, 77-82. Kahraman, G.İ., Engin, E., Dülgerler, Ş., Öztürk E. (2011). Yoğun Bakım Hemşirelerinin İş Doyumları ve Etkileyen Faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4, 1, 12-18. Kanbay, A. (2010). Hemşirelerin İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılığı, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Kara, B. (2007). Hemodiyaliz Hemşirelerinde Empatik Eğilim ile İş Doyumu Arasındaki İlişki, Sağlık ve Toplum,17, 2, 84-90. Karagozoglu, Ş., Bingöl, N. (2008). Sleep Quality and Job Satisfaction of Turkish Nurses, Nursıng Outlook, 56, 298-307. Karakışla, Y. (2012). Kamu Ve Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin İşDoyumu ve Örgüt Kültürü Algıları, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Karakuş. (2011). Hemşirelerin İş Tatmin Düzeyleri: Sivas İli Örneği, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 6, 46-57. Kavlu, İ., Pınar, R. (2009). Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi, Türkiye Klinikleri J Med Sci 29, 6, 1543-1555 Kaya, N., Bolol, N., Turan, N., Kaya, H, İşçi, Ç. (2011). Kulak Burun Boğaz Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Karar Verme Stratejileri ve Mesleki Doyumları, Fırat Tıp Dergisi, 16, 1, 25-31. Keskin, G., Yıldırım, G. (2006). Hemşirelerin Kişisel Değerlerinin ve İş Doyumlarının İncelenmesi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 22, 1, 119-133. Merih, Y., Arslan, H. (2012). Hemşire ve Ebelerin Mesleki Bilinç - Örgütlenmeye Yönelik Görüşlerinin ve İş Doyumlarının Belirlenmesi, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3, 40-46. Öztürk, H., Bahçecik, N. (2006). Nursing Satisfaction and Job Enrichment in Turkey. Baumann, Steven L. Nursıng Scıence Quarterly, 19, 4, 360-365. Polat, N. (2008). Hemşirelerde İşe Bağlı Stres ve İş Doyumu:Bir Eğitim Hastanesinde Saha Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Top, M. (2012). Hekim ve Hemşirelerde Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Güven ve İş Doyumu Profili, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 41, 2, 258-277. Uzun, Ö. (2010). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin İş Doyum Düzeyleri ve İş Doyumları ile İlgili Bazı Değişkenlerin İncelenmesi, İ.U.F.N. Hem. Derg. 18, 1: 1-9. Yılmazel, G. (2013). Hemşirelerde Psikolojik Yıldırma,İş Doyumu ve Etkileyen Faktörler, Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 5, 2, 55-63. Yüksel, İ. (2002). Hemşirelerin İş Doyum Düzeyini Ayırt Edici İş Doyum Öğelerinin Diskriminant Analiziyle Belirlenmesi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 67-78. Yüksel, İ. (2003). Hemşirelerin İş Güçlüğünü Oluşturan Değişkenlerin İş Doyumu, İş Gerilimi ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinin Analizi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 1, 261-272. Yürümezoğlu, H. (2012). Kanıta Dayalı Hemşirelik Yönetimi Uygulamalarının Hemşire İş Doyumu Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Yürümezoğlu, H., Kocaman, G. (2012). Pilot Study For Evidence-Based Nursing Management: Improving The Levels of Job Satisfaction, Organizational Commitment and İntent to Leave Among Nurses in Turkey, Nursing And Health Sciences, 14, 221-228.