NEOPLAZİ-I TANIM VE İSİMLENDİRME Dr. Esin Kaymaz BEÜTF Patoloji AD

Kanserin önemi giderek arttı Günümüzün en önemli sağlık sorunu. Tanı yöntemleri gelişti Tedavide yenilikler Sağlık kuruluşlarından yararlanma artışı Ortalama yaşam süresi artışı ile Kanserin önemi giderek arttı

Kanserde ölüm oranının yüksekliği konunun önemini arttırıyor. Kalp ve damar hastalıklarından sonra 2. sıklıkta ölüme neden oluyor. Erken tanı ve tedavi çok önemli. Bilgi eksikliği,korku, ihmal; Tanıyı geciktirir tedaviyi zorlaştırır.

Periyodik sağlık kontrolü yapılmalı. Kanser şikayeti olan belirtiler halka iyi anlatılmalı. Etkisiz bilimsel olmayan tedavi yöntemlerinden kaçınmalı.

NEOPLAZİ TANIM Neoplazi = “yeni büyüme” Neoplazm = yeni büyüme gösteren Tümör = neoplazi Onkoloji = (Yunanca “oncos”=tümör, Latince “logos”=bilim) tümör ya da neoplazileri araştıran bilim dalı Patoloji = (Yunanca “patos”=hastalık, Latince “logos”=bilim) hastalıkları araştıran bilim dalı

NEOPLAZİ TANIM “Büyüme hızı normal dokulara kıyasla fazla ve kontrol edilemez olan ve değişime neden olan uyarı ortadan kalktıktan sonra bile aynı şekilde aşırı büyümeye devam eden anormal doku kitlesi” Willis + amaçsız + konağı kullanan + “kısmen” otonom bir gelişim + klonal

NEOPLAZİ TANIM Transformasyon Aşağıdaki özellikler açısından normalden sapan anormal doku kitlesi Büyüme Diferansiasyon Fonksiyon Organizasyon

NEOPLAZİ TANIM Vücuttaki bir hücre grubunun farklılaşarak aşırı ve kontrolsüz şekilde çoğalması ile oluşur.

NEOPLAZİ TANIM Tümör; Tek hücrenin neoplastik transformasyon sonucu klonal çoğalması ile olur. Neoplastik transformasyon; Kimyasal Fiziksel Biyolojik ajanlarla direk veya indirek

NEOPLAZİ TANIM Hücreler özel fonksiyonlarını yitirir,yeni biyolojik özellik kazanır. Otonomdur. Kontrol edilemez. Kalıtsal biyolojik özellikleri aktarırlar.

NEOPLAZİ TANIM Benign tümör = “iyi huylu” Malign tümör = “kötü huylu” Kanser = malign tümör (yunanca “karkinos”, latince “cancer” = yengeç)

Sınıflama Biyolojik Davranış Benign Malign Histogenetik Hematopoetik Mezenkimal Epitelyal Morfolojik Mikroskopik Makroskopik

NEOPLAZİ TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Tüm tümörler ister malign ister benign olsun 2 temel komponenti vardır. 1) Parankim; Prolifere neoplastik hücrelerden oluşur 2) Stroma; Bağ dokusu ve kan damarından oluşan tümöre destek doku.

NEOPLAZİ TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Davranış: benign/malign Tanımlayıcı terimler Makroskobik özellikler: musinöz, skiröz Mikroskobik özellikler: adenom/adenokarsinom, skuamoz hücreli papillom/skuamoz hücreli karsinom Eponimik: Wilm, Ewing, Hodgkin Histogenez: köken alınan doku hücresi

NEOPLAZİ HİSTOGENEZ: köken alınan doku hücresi Epitelyal Mezenşimal Kan ve ilişkin hücreler Sinir sistemi Germ hücreleri Birden fazla doku

NEOPLAZİ TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Benign tümörler (-om = benign tümör) Mezenkim kökenli: histogenez Fibrom Kondrom Osteom Schwannom Leiomyom Leiomyom Schwannom Epitel kökenli: histogenez, mikr. yapı, makr. görünüm Adenom Papillom Kistadenom Papiller kistadenom Polip Kolon polibi Kolon papillomu Tiroid adenomu Adrenal kortikal adenom

NEOPLAZİ TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Malign tümörler Mezenkim kökenli: sarkom (yunanca “sar”=etsi) Histogenez (fibrosarkom, liposarkom, leiomiyosarkom, rabdomiyosarkom) Epitel kökenli: karsinom Mikroskobik yapı: adenokarsinom, skuamoz hücre karsinomu (yassı epitel hücreli karsinom) Köken aldığı organ: renal hücreli adenokarsinom, kolanjiokarsinom, bronkojenik skuamoz hücreli karsinom Mezenkim veya epitel diferansiasyonunun olmadığı durumlar: az diferansiye/indiferansiye malign tümör az diferansiye/indiferansiye karsinom/sarkom

