TOKSİK MADDELER VE CANLILARA ETKİLERİ BIY435 Toksikoloji TOKSİK MADDELER VE CANLILARA ETKİLERİ BIY435

Pestisit Tanımı Pestisitler, istenmeyen bitki ve canlıları denetim altında tutmak/ önlemek için kullanılan maddeler, bitki büyümesini ayarlayıcı maddeler, yaprak dökülmesini sağlayan maddeler ve nem alıcı olarak kullanılan maddelerdir.

Pestisit Tanımı Pestisit, zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak ya da zararlarını azaltmak için kullanılan madde ya da maddelerden oluşan karışımlardır. Pestisit, kimyasal bir madde, virüs ya da bakteri gibi biyolojik bir ajan, antimikrobik, dezenfektan ya da herhangi bir araç olabilir. Zararlı organizmalar, insanların besin kaynaklarına, mal varlıklarına zarar veren, hastalık yayan böcekler, bitki patojenleri, yabani otlar, yumuşakçalar, kuşlar, memeliler, balıklar, solucanlar ve mikroplar olabilir.

Pestisit Hareketleri BUHARLAŞMA Rüzgarla taşınım Yağmur Toprağa karışma Kil ADSORBSİYON Organik Madde Toprağın yapısı, su kapsamı DİFUZYON - YIKANMA Hersbisitlerde yıkanma fazladır Toprağın katalizörlüğü – asit yapısı, KİMYASAL DEĞİŞİM Demiroksit içeriği Güneş ışını -NH2 -COO OH- -NO2 Mikroorganizmalar bu grupları hedef alarak parçalar DEGRADASYON Pestisitlerde BİTKİLERİN YAPISINA GİREBİLİRLER.

TÜM PESTİSİTLER ZEHİRDİR... Pestisitler Sayısı ? Günümüzde yaklaşık 20.000 pestisit var. Bunların içinde 620 değişik aktif madde bulunmakta Her gün binlerce kimyasala maruz kalıyoruz Hava, su, gıda ve tozlar yolu ile TÜM PESTİSİTLER ZEHİRDİR...

Dünyada tarım ilacı üretimi 3 milyon ton civarındadır Dünyada tarım ilacı üretimi 3 milyon ton civarındadır. Pestisitlerin satış tutarı ise 25-30 milyar dolar arasında değişmektedir.

Üretimi ve kullanımı Tarımda kullanım; % 75-80 Tarım dışı kullanım; Ahşap koruyucu, çimler, evler, işyerleri, endüstride kullanım ( koruyucular, boyalar, yapıştırıcılar, çadır yapımında kullanılan kumaşlar, kemiriciler ve vektörlerle savaşta, uçaklarda)

Pestisitler heryerde Hava Yağmur, kar Toprak Yüzeyel ve yeraltı suları Sis Arktik buzullar Gıda’larda tespit edilmektedirler.

Pestisit kullanımı İlk kullanılan maddeler arsenik ve kükürt Botanik kökenli maddeler - nikotin (balık avlamak için(16.yy) Krizantemden elde edilen piretrum (19.yy) Bakır-arsenik bileşikleri (patates böceğine karşı) Cıva ve kurşun bileşikleri

Pestisit kullanımı 1929 Araclor (Polisiklik Klorinatlı Bifeniller) 1933 hekzaklorobenzen (ilk fungusit) DDT (DİKLORO DİFENİL TRİKLORETAN) 1874 Alman kimyacı Othmar Ziedler sentezledi 1939 etkili bir insektisit olduğu bulundu. 1948 Geigy firmasında çalışan Paul Muller fizyoloji ve tıp Nobel Ödülü aldı.

Pestisit kullanımı Böceklere karşı savaşta pestisit kullanımı. 1940 1942 ‘de yaygın DDT kullanımı başladı 1943’de parathion 1942’de savaşta İtalya’da tifüs salgınında kullanıldı ve çok etkili oldu.

Pestisit kullanımı Kaynak: National Geographic, 1945 (Resimaltı yazısı: D.D.T. İnsanlara zararsız olan güçlü insektisit).

Pestisit kullanımı İlk pestisit yasası ABD’de çıkartıldı. 1970’de EPA kuruldu, 1962’de Rachel Carson DDT ve klorlu HC’ların toksik, ekolojik ve insan sağlığına olumsuz etkilerini “Silent Spring” adlı kitabında dile getirdi.

Pestisit kullanımı 1960’lı yıllarda DDT’nin farelerde kanserojen olduğu gösterildi. 1955’te DSÖ’nün başlatmış olduğu sıtma eradikasyon programında kullanıldı ve 15 milyon yaşamı kurtardı. Sivrisineklerle beslenen pek çok hayvan türünün de ölümüne neden olduğu belirlendi. 1969 yılında İsveç’te, 1971’de ABD’de yasaklandı.

