BTÖ 716 Eğitsel Bilgisayar Oyunları Tasarımı Ders Sorumlusu: Hakan TÜZÜN Hazırlayan: Ömer DEMİR Bahar Eğitim-Öğretim Dönemi Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü

Genel Bakış 1  Klasik arkade oyunları daha ileri teknolojiler ortaya çıktığı noktada ticari oyun şirketlerinin ilgi göstermeyi bıraktıkları bir oyun formudur.  Fakat pek çok bağımız oyun tasarımcıları ya kendi eğlenceleri ya da bu oyunları geliştirip bedava yaymak için klasik arkade oyunları üzerinde çalışmaktalardır.

Genel Bakış 2  Klasik arkade oyunlarından bahsederken bütün klasik arkade oyunlarının «klasik» olduğunu ima etmek istemiyorum. Bu oyunların büyük çoğunluğu çok kötüdür.  Piyasaya sürülmesinden on yıllar sonra hala hatırlanan eski arkade oyunları en iyi ve «klasik» olma eğilimindelerdir.

Genel Bakış 3  1970’lerin sonu ve 1980’lerin başında ticari anlamda zirveye ulaştılar.  Amaç oyuncuların oynamaya başlar başlamaz oyunun amacını ve oynanış şeklini anlamalarını sağlamaktı.  Bu nedenle klasik arkade oyunları günümüz ev oyunlarına göre daha sadeydiler.  Oyunların yaklaşık 2.5 dakika sürmesini sağlamak hedeflenmişti.  Böylece saha fazla jeton kazanılabilecekti.

Genel Bakış 4  Zamanın teknik sınırlılıkları, oyunun oyun mekaniği açısından ne yapabileceğini etkilemiştir.  Tasarımcılar, ekran genişliğinin çok üstünde olan ve kaydırma yapılabilen oyun dünyalarını içerecek RAM ve işlemci günüce sahip miydiler?  Tasarımcılar bu sınırlılıklara rağmen harika oyunlar yaptılar.  Bazen sınırlılıklar sanatçıları sınırsız kaynaklar olduğu durumlara kıyasla daha yaratıcı yapabilmektedir.

Genel Bakış 5  Klasik arkade oyunlarının en göze çarpan özelliklerinden biri oyunların oynanma şekillerindeki büyük çeşitliliktir.  Klasik arkade oyunlarının oynanışları, modern oyunların oynanışlarındaki küçük değişimlere kıyasla çok daha radikaldir

Tempest Tempest, yakınlaşan düşmanları vurmaya dayanan pek çok klasik arkade oyunundan biridir. Tempest, içerdiği pek çok benzersiz bükme (twist) nedeniyle hatırlanmaktadır.

Klasik arkade oyunlarının özellikleri Tek ekranda oynama:  Oyunun büyük bir bölümü tek ekranda geçer.  Bu kısmen teknik sınırlılıklar nedeniyle böyledir.  Oyuncular belli bir zamanda tüm oyun dünyasını görüp bunu göre karar verebilirler.

Sonsuza kadar oynama (Infinity play)  Oyuncular oyunu sonsuza kadar oynayabilirler çünkü oyunu kazanmanın bir yolu yoktur.  Oyun her seviyede biraz daha zorlaşır.  Bu oyuncuların sürekli jeton atmaları için yapılmıştır.  Yapımcılar bir oyuncunun sürekli aynı oyun ile meşgul olmasının oyun satışlarını düşüreceğini düşündüğü için ev oyunlarında sonsuz oyun yöntemini tercih etmezler.

Çok can (Multiple lives)  Klasik arkade oyunları oyunculara birkaç can verir.  Oyunculara oyunun nasıl çalıştığını incelemek için birkaç can vermek oyuncuların kendilerini geliştirmelerine ve bu nedenle daha fazla oynamak istemelerine neler olur.  Oyunculara birden fazla can vermek, oyuncuların risk almalarını sağlar.

Puanlama (Scoring):  Klasik arkade oyunları, oyunculara oyunda başardıkları farklı şeyler için puan veren bir puanlama özelliği içerirler.  Ayrıca high scores tablosu bazı oyunlarda fiş çekildikten sonra bile unutulmaz.  High scores tablosuna oyuncular isimlerini yazabilirler.  Bu şekilde oyuncular arasında rekabet sağlanır.

Kolay oyun mekaniği (Simple gameplay)  Klasik arkade oyunlarının oynanışını öğrenmek çok kolay fakat uzmanlaşmak neredeyse imkansızdır.  Bu oyunları kolay yapmaktaki neden ticariydi.  Oyunlar genellikle pizzacılar ve barlar gibi yerlerde oynanıyor ve eğer oyuncular oyunun oynanışını kafa karıştırıcı bulurlarsa bir daha oynamıyorlardı.

Hikayesiz (No story)  Klasik arkade oyunları hikaye anlatmaktan kaçınmışlardır.  Oyunlar, oyuncuların kolay bir şekilde tanıyabilecekleri genellikle bilim kurgu temalarına sahiptiler.  Tasarımcılar oyunculara, oyun dünyasının detayını anlatmak ve neden bir hedefi vurduklarına dair bir hikaye anlatmak istemediler.