Malign Benign http://www.pathguy.com/lectures/neo-1.htm#intro

NEOPLAZİ TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Mikst tümör = birden fazla doku Tükrük bezinin mikst tümörü = pleomorfik adenom Meme fibroadenomu Teratom = her üç germ yaprağı Testis ve overde matür/immatür teratom Overin kistik teratomu (dermoid kist)

NEOPLAZİ TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Genel kurallara uymayan tümör adlandırmaları Malign tümörler Melanom Seminom Lenfoma Mezotelyom Gliom Benign tümörler Koristom Hamartom

Hamartom; Belirli bir yerde normal olarak bulunan dokuların anormal karışım göstermesiyle oluşmış tümöre benzer oluşum kusurudur. Hemanjiyom, Nevüs Heterotopi Doku veya organların normal olarak bulunmadıkları yerde bulunmalarıdır. Koristom; Normalde bulunmaması gereken yerde bulunan dokuların anormal karışım göstermesiyle oluşan tümöre benzer lezyonlardır. (Tümör şeklini almış heterotopi) Mide duvarında pankreas dokusu

NEOPLAZİ MEZENKİMAL TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Bağ dokusu ve türevleri Fibrom Fibrosarkom Lipom Liposarkom Kondrom Kondrosarkom Osteom Osteosarkom Endotel ve ilişkili dokular Kan damarları Hemanjiom Anjiosarkom Lenf damarları Lenfanjiom Lenfanjiosarkom Sinovya Sinoviyal sarkom Mezotel Mezotelyoma Beyin zarları Meninjiom İnvaziv meninjiom Kan hücreleri ve ilişkili hücreler Hematopoetik hücreler Lösemiler Lenfoid doku Malign lenfomalar Kas Düz Leiomiyom Leiomiyosarkom Çizgili Rabdomiyom Rabdomiyosarkom

NEOPLAZİ EPİTELYAL TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Çok katlı skuamoz Skuamoz h.li papillom Skuamoz h.li ca. Deri veya adnekslerin bazal hücreleri Bazal h.li karsinom Epitelyal döşeyici hücreler (bezler ya da duktuslar) Adenom Adenokarsinom Papillom Papiller karsinom Kistadenom Kistadenokarsinom Solunum yolları Bronkojenik karsinom Bronşial adenom (karsinoid) Nöroektoderm Nevüs Malign melanom Böbrek epiteli Renal tubuler adenom Böbrek hücreli ca. Karaciğer hücreleri Karaciğer adenomu Hepatosellüler ca. İdrar yolu epiteli Transizyonel h.li papillom Transizyonel h.li ca. Plasental epitel Mol hidatiform Koriokarsinom Testiküler epitel Seminom (germ h.leri) Embryonel karsinom

NEOPLAZİ BİRDEN FAZLA PARANKİM HÜCRE TİPİNDEN OLUŞAN TÜMÖRLERİN İSİMLENDİRİLMESİ Mikst tümörler Tükrük bezi Pleomorfik adenom Malign mikst tümör (mikst tümör) Meme Fibroadenom Malign sistosarkoma fillodes Böbrek Wilms tümörü Birden fazla germ hücre tabakasından köken alanlar — Teratojen tümörler Gonadlar ya da Matür teratom, İmmatür teratom, embriyonik dermoid kist teratokarsinom kalıntılardaki totipotansiyel hücreler

NEOPLAZİ- II BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI Dr. Esin Kaymaz BEÜTF Patoloji AD

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI Transformasyon BENİGN MALİGN MORFOLOJİK KRİTERLER diferansiyasyon ve anaplazi büyüme hızı lokal invazyon metastaz

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI 1) Diferansiyasyon ve Anaplazi Diferansiyasyon; Neoplastik hücrelerin hem morfolojik hem fonksiyonel açıdan normal hücrelere benzemesi. Diferansiyasyon kaybı Anaplazi olarak tanımlanır.

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI

Kolonda adenomatöz polip Kolon adenokarsinomu

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI İyi diferansiye tümör; Hücreler köken aldığı dokuya benzer. Kötü veya az diferansiye tümör; Hücreler köken aldığı hücreye benzemez. Benign tümörler iyi diferensiyedir. Malign tümörler iyi- az diferensiye olabilir.

NEOPLAZİ MALİGN TÜMÖRLERİN ANAPLAZİ KRİTERLERİ Morfolojik değişiklikler Pleomorfizm Anormal nukleus morfolojisi Hiperkromatizm Nukleus:sitoplazma oranı = 1:1 (N = 1:4-1:6) Kromatinde kaba kümelenmeler İri nukleoller Mitozlar Mitoz oranı yüksek + atipik mitozlar Oryantasyon kaybı Tümör dev hücreleri İskemik nekroz

NEOPLAZİ MALİGN TÜMÖRLERİN ANAPLAZİ KRİTERLERİ Polarite; Epitel hücreler bazal membrana dik dizilmesi. Organizasyon; Hücre dizilişi ve stroma fonksiyonel ünite oluşturacak şekilde dizilir. Benign tm :Organizasyon ve polarite kısmen korunur. Malign tm. Organizasyon bozuk,polarite kaybı belirgin.