Pestisitlerin kullanımı RAF ÜSTÜ KULLANIM Aerosol, band, yem, evcil hayvan bakım ürünü, bahçe ve bitkisel çit bakımı amacı ile kullanılmaktadır. Evde kullanılan pestisitler; Herbisit; 2,4, glyphosate (Roundup), simazine

Pestisitlerin kullanımı RAF ÜSTÜ KULLANIM İnsektisit; diazinon, chlorpyriphos, carbaryl, dichlorvos (DDVP), metoksiklor, malathion, pyrenthrin, pyrethroid, propoxur (Baygon) Fungusitler; manb, captan, benomyl, chlorothalonil (Daconil)

Pestisitlerin kullanımı HALK SAĞLIĞINDA KULLANIM En yaygın kullanımı sıtma kontrolüdür. Ancak zamanla insektisitlere direnç gelişmiştir. Flariasis, şistosomiasis, tripanasomiasis, rodent kontrolünde de kullanılmaktadır.

Pestisitlerin kullanımı Halk sağlığı için kullanılacak pestisitin nitelikleri; Hedef canlıya spesifik olarak toksik olmalıdır İnsanlara zarar vermemelidir Ucuz olmalıdır Kolay uygulanabilmelidir Toksik olmayan maddelere kolayca dönüşebilmelidir Yanıcı, korozif ve patlayıcı olmamalıdır Boyayıcı etkisi olmamalıdır

Pestisit Tipleri Yaygın olarak kullanılan insektisitler organik klorlular, organik fosforlular, karbamatlılar ve piretroitler olmak üzere 4 grupta toplanmaktadır

İnsektisit Tipleri Böcek, haşerelere karşı kullanılan ilaçlardır. Organofosfatlar (OF) Kolinesteraz inhibitörleridirler, AchE, enzim molekülünün aktif bölgelerine irreversibl olarak bağlanır,OF’ ların fosfat radikallerinin bağlanması sonucu fosforilasyon sürecinde enzimi inaktif ederler Karbamatlar Kolinesteraz enzimini reversibl olarak inhibe ederler, Karbamil-kolinesteraz zincirinin ayrılması ile enzim aktivitesinin regenerasyonu dakikalar ve saatler içinde oluşur. Organoklorlu Yüksek derecede toksik organoklorlar : Aldrin, Dieldrin, Endrin (yasaklanmış),Endosulfan, Orta derecede toksik:Chlordane, DDT (Yasaklanmış), Heptachlor,Kepone, Lindane,Mirex ,Toxaphene, üksek yağ,içeren KC ve beyin gibi dokularda birikirler. Piretrin ve piretroidler Tip 1 piretroidler:(Permithrin); Na kanallarını bloke eder. Tip 2 piretroidler:(Cypermethrin, fenpropanate); sinir iletilerini bloke eder ve tekrarlayan depolarizasyon oluşturabilir.

Fungusit Tipleri Funguslara (Mantar) karşı kullanılan ilaçlardır. S, Cu, Zn, Hg lı bileşikler tohum ilaçlamasında yaygındır. 1) Cıvalı bileşikler, 2)Bakır bileşikleri, 3) Pentaklorofenol, 4) Ditiyokarbamatlar, 5) Tetrametilthiuram di-sülfür (thiram), 6) Hekzaklorobenzen (HCB)

Herbisit :Yabancı otlara karşı kullanılan ilaçlardır. Paraquat (2,4-D ) veya yavaş (MCPA, 2,4,5-T) Biyolojik olarak ayrışabilirdirler.Memelilere düşük toksisitedirler.Toksik etkisinden süperoksit radikallerin oluşumu sorumludur. Özellikle hücre enzimlerinin inhibisyonu ve lipid peroksidasyonu yolu ile hücrelere zarar verebilir.

Diğer Gruplar Mollusit : Yumuşakçalara karşı kullanılan ilaçlardır. Rodentisit : Kemirgenlere karşı kullanılan ilaçlardır. Warfarinin toksik etkisi antikoagulan olarak etkimesi ile ilgilidir. Vitamin K antimetabolitidir ve bu nedenle protrombin sentezini ve faktör VU'nin etkisini bloke eder. Striknin, Postsinaptik spinal kord motor nöronlarda nörotransmitter glisinin kompetitif antagonisti olarak etki eder. Nematisit : Nematotlara karşı kullanılan ilaçlardır. Akarisit : Akarlara karşı kullanılan ilaçlardır.

Pestisit etkisi

Pestisitlerin asetil kolinesteraz üzerindeki inhibisyonu

DDT dağılımı .DDT'nin en önemli özellikleri; Kendisini parçalayan enzimlere karı yüksek dayankllk göstermesi ve Lipoidlerde iyi erimesidir.

İnsektesitleri etki mekanizması

İnsanlarda etkisi Akut zehirlenme KRONİK Kanser riski Aplastik anemi Doğum defektleri Nörolojik hasar Endokrin bozukluklar Üreme sistemi ve fertilite üzerine olumsuz etkiler

ticari ambalajlarının üzerine yazılmalı, İnsanlarda akut etkisi ağız yoluyla deri yoluyla solunum yoluyla ANİ ZEHİRLENME YAVAŞ ZEHİRLENME LD 50 (Letal Doz 50) Her bir pestisitin LD 50 düzeyi bilinmeli, ticari ambalajlarının üzerine yazılmalı, kullanıcı bu konuda bilinçlendirilmelidir