Sinistar Sinistar oyununuda eylemler tek bir ekranda geçmese de, bu oyun hala klasik arkade oyunların bir örneği olarak kabul edilmektedir.

Centipede  Centipede oyunu yukarıda sıralanan bütün özellikleri içerir.  Bir oyunu sürekli daha fazla düşman ekleyerek zorlaştırmak kolaydır.  Centipede, zorluğunu az sayıdaki oyun öğesinin ilişkisini değiştirerek artırır.

Girdi 1  Arkade oyunları üzerinde çalışırken en büyük avantajlardan biri tasarımcının, oyuncunun oynamak için kullanacağı girdi aracı üzerinde kesin kontrolünün olmasıdır.  Arkade tasarımcıları oyun için gerekli kontrolleri tasarlarlar ve bunları oyunculara sunarlar.  Daha sonra oyun bu kontroller etrafında tasarlanır.  Centipede bunu iyi bir şekilde yapar.  İz topu (trackball) oyuncuları gemiyi hızlı veya yavaş hareket ettirmelerine izin verir.

Centipede Centipedeki oyuncunun gemisi space invader’ınkinden daha hareketlidir çünkü gemi yukarı ve aşağı hareket edebilir.

Girdi 2  Centipede, space invaders gibi diğer klasik arkade oyunlarından etkilenmiştir.  Geminin cephane sınırı yoktur ancak ekranda sadece 1 tane mermi olabilir.  Bu tek mermi kuralı uzaktaki hedefleri vurmayı zorlaştırır.  Bu nedenle yakındaki hedefleri vurmak daha kolaydır ancak yakındaki hedefler sizi daha kolay öldürürler.  Bu durum oyunu denge içinde tutar.

Birbirine bağlı olma 1 (interconnectedness)  Centipede oyununun güçlü yanlarından biri oyunun farklı unsunlarının birbirleri ile iyi bir uyum göstermesidir.  Oyun yukarıdan aşağı doğru ilerlerler ve centipede’in 12 segmenti vardır.  Örümcek oyuncunun alanında rastgele çaprazlama hareket eder.  Pire ise yukarıdan aşağı doğru gelir.  Bu oyun öğeleri tek başına sorun teşkil etmemektedirler ancak hepsi birleşince oyunu zorlaştırmaktadırlar.

Birbirine bağlı olma 2  Oyundaki her böcek mantarlarla ilişkilidir.  Mantarlar centipede’in aşağıya inmesine kolaylaştırırlar çünkü centipede mantara çarptığında bir alttaki sıraya geçer.  Centipede, en alttaki sıraya geldiğinde ise yukarıya doğru hareket etmeye başlar.  Centipede’in her segmenti vurulduğunda, öldüğü yere bir mantar bırakır.

Centipede Centipede, pireler ekranın altına doğru düşerler ve arkalarında mantar bırakırlar. Örümcekler ise önüne çıkan mantarları yerler.

Birbirine bağlı olma 3  Pireler, ekranın alt tarafında belirli oranın altında mantar varsa gelirler.  Akrep ekranın üst tarafında yatay olarak hareket eder ve mantarları zehirler.  Zehirlenen mantarlar centipedi de zehirler ve bu mantarlara çarpan centipede ekranın alt tarafında dikey olarak ilerlemeye başlar.

Birbirine bağlı olma 4  Centipedi ekranın çok yukarısında öldürürsek temizlemek için çok uzakta olan mantarlar ortaya çıkar.  Örümceği erken öldürürsek örümcek mantar yiyemez ama geç öldürürsek de mantarlar çok azalır ve pireler gelmeye başlar.

Yükselen gerginlik 1  Pire, iki kez vurulması gereken tek böcektir.  İlk vuruştan sonra pirenin hızı artar.  Centipede aşağıya vardığında yeni bir centipede kafası ortaya çıkar ve oyuna girer. Bu kafa yeni kafalar üretebilir.  Oyun ilerledikçe artan mantar sayısı oyuncunun ancak ekranın alt tarafını temizleyebilmesine ve centipedin aşağıya daha hızlı inmesine neden olur.

Centipede Centipede oyunu boyunca, mantarlar giderek yoğunlaşır.

Yükselen gerginlik 2  Oyuncunun puanı arttıkça örümceğin hızı da artar.  En sonunda örümcek daha dar bir alanda (bir sırada) hareket etmeye başlar.  Ayrıca puan artışı pirenin gelmesi için gereken mantar sayısını da artırır.  Oyun ilerledikçe daha fazla centipede kafası gelmeye başlar ve centipede’ler hızlanır.

Centipede Centipedin hummalı oyun mekaniği oyuncuyu gergin tutar ve ancak bazen oyuncunun rahatlayabileceği aralar da sunar (Seviye atlama ve ölme)

Bir kişi bir oyun  Centipedin 25 yıl önce yapıldığı ve modern oyunlara göre daha az teknik olarak hayret uyandırdığı doğrudur.  Ancak centipedin oyun mekaniği zamanına göre benzersiz bir şekilde planlamıştır.  Oyunun «bir kişi-bir oyun» zamanında temelde bir kişi tarafından yaratıldığını unutmamak gerekir.

Kaynakça  Rouse, R. (2005). Game design theory and practice (2. Edition). Texas, USA: Wordware Publishing.