NEOPLAZİ EPİTEL HÜCRELERİNİN BÜYÜME BOZUKLUKLARI VE KANSER İLİŞKİSİ Transformasyon BENİGN MALİGN Normal bronş mukozası Metaplazi Displazi Karsinoma in situ Karsinom İnvazyon WebPath 70, 69, 71 displazi = “düzensiz büyüme” * Sigara tiryakilerinde bronşial mukoza metaplazisi  displazisi  bronkojenik karsinom * Servikal metaplazi  displazi  serviks karsinomu

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI 2. Büyüme hızı Benign: genellikle ilerleyici, sabit ve yavaş hızla büyüme; durabilir veya regresyon olabilir; mitoz seyrek ve normal Malign: kestirilemez, ancak progresif, fakat farklı büyüme hızları (yavaşla hızlı arası değişken); regresyon çok nadir; rekürrens eğilimli; mitoz çok sayıda ve anormal

NEOPLAZİ TÜMÖR HÜCRE BÜYÜMESİNİN KİNETİĞİ Klinik olarak belirgin bir tümör kitlesi oluşumu ne kadar zaman almaktadır? Gerçekte, bir tümör klinik olarak fark edilebilir boyutlara ulaşana dek geçen latent dönem tahmin edilemeyecek kadar uzundur. İnsanlarda oluşan kanserler yaşam sürelerinde oldukça ilerledikleri bir noktada tanı alabilmektedir.

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI Meme fibroadenomu Memenin invaziv duktal karsinomu Meme karsinomu Böbrek hücreli karsinom Uterus leiomyomu Uterus leiomiyomu İnce barsağın serozal yüzünde lipom İnce barsağın serozal yüzünde lipom İnce barsağın serozal yüzünde lipom Meme fibroadenomu 3. Lokal invazyon Benign: lokalize, koheziv, ekspansif, düzgün sınırlı kitleler; çevre normal dokuya invazyon yok Malign: çevre normal dokuya infiltrasyon, invazyon, destrüksiyon yapan kitleler; bazen makr. koheziv ve ekspansif görünüm WebPath 12-

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI Karaciğere karsinom metastazı 4. Metastaz Benign: yok! Malign: sıklıkla var; daha büyük ve daha indiferansiye primer tümörde metastaz olasılığı daha yüksek

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI

Osteosarkom WebPath 57-58

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN TÜMÖRLERİN AYIRICI TANISI YAYILIM YOLLARI: vücut boşlukları ve yüzeylerine ekilme lenfatik yayılım hematojen yayılım

NEOPLAZİ VÜCUT BOŞLUKLARI VE YÜZEYLERİNE DİREKT YAYILIM Sıklık sırasıyla periton plöra perikard subaraknoid eklem boşluğu Over karsinomu  periton Kolon karsinomu  seroza Akciğer kanseri  plöra Mezenterin periton yüzeyinde metastatik nodüller Pleura boyunca metastatik meme karsinomu Mukus salgılayan over veya apendiks karsinomları  psödomiksoma peritonei

NEOPLAZİ LENFATİK METASTAZ Akciğer lenfatiğinde meme karsinomu met Lenf nodüllerinin tutulumu öncelikle primer neoplazm bölgesinin doğal drenajı yönünde olur. Lenf nodülünde adenokarsinom metastazı http://www.path.queensu.ca/queens/present/dexter/neoplasia/sld021.htm Bazen atlayan metastazlar nedeni: venöz-lenfatik anastomozlar, inflamasyon, radyasyon

NEOPLAZİ HEMATOJEN METASTAZ Kanserin en korkulan sonucu! Sarkomlar için tipik, ancak karsinomlarda da görülür. Venöz tutulum daha sık  neoplazm bölgesini drene eden venöz akımı izler

NEOPLAZİ BENİGN VE MALİGN MYOMETRİUM TÜMÖRLERİNİN AYIRICI TANISI

1. Hedef hücrede malign değişim 2. Değişen hücrenin gelişmesi Malign tümör hikayesi 1. Hedef hücrede malign değişim 2. Değişen hücrenin gelişmesi 3. Lokal invazyon 4. Uzak metastaz

Tedavi ile zararsız olabilirler BENİGN TÜMÖR Daha az otonom İnvaziv değil Metastaz yapmaz Tedavi ile zararsız olabilirler

İnvazyon ve metastaz yapar Tedaviye dirençli Ölüme neden olabilirler MALİGN TÜMÖR Otonomisi fazla İnvazyon ve metastaz yapar Tedaviye dirençli Ölüme neden olabilirler